Një ekip shkencëtarësh në UCSF, i udhëhequr nga Profesorja Tanja Kortemme, ka krijuar për herë të parë një proteinë artificiale që mund të ndryshojë formë në mënyrë të ngjashme me proteinat natyrore. Kjo arritje është e rëndësishme sepse shumica e proteinave të dizajnuara më parë ishin statike dhe nuk mund të ndryshonin formë.
Përdorimi i inteligjencës artificiale, veçanërisht i programit AlphaFold2, ka qenë kyç në këtë zhvillim. Proteina e re është projektuar të ndryshojë formë kur lidhet me një jon kalciumi, duke imituar mekanizmat natyrorë të proteinave që luajnë role kyçe në procese biologjike si metabolizmi dhe ndarja qelizore. Kjo teknologji hap rrugën për aplikime të reja në mjekësi, bujqësi dhe mbrojtjen e mjedisit.
Që nga vitet 1980, ka qenë e mundur të krijohen proteina gjithnjë e më komplekse në laborator, por ato janë gjithmonë molekula të ngurta , domethënë, me një formë që nuk ndryshon me kalimin e kohës.
Ato kanë gjetur zbatime në shumë fusha, për shembull për të përftuar produkte të tilla si detergjentë ose ilaçe, nga insulina artificiale te kimioterapeutikët. Pavarësisht ndikimit të tyre të madh, molekulat statike nuk mund të fillojnë as të konkurrojnë me potencialin e proteinave të afta për të ndryshuar formën, duke rrotulluar disa elementë, duke u përdredhur ose transformuar, dhe pastaj duke u rikthyer në formën e tyre fillestare.
Proteinat si këto, të quajtura ndërrues formash, kanë një rëndësi të madhe në çdo proces biologjik dhe një pjesë e madhe e barnave synojnë proteinat e këtij lloji. Deri më tani, projektimi i molekulave dinamike ishte i pamundur , veçanërisht sepse simulimi i tyre në një kompjuter kërkon fuqi të madhe llogaritëse. Duke përdorur kompjuterët e fuqishëm të disponueshëm sot dhe Inteligjencën Artificiale, në veçanti modelet si AphaFold , autorët e të cilëve u vlerësuan me Çmimin Nobel në vitin 2024, studiuesit kanë arritur të krijojnë proteinën e parë që ndërron formën.
Është një strukturë mjaft e thjeshtë, e aftë të kalojë nga një konfigurim i aftë të lidhet me një jon kalciumi në një që nuk mundet. Autorët e hulumtimit e konsiderojnë atë një hap të parë themelor: “ky studim – vëren Kortemme – është hapi i parë i një rruge që do të çojë përtej biomjekësisë aktuale , me zbatime në shumë fusha, nga bujqësia te mjedisi”.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
