Në epokën e informacionit të menjëhershëm, jemi të ekspozuar çdo ditë ndaj një përmbytjeje lajmesh, dhe për fat të keq, shumica prej tyre janë negative: konflikte, kriza ekonomike, fatkeqësi natyrore, krime, tragjedi. Por si ndikojnë këto lajme në psikikën dhe mirëqenien tonë? Psikologjia ka dhënë disa përgjigje të rëndësishme për këtë çështje.
1.Lajmet negative rrisin stresin dhe ankthin
Sipas studimeve, ndjekja e shpeshtë e lajmeve negative lidhet me nivele më të larta të stresit, ankthit dhe gjendjes së përgjithshme të pasigurisë. Truri ynë ka një prirje natyrore për t’u fokusuar te rreziku (i ashtuquajturi negativity bias), si një mënyrë për të mbijetuar. Prandaj, lajmet që përmbajnë dhunë, kërcënime apo katastrofa e aktivizojnë sistemin tonë të alarmit, duke prodhuar hormone si kortizoli, që shkaktojnë ndjenja frike dhe shqetësimi.
2.Nxit ndjenjën e pafuqisë dhe dëshpërimit
Kur njerëzit ndjekin vazhdimisht lajme për ngjarje që nuk mund t’i kontrollojnë (si luftërat apo katastrofat natyrore), ata mund të përjetojnë një gjendje të quajtur “lodhje nga dhembshuria” ose “impotencë e mësuar”. Kjo është një gjendje psikologjike ku individi ndjen se nuk ka më ndikim në realitet, çka çon në tërheqje, pasivitet dhe mungesë shprese.
3.Ndikon në perceptimin e botës dhe të tjerëve
Ekspozimi i vazhdueshëm ndaj lajmeve negative mund të deformojë mënyrën si e perceptojmë botën. Mund të krijohet përshtypja se bota është më e rrezikshme, mizore dhe e paqëndrueshme sesa është në realitet. Kjo quhet sindroma e botës së rrezikshme (mean world syndrome), një term i përdorur për të përshkruar bindjen se rreziku është gjithmonë pranë nesh, edhe kur nuk ka prova konkrete për këtë.
4.Lidhet me probleme të gjumit dhe përqendrimit
Studime të fundit kanë treguar se konsumimi i lajmeve negative, sidomos para gjumit, ndikon negativisht në cilësinë e gjumit dhe përqendrimin gjatë ditës. Informacionet shqetësuese qëndrojnë aktivisht në mendje dhe e bëjnë të vështirë qetësimin e sistemit nervor.
5.Nxit sjellje mbrojtëse ose të tërheqjes sociale
Frika dhe pasiguria e krijuar nga lajmet negative mund të çojë në izolim social ose sjellje mbrojtëse. Disa individë fillojnë të shmangin vendet publike, të humbasin besimin tek të tjerët, ose të zhvillojnë paragjykime dhe stereotipe ndaj grupeve të caktuara, sidomos kur lajmet nxisin ndarje politike apo kulturore.
Çfarë mund të bëjmë?
-Kufizoni kohën e konsumimit të lajmeve. Nuk është e nevojshme të jemi të informuar 24/7.
-Zgjidhni burime të besueshme dhe të balancuara. Jo çdo lajm është real apo i rëndësishëm.
-Kërkoni lajme pozitive. Ekzistojnë media që përqendrohen në zgjidhje dhe histori frymëzuese.
-Reflektoni mbi atë që lexoni. Bëni dallimin mes realitetit të përjetuar dhe realitetit të paraqitur nga mediat.
-Flisni për ndjenjat që ju shkaktojnë lajmet. Komunikimi ndihmon në përpunimin emocional.
Përfundim
Lajmet negative kanë ndikim të thellë në shëndetin tonë mendor dhe emocional. Ndërsa është e rëndësishme të jemi të informuar, është po aq e rëndësishme të mbrojmë mirëqenien tonë psikologjike. Informimi nuk duhet të kthehet në burim ankthi, por në mjet për ndërgjegjësim dhe veprim të mençur.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
