Vetmia është një emocion i zakonshëm njerëzor që gjeneron reagime të ndryshme. Për disa, periudhat e izolimit social kërkohen për të menduar, krijuar, medituar ose rimbushur. Për të tjerët, ato janë një zbrazëti e rëndë, e paqëndrueshme që mund të shkaktojë trishtim, depresion, një ndjenjë tjetërsimi dhe izolimi.
Qenia njerëzore preket rëndë nga mungesa e kontaktit me individë të tjerë
Ne e quajmë “vetmi”, por kjo ndjenjë izolimi nuk ka vetëm rrënjë sociale, por gjen hapësirën e saj edhe brenda qelizave të trurit tonë. Nëse vetmia është e padëshiruar, e përjetuar si e padëshiruar, për periudha të gjata, ajo mund të ketë efekte negative në shëndetin fizik dhe mendor, madje mund të çojë në ndryshime reale në tru. Në fakt, sipas neuroshkencës, ekziston një rajon i trurit tonë i aftë të përfaqësojë ndjesinë e vetmisë.
Kujdes… vetmia nuk do të thotë të jesh vetëm
“Ekstrovert” dhe “Introvert” janë dy fjalë të përdorura zakonisht për të përshkruar karakteristikën e njerëzve që janë pak a shumë të përfshirë në ndërveprimet shoqërore, por këta dy mbiemra përmbajnë një kuptim shumë më kompleks. Ka njerëz që pëlqejnë të dalin dhe të shoqërohen, kështu që në të njëjtën mënyrë ka të tjerë që preferojnë të jenë vetëm ose të kryejnë aktivitete që nuk përfshijnë praninë e të tjerëve.
Dallimi midis të qenit dhe të ndjerit vetëm është aty
Herët a vonë ne të gjithë kalojmë momente në të cilat ndjejmë nevojën të jemi me veten, ndoshta larg të tjerëve për të gjetur veten. Është një nevojë e natyrshme, njerëzore dhe absolutisht legjitime që nuk duhet të krijojë ndjenja faji. Psikologët e shquar që flasin për ndryshimin midis të qenit vetëm dhe të ndjerit vetëm, kanë theksuar se si ndryshojnë këto dy ndjesi.
Gjendja e dikujt që është vetëm në një nivel psikologjik korrespondon me një ndjenjë negative: në psikologji flasim për vetminë kur njeriu ndihet dhimbshëm i larguar dhe i shkëputur, pothuajse i shkëputur dhe i izoluar. Nga ana tjetër, dëshira për të qenë vetëm, domethënë për t’i siguruar vetes hapësirë është diçka ndryshe, krejtësisht e shëndetshme. Natyrisht, çdo person ka një histori të vetën dhe arsyet pse mund të marrin rrugën drejt vetmisë janë krejtësisht subjektive. Ajo që është interesante të theksohet është se ky problem ka marrë implikime gjithnjë e më të theksuara si në nivel social dhe në nivelin e mirëqenies mendore.
Si e ndryshon trurin vetmia
Siç është përmendur tashmë, ekziston një zonë e trurit tonë e aftë të përfaqësojë ndjesinë e vetmisë. Ndodhet pikërisht në pjesën e pasme të trurit, në një zonë të quajtur bërthama raphe dorsal, thelbësore për stimulimin e shoqërueshmërisë te subjektet që kanë qenë në izolim për një kohë të gjatë.
Për të arritur në këtë përfundim, studiuesit izoluan një mi për 24 orë dhe matën nivelin e aktivitetit të qelizave të bërthamës raphe dorsal. Të dhënat e mbledhura treguan një kulm aktiviteti në zonën e trurit të bërthamës raphe dorsal, kur kafsha u ribashkua me pjesën tjetër të grupit të minjve. Megjithatë, më parë, si përpara izolimit ashtu edhe gjatë periudhës së vetmisë, neuronet e lidhura me këtë rajon nuk ishin veçanërisht aktivë. Përveç kësaj, miu ishte më i shoqërueshëm me të tjerët.
Vetmia shkakton agresion
Izolimi social rrit përqendrimet e një molekule në tru që nxit sjelljet agresive dhe të lidhura me frikën. Kjo u demonstrua nga një ekip hulumtues i Divizionit të Biologjisë dhe Inxhinierisë Biologjike në Institutin autoritar të Teknologjisë në Kaliforni në Pasadena, pas kryerjes së eksperimenteve specifike në modelet e miut (minj).
Hulumtimi modeloi një grup minjsh laboratori dhe i mbajti të izoluar për dy javë, duke marrë një rezultat befasues: këta minj shfaqnin përgjithmonë agresion ndaj të huajve, frikë dhe mbindjeshmëri ndaj stimujve të jashtëm. Afatet e larta kohore për të marrë sjelljet e lartpërmendura kanë treguar nevojën për modifikime thelbësore në qarqet e trurit.
Në kafshët e mbajtura të ndara nga pjesa tjetër e grupit, u vu re një hipersekretim i një proteine specifike, neurokinin B (NkB), duke u identifikuar kështu si përgjegjëse për sjelljet negative që lidhen me izolimin. Studiuesit kanë parë gjithashtu se duke ndryshuar aktivitetin e kësaj proteine është e mundur të modifikohen efektet e izolimit të zgjatur në sjellje. Në fakt, bllokimi i neurokininës B në minjtë e izoluar eliminon sjelljet jonormale që lidhen me izolimin, ndërsa rritja e saj i bën minjtë e rritur në kushte normale agresivë dhe të frikësuar.
Vetmia dobëson sistemin imunitar
Sipas disa studimeve, aktivitetet e gjeneve përgjegjëse për funksionimin e duhur të qelizave mbrojtëse do të modifikoheshin për shkak të vetmisë. Ne e dimë se kur niveli i sistemit tonë imunitar është i ulët, qelizat tona e kanë më të vështirë të përballen me agjentët infektivë që shkaktojnë procese inflamatore që janë të dëmshme për trupin tonë.
Hulumtimi i publikuar në revistën Proceedings of the National Academy of Sciences u krye nga John Cacioppo, një psikolog në Universitetin e Çikagos, i cili prej vitesh studion efektet e vetmisë në shëndetin e njeriut. Që vetmia është e dëmshme për shëndetin tonë kjo dihet: Cacioppo dhe kolegët donin të kuptonin se si izolimi social ushtron efektet e tij të dëmshme.
Gjatë hulumtimit, studiuesit vunë re se gjenet e leukociteve (qelizat imune) të përfshira në përgjigjen antivirale të njerëzve në kushte vetmie, janë më pak aktive, kanë një aktivitet të ndryshuar të gjeneve në favor të gjeneve pro-inflamatore dhe një shpenzim i gjeneve të rëndësishme për t’u mbrojtur nga agjentët infektivë. Shkencëtarët kanë vërejtur se imuniteti i ulët shoqërohet me rrezikun e të qenit vetëm.
Vetmia nxit depresionin
Disa kërkime kanë zbuluar se tek njerëzit që përjetojnë vetminë, vëllimi i lëndës gri në rajonet e lidhura të trurit është më i madh. Dhe nuk është rastësi që pikërisht kur ndiheni vetëm, ky rrjet i trurit luan një rol kryesor. Kjo, në fakt, përfaqëson “bazën neurologjike të vetvetes”, se si njeriu e percepton dhe e përshkruan veten.
Zemra preket gjithashtu
Të rriturit e moshës së mesme që jetojnë vetëm kanë 24% më shumë gjasa të vuajnë nga sëmundjet e zemrës, sipas një studimi të Universitetit të Harvardit. Por cila është lidhja midis ndjenjës së të qenit vetëm dhe zemrës sonë?
Ata që vuajnë nga vetmia nuk kanë “jastëkun” e dashurisë së të tjerëve: duke mos pasur mbështetjen morale apo ngrohtësinë e miqve dhe të afërmve, janë më të predispozuar të vuajnë nga efektet negative të stresit, të cilat rrisin mundësinë e vuajtjes nga problemet e zemrës. Nivelet e larta të hormoneve të stresit bëjnë që kolesteroli të grumbullohet në zemër.
Por jo vetëm kaq: duke menduar se nuk jeni në gjendje të mbështeteni tek askush, në rast se ndiheni keq, keni më pak gjasa t’i tregoni dikujt dhe të shkoni te mjeku. Ata që ndihen të vetmuar bëjnë më pak aktivitet fizik dhe hanë në mënyrë të çrregullt: faktorë këta që nuk janë idealë për shëndetin dhe zemrën tonë.
Të jesh vetëm është një zgjedhje
Vetmia nuk duhet të përjetohet gjithmonë si diçka negative, pasi ndonjëherë jemi ne që e kërkojmë dhe e përjetojmë vullnetarisht. Në jetën e përditshme, krijimi i hapësirave për veten është thelbësor për të qenë në gjendje të kalosh kohë në shoqërinë e një prej njerëzve më të rëndësishëm në jetën e dikujt: vetvetes.
Burimi / https://psicoadvisor.com/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
