Thënia e aktores Gwyneth Paltrow, “Mënyra më e mirë për të shëruar një zemër të thyer është koha”, përmban një të vërtetë të thellë që gjen jehonë si në psikologji ashtu edhe në sociologji. Ndërsa zemra e thyer është një metaforë për dhimbjen emocionale pas një ndarjeje, humbjeje apo zhgënjimi të thellë, procesi i shërimit është kompleks dhe shumëdimensional.
Kjo ese synon të eksplorojë se si koha, si një faktor psikologjik dhe social, ndikon në rikuperimin emocional të individëve.
Perspektiva psikologjike: Koha si agjent i rikuperimit emocional
Psikologët e kanë studiuar prej dekadash efektin e humbjes dhe ndarjes në shëndetin mendor të individit. Zemra e thyer aktivizon pjesë të trurit të lidhura me dhimbjen fizike, siç janë korteksi somatosensor dhe korteksi cingulat, sipas neuroshkencës. Kjo tregon se dhimbja emocionale është po aq reale sa ajo fizike. Por pse koha ndihmon?
Habituimi emocional: Me kalimin e kohës, intensiteti i emocioneve negative (si trishtimi, zemërimi apo ndjenja e refuzimit) fillon të zbehet. Ky proces njihet si desensibilizim ose habituim emocional, ku truri mëson të mos reagojë me të njëjtin intensitet ndaj kujtimeve të dhimbshme.
Ristrukturimi kognitiv: Sipas teorive të psikologjisë kognitive (p.sh., Beck dhe Ellis), individët me kohë rishikojnë mendimet dhe besimet që kishin për veten dhe marrëdhënien. Procesi i ristrukturimit mendimor ndihmon në krijimin e një narrative të re, më të shëndetshme për ngjarjen e kaluar.
Zhvillimi personal dhe rritja post-traumatike: Në shumë raste, përjetimi i një zemre të thyer çon në zhvillim personal. Koha lejon individët të reflektojnë, të mësojnë nga përvoja dhe të forcojnë vetëvlerësimin.
Perspektiva sociologjike: Koha në kontekstin e marrëdhënieve dhe kulturës. Sociologjikisht, përjetimi i një ndarjeje apo humbjeje nuk ndodh në izolim. Ajo është e ndërthurur ngushtë me strukturat sociale, normat kulturore dhe marrëdhëniet ndërpersonale.
Mbështetja sociale me kalimin e kohës: Sociologët e kanë vërtetuar se rrjeti social i individit (miqtë, familja, komuniteti) luan një rol të rëndësishëm në përballimin e traumave emocionale. Me kalimin e kohës, lidhjet sociale riorganizohen dhe mund të krijohen marrëdhënie të reja që ndihmojnë në shërim.
Narrativa kulturore e “shërimit me kohë”: Në shumicën e kulturave, përfshirë kulturën shqiptare, ekziston një besim i përhapur se “koha shëron gjithçka”. Kjo besim kultivon një qëndrim të durueshëm ndaj dhimbjes dhe nxit individin të mos e përjetojë humbjen si një dështim të përhershëm, por si një pjesë natyrale e jetës.
Transformimi i identitetit social: Pas një ndarjeje, individët përballen me ndryshime në statusin e tyre shoqëror (p.sh., nga çift në beqar). Me kalimin e kohës, ata krijojnë identitete të reja, angazhohen në role të reja dhe fitojnë kuptim të ri në jetën sociale.
Koha: Jo një kurë magjike, por një komponent i domosdoshëm
Është e rëndësishme të theksojmë se koha nuk është një kurë magjike, por një kusht i domosdoshëm për procesin e shërimit. Ajo nuk i largon ndjenjat në mënyrë automatike, por krijon hapësirën e nevojshme për përpunimin e tyre. Faktorë si ndërgjegjësimi emocional, mbështetja sociale dhe vetë-reflektimi janë po aq të rëndësishëm, por të gjithë kërkojnë kohë për të ndodhur.
Përfundim
Thënia e Gwyneth Paltrow, ndonëse e thjeshtë, përmban një mësim të thellë për natyrën njerëzore: dhimbjet emocionale janë të pashmangshme, por edhe të përkohshme. Psikologjikisht, koha lehtëson riorganizimin emocional dhe kognitiv; sociologjikisht, ajo ndihmon në rindërtimin e marrëdhënieve dhe identitetit. Në këtë mënyrë, koha shërben si një aleat i heshtur, por i fuqishëm në rrugëtimin drejt shërimit emocional.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
