Rritja në një familje jofunksionale ka implikime shumë komplekse. Para së gjithash, një familje jofunksionale nuk mund të sigurojë baza të mira psikoafektive, ndaj, si të rritur, na takon neve të shërojmë plagët dhe të ndërtojmë një identitet të qëndrueshëm, integral dhe elastik. Është gjithashtu e vërtetë që dinamikat jofunksionale nuk marrin fund me emancipimin tonë. Disa prindër janë veçanërisht abuzues dhe duke e jetuar fëmijën e tyre si një zgjatim të vetes së tyre, ata ndjejnë të drejtën për të menaxhuar jetën e tij.
Në shumicën e familjeve jofunksionale krijohet një hierarki e theksuar për të cilën fëmija edhe nëse është i rritur, mbetet një vartës i prindit. Shumë fëmijë të frustruar dhe të ngujuar nuk shohin zgjidhje tjetër veçse të praktikojnë një shkëputje të qartë, një kontakt të nevojshëm për të krijuar një hapësirë për veten e tyre, një hapësirë neutrale në të cilën të shërohen dhe të rriten.
Siç është e qartë, shkëputja nga prindërit brenda këtyre termave është një proces që duhet kërkuar dhe menduar dhe nuk ka të bëjë me një moment inati apo impulsiviteti që përkthehet në: “Nuk të flas më”. Sigurisht, ndonjëherë është zemërimi dhe acarimi që i hap dyert këtij procesi, megjithatë nuk ka asnjë komponent të impulsivitetit.
Është e rëndësishme të theksohet se çdo situatë është e ndryshme, por të gjitha rrethanat që shohin dëshirën e fëmijës për t’u distancuar në mënyrë drastike nga prindi shoqërohen me një stigmë të fortë. Me këtë largim fëmija po shkel një normë shoqërore jashtëzakonisht të rrënjosur. Një normë e nënkuptuar por që është ngulitur tek secili prej nesh që në klithmën e parë dhe që mund të përmblidhet me këtë fjali: prindërit janë gjithmonë prindër. Në të vërtetë, “tabelat e ligjit” shkruanin “nderoni babanë dhe nënën tuaj” dhe jo “respektoni djalin tuaj dhe lejoni që ai të zhvillojë identitetin e tij”.
Pa hyrë në çështjet e fesë, urdhërimi i katërt përfaqëson disi statusin kulturor të shoqërisë së sotme, një status kulturor që i takon të gjithëve, madje edhe atyre që duan të distancohen nga prindërit. Largimi nga një prind (sado jofunksional dhe i dëmshëm të jetë kjo) do ta bëjë fëmijën një individ mosmirënjohës. Nga jashtë, kushdo që vëzhgon atë që vendos të shkëputet nga një prind dhunues, nuk do të pyesë veten se çfarë ka bërë ndonjëherë ai prind… sepse do të jetë shumë i zënë duke gjykuar shkëputjen e fëmijës.
Nuk duhet të pranoni kurrë keqtrajtime apo abuzime, edhe nga ata që mbajnë etiketën “mami” ose “baba”.
Mundohuni të reflektoni për marrëdhënien që keni pasur në fëmijëri me prindërit tuaj dhe marrëdhënien që keni sot. Në këtë reflektim mund të zbuloni se prindërit tuaj thjesht nuk ishin në gjendje t’ju mbështesin aq mirë sa duhet. Në fakt, në një familje të shëndoshë ne këtë bëjmë: mbajmë veten, shpresojmë për të mirën e tjetrit dhe bëhen veprime praktike që ajo “e mira” të materializohet. Në familjet jofunksionale, afeksioni ka një dimension abstrakt që në një nivel konkret maskohet si sakrificë e rreme, shantazh emocional, ndjenjë faji, frikë… pra elemente që janë shumë larg konceptit të së mirës dhe mirëqenies.
Ata që ju duan dhe dëshirojnë mirëqenien tuaj, bëjnë çmos që kjo mirëqenie të ndodhë. Një prind jofunksional ndoshta nuk e ka përqafuar kurrë konceptin e “dashurisë” dhe e ngatërron atë me konceptin “posedim”. Prandaj, fëmijët bëhen mjete për t’u zotëruar dhe përdorur për kënaqësinë e dikujt. E gjithë kjo për të thënë se prindërit shpesh nuk kanë si qëllim të lëndojnë fëmijët e tyre, por edhe këto plagë janë të shkaktuara thellë. Nëse sjellja e tyre nuk është e qëllimshme, askush nuk duhet të pranojë keqtrajtime apo abuzime, as nga ata që mbajnë etiketën “mami” apo “baba”.
Nëse ndërveprimet tuaja me prindërit po dëmtojnë rëndë shëndetin tuaj mendor dhe vetëvlerësimin, mbani mend se respekti për veten është i pari. Për më tepër, asnjë lamtumirë nuk është përfundimtare. Pasi të jeni shëruar me të vërtetë, nuk do të jetë problem për ju të toleroni marrëdhëniet seksuale dhe t’i lini të gjitha të zhduken. Tani kjo fjali mund të tingëllojë si fantashkencë, por kur të jeni vërtet të shëruar, zemërimi, inati, acarimi… do të lënë hapësirë për pranim dhe nevojë për të ecur përpara dhe më në fund të bëheni arkitektë të fatit tuaj.
Kur çdo gjë të ketë mbaruar, kur plagët të pushojnë së djeguri, do të mund t’i shihni prindërit tuaj ashtu siç janë, dy njerëz si shumë të tjerë, plot defekte dhe që kanë ndarë një copëz të tërë jete me ju, për mirë a për keq.
Largimi nga një prind, çfarë të presësh?
Nëse vërtet po mendoni të largoheni nga nëna ose babai juaj, dijeni se mungesa e kontaktit nuk është një zgjidhje e shpejtë për dhimbjen që ju është shkaktuar. Marrja e distancës fizike dhe emocionale mund të jetë një përpjekje e vlefshme për të mbrojtur veten nga abuzimi i mëtejshëm. Mund të jetë një mënyrë për të krijuar hapësirë dhe kohë për të shëruar plagët tuaja dhe më në fund të lini gjithçka pas.
Të largohesh nga një prind do të thotë të vendosësh një kufi të madh brenda marrëdhënies, në thelb t’i japësh fund ose, më me mençuri, ta vendosësh atë në pauzë për një periudhë të pacaktuar kohe. Përvoja që keni pasur me një prind jofunksional mund të jetë shumë e ndryshme nga përvoja që vëllai juaj ose një anëtar tjetër i familjes ka pasur me të njëjtin person… kjo do të thotë që anëtarët e tjerë të familjes mund të mos e miratojnë vendimin tuaj. Në këtë kontekst, kushtojini vëmendje, sepse nëse me shkëputjen marrëdhënia që keni me nënën ose babanë tuaj merr lajmëtarë ndërmjetës, dijeni se ajo që po praktikoni nuk është një mungesë kontakti, por thjesht po shtoni shtresa mosfunksionimi.
Emocione komplekse
Shkëputja shërben për të shënuar kufij të rinj dhe për të gdhendur role të reja. Mbajeni mend këtë. Mos e harroni këtë veçanërisht kur përballeni me emocione komplekse si ndjenja e fajit, turpit, frikës, keqardhjes dhe ndjenjës ekstreme të humbjes. Këto janë ndjesi që do t’ju duhet të përballeni, t’i përpunoni… çdo herë përpiquni të pyesni veten: pse ndihem kështu? Pse vendosa të shkëputem? A e kam arritur qëllimin e dëshiruar? Emocionet komplekse mund t’ju bëjnë të rigjeni hapat tuaj. Në këtë pikë, bëni kujdes që të mos bini në luhatje të thella dhe të përhershme.
Për të përpunuar këto emocione, do të ishte e këshillueshme që të merrni ndihmën e një profesionisti që mund të vërtetojë nevojat tuaja. Dhimbja do të jetë e pashmangshme, shkëputja nga ai që më së shumti ju ka lënduar nuk i zgjidh gjërat, por ju jep mundësinë për të nisur një udhëtim. Në këtë rrugëtim do të duhet të mësosh dhembshurinë për veten, vetëdijen, do të duhet të mësosh të kujdesesh për veten, të ngushëllohesh… mundohu t’i japësh vetes leje të vuash për fëmijërinë që do të kishe dëshiruar dhe kurrë nuk munde ta kesh.
Sfida më e madhe me të cilën do të duhet të përballeni është të zhvilloni idenë se prindi që meritonit nuk ka ekzistuar kurrë në të vërtetë. Fazat që do t’ju duhet të kaloni në këtë shtjellim janë të ngjashme me fazat e zisë: mohimi, zemërimi, pazari për pranimin e fajësisë, mohimi … dhe së fundi, pranimi. Rruga nuk është kurrë lineare, shpesh do ta gjeni veten duke u rikthyer ose duke lëvizur nga një fazë në tjetrën.
Shkëputje për të shëruar, shkëputje për të lënduar
Në përgjithësi, nuk vjen asnjë kontakt kur ndonjë formë e komunikimit është me të meta, kur jeni përpjekur të avanconi arsyet tuaja dhe si përgjigje keni pasur një mosrespektim të mëtejshëm. Shkëputja e kontaktit nuk përfaqëson mjetin e fundit për vetëmbrojtje. Nuk është inat, nuk është mjet për të lënduar tjetrin… edhe nëse në disa dinamika të varësisë emocionale mund të bëhet i tillë. Një fëmijë që nuk ka mundur kurrë të arrijë autonominë e tij për shkak të një prindi të pafavorshëm, mund të shkojë aq larg sa të mos krijojë kurrë kontakt me qëllimin për t’u hakmarrë për gabimet e pësuara. Epo, nëse shkëputja e kontaktit nuk evoluon në diçka ndryshe dhe ngec në hakmarrje të përhershme, ajo autonomi e shumëpritur nuk do të vijë kurrë.
Është e pamohueshme, prindërit kanë përgjegjësi të mëdha, pasi të rriturit kanë të njëjtat përgjegjësi ndaj vetes, zgjedhjeve dhe veprimeve të tyre. Sigurisht, nuk është e lehtë të përballosh jetën me shumë plagë emocionale, por të paktën duhet të përpiqesh. Të gjithë meritojnë të shpengojnë veten. Të gjithë meritojnë të gjejnë ishullin e tyre të lumtur në botë. Nëse një shkëputje momentale nga prindi abuzues është mjeti për të nisur pushtimin e kësaj hapësire, atëherë duhet të përpiqemi.
Kufijtë e të kuptuarit të njerëzve të tjerë
Njerëzit që nuk kanë jetuar një fëmijëri me një prind dhunues nuk do të jenë në gjendje ta kuptojnë zgjedhjen tuaj. Të afërmit tuaj do të mendojnë: si mund t’ia bëni këtë prindit që ju ka rritur?! Mund të jetë e mençur të praktikoni një rezervë të shëndoshë. Në këtë udhëtim që po bëni, mbani mend se ata që nuk respektojnë ndjenjat tuaja nuk kanë të drejtë të gjykojnë zgjedhjet tuaja. Përkundrazi, ata që respektojnë ndjenjat tuaja nuk do ta kenë të vështirë të pranojnë zgjedhjet tuaja, edhe nëse nuk i ndajnë ato.
Vini re: mungesa e kontaktit nuk është një zgjidhje që vlen për çdo situatë. Çdo rast është unik. Një psikoterapist ose psikoanalist i specializuar në dinamikën e familjes mund t’ju ndihmojë të ripërcaktoni kufijtë me familjen tuaj të origjinës dhe t’i ktheni të gjithëve rolin e tyre.
Burimi / https://psicoadvisor.com/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
