Në heshtje, çdo ditë, shumë fëmijë dhe adoleshentë mbyllen në vetvete, duke luftuar me një armik që shpesh mbetet i padukshëm: bullizmin. Dhe ndërsa disa mund të arrijnë ta përballojnë, shumë të tjerë bien , nganjëherë përgjithmonë, nën peshën e përçmimit, talljeve dhe dhunës psikologjike që shokët dhe bashkëmoshatarët u servirin si “shaka” ose “lojëra moshatarësh”.
Bullizmi nuk është një “fazë”, është traumë e heshtur
Në diskursin publik, bullizmi shpesh trajtohet si një pjesë e zakonshme e rritjes, një lloj “prove karakteri” për të rinjtë. Kjo qasje jo vetëm që është e rrezikshme, por edhe thellësisht e gabuar. Bullizmi nuk është thjesht një periudhë kalimtare, ai lë pasoja afatgjata në zhvillimin emocional, social dhe psikologjik të një fëmije.
Studimet psikologjike tregojnë se fëmijët që janë viktima të bullizmit kanë më shumë gjasa të zhvillojnë:
ankth kronik,
depresion klinik,
vetëbesim të ulët,
çrregullime të ushqimit,
madje edhe mendime vetëvrasëse.
Këto nuk janë simptoma të një “faze”, por të një plage që shpesh mbetet e hapur për vite me radhë.
Familja, shkolla dhe shoqëria: tre hallka që shpesh dështojnë
Në shumë raste, viktimat e bullizmit nuk flasin. Jo sepse nuk duan, por sepse nuk ndihen të sigurta. Kur vajza ose djali i një familjeje i thotë prindërve “më tallin në shkollë”, shpesh përgjigjja është: “Mos ua vër veshin” ose “të forcojnë këto gjëra”. Në shkollë, mësuesit shpesh janë të tejngarkuar dhe nuk arrijnë të kuptojnë pasojat që ka një fjalë si “je i shpifur”, “je kot”, “s’vlen asgjë”.
Këtu dështon shoqëria, jo sepse nuk ka mundësi, por sepse nuk ka vullnet të mjaftueshëm për të ndalur këtë spirale të dhunës psikologjike.
Rrjetet sociale: nga mjet komunikimi, në armë për sulm
Bullizmi nuk ndodh më vetëm në korridoret e shkollës apo në oborrin e pushimeve. Ai vazhdon 24/7 në rrjetet sociale, ku një meme, një koment ironik, një video e turpshme mund të bëhet virale dhe të shkatërrojë vetëvlerësimin e dikujt në sekonda. Fëmijët dhe të rinjtë nuk kanë ku të fshihen më: edhe kur janë vetëm në dhomën e tyre, ekrani i telefonit sjell brenda dhimbjen dhe përçmimin e botës së jashtme.
Viktimat e bullizmit nuk kërkojnë gjithmonë ndihmë me fjalë. Shumë herë, thirrja e tyre vjen përmes sjelljeve të ndryshuara: mbyllje në vetvete, rënie në nota, izolim social, shpërthime emocionale, refuzim për të shkuar në shkollë apo ndryshim në mënyrën e të ushqyerit. Këto janë sinjale të forta që nuk duhet injoruar. Ato janë britma të mbytura që presin një vesh të ndjeshëm për t’u dëgjuar.
Çfarë mund të bëjmë ne, si individë dhe si shoqëri?
Prindërit duhet të dëgjojnë pa paragjykuar. Të jenë të pranishëm emocionalisht dhe të edukojnë fëmijët për të qenë të ndjeshëm ndaj dhimbjes së tjetrit.
Mësuesit dhe stafi shkollor duhet të trajnohen për të identifikuar dhe menaxhuar rastet e bullizmit, duke ndërtuar një kulturë ku çdo nxënës ndihet i sigurt.
Shoqëria civile dhe mediat duhet të ndalojnë së trajtuari ngjarje të tilla vetëm si “lajme tronditëse” dhe të nisin fushata të vërteta ndërgjegjësimi.
Të rinjtë vetë duhet të mësojnë fuqinë e fjalës së tyre, që mund të shërojë ose plagosë.
Në përmbyllje, heshtja është plagë, jo mbrojtje!
Nëse nuk e trajtojmë bullizmin si një krizë sociale dhe psikologjike, do të vazhdojmë të humbasim vajza dhe djem të pafajshëm – jo gjithmonë fizikisht, por shpesh emocionalisht dhe shpirtërisht. Dhe për çdo rast që bëhet lajm, janë dhjetëra të tjerë që ndodhin në heshtje.
A është kjo shoqëria që duam të ndërtojmë? A jemi gati të dëgjojmë para se të jetë vonë?
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
