Mosbesimi është një ndjenjë e brendshme që shpesh zhvillohet në mënyrë të ngadaltë, si një mekanizëm mbrojtës ndaj zhgënjimeve, tradhtive apo thjesht për shkak të përvojave të hidhura jetësore. Ajo që e bën mosbesimin të rrezikshëm është fakti se shpesh maskohet si “kujdes”, “realizëm” apo “vetëmbrojtje” – ndaj shumica e njerëzve nuk e kuptojnë kur kanë kaluar në këtë gjendje.
Nga një këndvështrim psiko-sociologjik, mosbesimi i tepruar nuk ndikon vetëm në mirëqenien personale, por ndikon edhe në mënyrën se si lidhemi me të tjerët dhe ndërtojmë shoqëri. Ja disa shenja të fshehta që mund të tregojnë se jeni bërë mosbesues – edhe nëse nuk e vini re:
1.E analizoni çdo veprim të të tjerëve me dyshim
Nëse e gjeni veten duke menduar shpesh “Çfarë qëllimi ka pas kësaj?” ose “Çfarë po fshihet pas këtij gjesti?”, është e mundur që të keni krijuar një qëndrim mosbesues. Sipas psikologjisë kognitive, kur mendja është mësuar të shohë rrezik aty ku nuk ka, ajo fillon të mbivlerësojë sinjalet e rrezikut dhe të anashkalojë sinjalet e besueshmërisë.
2.Vështirësoni lidhjet e reja emocionale
Nga pikëpamja sociologjike, një person mosbesues shpesh i ruan të tjerët në distancë. Ai ose ajo mund të ketë shumë njohje, por pak lidhje të thella. Kjo sjellje ndikon në ndërtimin e kapitalit social – një koncept që përfshin rrjetin e marrëdhënieve dhe besimit ndërnjerëzor në shoqëri.
3.Keni tendencë të mos ndani shumë për veten
Nëse e keni të vështirë të ndani ndjenja, mendime apo përvoja personale, kjo mund të jetë një formë vetëmbrojtjeje e ndikuar nga mosbesimi. Ndonëse duket si pjekuri ose kontroll emocional, në shumë raste është një mënyrë për të mos u lënduar sërish.
4.Nuk i besoni komplimenteve apo gjesteve të mirësisë
Një tjetër shenjë është reagimi i brendshëm që thotë: “Po, po, sigurisht që ka një interes pas kësaj…” Çdo fjalë e mirë shihet si e ekzagjeruar ose jo e sinqertë. Kjo tregon një humbje të besimit në sinqeritetin njerëzor, që dëmton ndjeshëm marrëdhëniet sociale.
5.Reagoni me ironi ose sarkazëm për temat e ndjeshme
Sarkazma është shpesh një maskë për plagët emocionale. Nëse përdorni shpesh ironi për të shmangur diskutime të thella apo për të ironizuar njerëzit që janë shumë “naivë”, kjo mund të jetë një mënyrë e të treguarit të mosbesimit në mënyrë të fshehtë.
6.Jeni të prirur të mendoni se “njerëzit janë njësoj”
Përgjithësimet negative si “të gjithë tradhtojnë”, “askush nuk është i sinqertë”, “njerëzit të duan vetëm kur kanë interes” janë tregues të një ndërtese të brendshme mosbesimi. Këto janë bindje të formuara shpesh nga përvoja të pakëndshme që më pas projektohen tek të gjithë.
7.Ndiheni më të sigurt kur jeni vetëm
Edhe pse vetmia e zgjedhur mund të jetë pozitive, ndjesia e qetësisë vetëm për faktin që nuk keni “kë rrezik të ju zhgënjejë” është një shenjë se mund të jeni bërë emocionalisht tërhequr për shkak të mungesës së besimit.
Si formohet mosbesimi?
Psikologët sugjerojnë se mosbesimi formohet si rezultat i traumave emocionale, zhgënjimeve të përsëritura, apo rritjes në mjedise ku siguria emocionale mungonte. Nga ana sociologjike, jetesa në një shoqëri ku normat e besimit janë dobësuar (p.sh., përmes përvojave kolektive të mashtrimit, korrupsionit, pasigurisë) ndikon në mënyrën si individët ndërtojnë marrëdhënie.
Çfarë mund të bëni?
Vetëreflektim: Pyesni veten: “Mos jam duke gjykuar dikë bazuar në frikën time, jo në realitetin e tyre?”
Kërkoni ndihmë: Një psikolog mund t’ju ndihmojë të zbuloni rrënjët e mosbesimit tuaj.
Testoni realitetin: Jepini të tjerëve mundësinë të tregojnë kush janë, pa i gjykuar që në fillim.
Ushtroni besimin në doza të vogla: Besimi nuk duhet të jetë gjithmonë i plotë – mund të jepet gradualisht, duke parë reagimet.
Mosbesimi është si një mur mbrojtës që ju mban të sigurt, por edhe të izoluar. Duke u bërë të vetëdijshëm për këto shenja, mund të filloni të rindërtoni besimin – si te vetja, ashtu edhe te të tjerët. Në fund të fundit, lidhjet njerëzore janë të mundshme vetëm kur besimi, sado i brishtë, ekziston.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
