Reciprociteti në dashuri është një nga shtyllat kryesore për ndërtimin e një marrëdhënieje të shëndetshme. Nuk ka të bëjë me një shkëmbim të saktë apo të menjëhershëm, por me një lidhje të balancuar që ndërtohet dhe ruhet me kalimin e kohës. Të dy partnerët kontribuojnë me më të mirën nga vetja dhe këtë e bëjnë në forma të ndryshme: me dashuri, përkushtim, dëgjim, mbështetje, kohë ose mirëkuptim.
Edhe pse një ekuilibër i përsosur nuk është gjithmonë i mundur, është thelbësore që të ruhet një nivel i caktuar barazie. Vetëm atëherë marrëdhënia mund të ushqehet dhe të sjellë mirëqenie për të dy palët. Më poshtë do të zbulojmë si të ushqejmë një dashuri reciproke dhe pse kjo është kaq e rëndësishme.
Si ndërtohet dashuria reciproke?
Në shumë raste, reciprociteti në një marrëdhënie lind natyrshëm, por në të tjera ai kërkon një përpjekje të vetëdijshme. Ndonjëherë, të shprehësh se çfarë ke nevojë apo të kuptosh se çfarë pret tjetri mund të bëjë ndryshimin. Ja disa sjellje dhe qëndrime që e nxisin dashurinë reciproke:
Mirënjohja: Vlerësoni atë që partneri ofron dhe shprehni falënderim.
Empatia: Vendoseni veten në vendin e tjetrit me një ndjenjë të sinqertë interesi.
Angazhimi: Merrni përgjegjësi për mirëqenien emocionale të njëri-tjetrit.
Besimi: Ndihuni të sigurt sepse partneri vepron në përputhje me interesat dhe ndjenjat tuaja.
Komunikimi: Shprehni ndjenjat dhe nevojat me sinqeritet, pa fajësime.
Akte kujdesi të ndërsjellë: Qoftë një buzëqeshje apo ndihmë në një projekt të rëndësishëm, këto veprime krijojnë lidhje të thellë.
Një marrëdhënie e shëndetshme kërkon që të dy të jenë të përfshirë emocionalisht dhe të kujdesen në mënyrë aktive për njëri-tjetrin.
Dashuria e ndërsjellë lejon edhe akte altruiste – dhënie pa pritje për kthim. Ky ideal dashurie karakterizohet nga dhembshuri, durim, mirësi, mungesë arrogance apo mllefi. Megjithëse e vështirë për t’u ruajtur gjithmonë, ky është një qëllim i vlefshëm dhe i mundshëm.
Pse është i nevojshëm reciprociteti në dashuri?
Kur jemi të dashuruar, dëshirojmë një lidhje ku ndjenjat janë të ndërsjella. Kjo rrit shanset që marrëdhënia të lulëzojë. Sipas studiuesit Antti Karisto, marrëdhëniet ku ekziston reciprocitet kanë një “funksion pjellor”, që do të thotë se ato gjenerojnë mirëqenie dhe qëndrueshmëri përballë vështirësive.
Përfitimet e dashurisë reciproke janë të shumta:
Forcon vetëbesimin.
Thellon lidhjen emocionale.
Rrit kënaqësinë në marrëdhënie.
Përforcon ndjenjën e shoqërimit.
Përmirëson cilësinë e përgjithshme të jetës.
Pra, dashuria reciproke nuk është thjesht një ndjenjë, por një faktor që ndikon pozitivisht në mirëqenien tonë të përgjithshme.
Shenjat që tregojnë dashuri reciproke në çift
Kur vetëm një partner jep dashuri dhe mbështetje, lidhja humbet ekuilibrin. Ndonjëherë, kjo ndodh pa qëllim, dhe çiftet nuk janë gjithmonë të vetëdijshëm për këtë. Por ka disa shenja të qarta që tregojnë një lidhje të ekuilibruar dhe të ndërsjellë:
Dëgjojnë dhe kuptojnë njëri-tjetrin.
Kanë tërheqje dhe admirim të ndërsjellë.
Kujdesen për ndjenjat dhe situatat e partnerit.
Zgjidhin konfliktet dhe arrijnë marrëveshje.
Mbështeten tek njëri-tjetri në nevoja.
Sillen me përkushtim të barabartë në marrëdhënie.
Ndihmojnë njëri-tjetrin në vështirësi dhe në suksese.
Janë të përkushtuar për të ndërtuar një të ardhme së bashku.
Trajtohen si të barabartë, pa epërsi të njërës palë.
Shprehin dashurinë në mënyra të veçanta (gjuhë e përbashkët dashurie: puthje, përqafime, mesazhe të dashurisë, etj).
Çfarë ndodh kur kjo korrespondencë mungon?
Mungesa e reciprocitetit gradualisht e dobëson lidhjen. Kur një person jep vazhdimisht dhe nuk merr mbrapsht asgjë, ai mund të ndjejë lodhje, vetmi, zhgënjim ose edhe depresion.
Kjo situatë mund të lindë kur njëri partner e vlerëson veten më shumë dhe vendos interesat e veta mbi nevojat e tjetrit. Kjo çon drejt mosbesimi, konflikteve dhe ndarjes emocionale.
Edhe pse marrëdhëniet jo reciproke nuk përfundojnë gjithmonë më shpejt, studimet tregojnë se njerëzit që janë ndarë nga një lidhje e pabalancuar, më pas vlerësojnë më shumë reciprocitetin në lidhjet e reja dhe ndihen më të kënaqur me partnerët që respektojnë këtë ekuilibër.
A është çdo reciprocitet pozitiv?
Jo domosdoshmërisht. Reciprociteti mund të vijë edhe nga pakënaqësia, krenaria apo dëshira për hakmarrje. Forma më e pastër e reciprocitetit është ajo që lind nga dashuria e sinqertë dhe dëshira për të mirën e përbashkët. Për shembull, dikush mund të kthejë një të mirë vetëm për të “larë borxhin”, pa ndjerë më nevojën për ta ndihmuar partnerin në të ardhmen. Apo pas një zënke, njëri mund të sillet ftohtë thjesht sepse “tjetri e bëri më parë”. Këto sjellje nuk janë shprehje të dashurisë, por të krenarisë dhe distancës emocionale. Prandaj, shumë njerëz besojnë se forma më e vërtetë e reciprocitetit ndodh në marrëdhëniet me familjen ose miqtë e ngushtë. Megjithatë, edhe faktorët kulturorë ndikojnë: në kulturat kolektive, barazia dhe ndihma shprehen më lirshëm; në kulturat individualiste, reciprociteti ndonjëherë ndikohet nga interesat vetjake.
Arti i dhënies dhe marrjes në dashuri
Reciprociteti në dashuri është një shprehje e ekuilibrit, respektit dhe përkushtimit të ndërsjellë. Nuk ka të bëjë me numërimin e të mirave apo përpjekjen për të qenë gjithmonë të barabartë në mënyrë matematikore, por me ndjenjën se të dy partnerët po ecin në të njëjtin drejtim. Asnjë marrëdhënie nuk është perfekte, por dhënia dhe marrja e ndërsjellë krijon lidhje më të thella dhe më të qëndrueshme. Kur kjo ndodh natyrshëm, lidhja bëhet një hapësirë e sigurt, ku të dy ndihen të vlerësuar, të dëgjuar dhe të mbështetur. Në fund të fundit, kultivimi i reciprocitetit është kultivimi i vetë dashurisë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
