Antipsikiatria është një lëvizje e diskutueshme që u shfaq në fund të viteve 1960 dhe fillimin e viteve 1970. Një nga frymëzuesit kryesorë të saj ishte psikiatri hungarez Thomas Szasz, i cili ishte gjithashtu profesor në Universitetin e Sirakuzës në Nju Jork. Megjithatë, personi që shpiku këtë term ishte David Cooper në vitin 1967.
Lëvizja antipsikiatrike, siç e nënkupton edhe emri, e shpalli veten kundër teorisë dhe praktikës së psikiatrisë — ose të paktën kundër metodave të asaj kohe.
Përkrahësit e kësaj lëvizjeje pohonin se psikiatria ishte një pseudoshkencë me një bazë shumë të dobët. Ata gjithashtu pretendonin se, në vend që të ishte një disiplinë mjekësore, psikiatria funksiononte më shumë si një ideologji. Sipas tyre, ajo kërkonte të ushtronte kontroll mbi mendjen njerëzore duke përdorur etiketime si “normalitet” dhe “jonormalitet”.
“Shëndeti mendor ka nevojë për shumë vëmendje. Është tabuja e fundit dhe duhet të përballet dhe të trajtohet.”
-Adam Ant
Kjo lëvizje u mirëprit nga njerëzit për shkak të natyrës së saj revolucionare. U bë një zë i rëndësishëm dhe efektiv kundër trajtimeve të debatueshme si lobotomia dhe elektroshoku. Me kalimin e kohës ajo humbi shumë nga ndikimi i saj, por nuk u zhduk kurrë plotësisht. Sot duket se po përballemi me rilindjen e saj, falë ndihmës së Dr. Bonnie Burstow. Ajo është profesore në Universitetin e Torontos dhe ka hapur së fundmi një bursë në fushën e antipsikiatrisë në këtë universitet.
Arsyetimi i antipsikiatrisë – Antipsikiatria është një lëvizje që përfshin psikiatër, psikologë, mjekë, filozofë dhe shumë persona me probleme mendore — të cilët shpesh njihen si “të mbijetuar”. Sipas tyre, sëmundja mendore nuk ekziston në vetvete. Një nga argumentet kryesore të tyre është fakti se deri më sot nuk ka prova klinike që tregojnë se mendja mund të sëmuret. As skanimet e trurit, as analizat CAT, e as ndonjë test tjetër nuk kanë ofruar prova që do të lejonin përdorimin e termit “sëmundje mendore”.
Ekzaminimi i mendjes – Anëtarët e lëvizjes antipsikiatrike kanë folur gjithashtu kundër mënyrës se si përkufizohen dhe klasifikohen patologjitë mendore të supozuara. Sipas tyre, nuk ka një metodë shkencore të mirëfilltë pas praktikës psikiatrike. Etiketa “i sëmurë mendor” vendoset nga një grup prej rreth 3,000 psikiatrësh amerikanë, sipas tyre. Lëvizja kritikoi ashpër edhe mënyrën se si u prezantua lobotomia si metodë për të trajtuar “sëmundjet mendore”. Krijuesi i saj, Egas Moniz, hoqi lobin e përparmë të trurit të një majmuni. Primate u bë më i qetë, dhe menjëherë pas kësaj ai e zbatoi metodën te njerëzit. Ai madje mori Çmimin Nobel për këtë “zbulim”, që u bazua vetëm në një eksperiment të vetëm dhe në një majmun të vetëm.
Antipsikiatria dhe barnat – Antipsikiatria pohon se ilaçet për “sëmundjet mendore” janë në të vërtetë një lloj lobotomie kimike. Në vend që të kurojnë pacientin, ato çojnë gradualisht drejt përkeqësimit dhe vdekjes. Ata besojnë se psikoterapia është shumë më e dobishme, pasi sëmundjet mendore nuk janë biologjike, por simbolike dhe kulturore.
Bonnie Burstow dhe antipsikiatria – Ka shumë zëra në botë që vazhdojnë të vënë në dyshim psikiatrinë biologjike. Megjithatë, pothuajse çdo sistem shëndetësor në botë e ka imponuar atë si formë trajtimi. Sipas antipsikiatërve, kjo ka ndodhur sepse është shumë më e lirë dhe më fitimprurëse të trajtosh njerëzit me medikamente. Industria farmaceutike qëndron pas kësaj, thonë ata. Ndërkohë që një pilulë lehtëson ankthin për gjysmë ore, terapia kërkon shumë më tepër kohë. Efekti i medikamenteve psikiatrike është vënë në pikëpyetje nga disa studime. Ka shumë pak raste ku është vënë re një përmirësim i vërtetë. Më shumë ndodhin efekte të kundërta: efektet anësore serioze të këtyre barnave dëmtojnë rëndë trupin dhe mendjen e pacientëve. Profesorja Bonnie Burstow i ka rikthyer këto pretendime në vëmendje. Angazhimi i saj për një bursë në fushën e antipsikiatrisë përbën një hap të parë për institucionalizimin e kësaj prirjeje. Kjo përbën një ngjarje me rëndësi.
Një debat i hapur – Shumica e psikiatërve e klasifikojnë të gjithë këtë lëvizje si ideologji të pastër, pa asnjë bazë shkencore. Ata thonë se është një sulm i pakuptimtë, që ka më shumë të bëjë me politikën sesa me shkencën. Megjithatë, është e vërtetë se disa nga testet që sot mbështesin ekzistencën e “sëmundjeve mendore” janë, të paktën, të diskutueshme.
Psikoterapi e bazuar në bisedë – Bonnie Burstow promovon trajtimin e gjendjeve problematike mendore përmes formave të ndryshme të psikoterapisë së bazuar në bisedë. Njerëz të diagnostikuar me skizofreni kanë përdorur këto metoda dhe, në disa raste, kanë pasur rezultate pozitive, sidomos kur personi nuk ishte shumë i çekuilibruar.
Është fakt se shumë psikiatër e keqpërdorin medikamentin, por është gjithashtu e vërtetë që këto barna ndihmojnë shumë njerëz në situata ekstreme. Në këtë kuptim, medikamenti është një gjë pozitive për të lehtësuar simptomat e pacientit. Ai ofron kohë për të gjetur një terapi efektive që i përshtatet nevojave të pacientit.
Ndoshta zgjidhja më e mirë është të promovohet një dialog konstruktiv mes psikiatrisë dhe antipsikiatrisë. Në këtë mënyrë mund të gjenden trajtime më njerëzore dhe më efektive për ata që kanë nevojë për ndihmë në këtë fushë të vështirë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
