Në një botë ku informacioni shpërndahet me shpejtësi të jashtëzakonshme përmes mediave tradicionale dhe platformave të reja digjitale, lajmet negative janë bërë një pjesë e pandashme e përditshmërisë. Kriza politike, fatkeqësitë natyrore, ngjarjet e dhunshme dhe skandale të ndryshme janë të pranishme në çdo hap të jetës sonë. Por, si ndikojnë këto lajme negative tek psikologjia e individëve? A ka pasoja afatgjata për shëndetin mendor dhe mirëqenien e njerëzve?
Psikologjia e lajmeve negative: Lajmet negative janë një stimulus emocional që mund të ndikojnë në mënyrë të thellë në mendjen dhe ndjenjat e individëve. Psikologët kanë vënë re se ekspozimi i vazhdueshëm ndaj këtyre lajmeve mund të shkaktojë një ndjenjë të pasigurisë, frikës dhe ankthit. Kjo ndodh për disa arsye që lidhen me mënyrën se si truri ynë reagon ndaj informacionit.
Reagimi i trurit ndaj lajmeve negative: Një nga arsyet kryesore pse lajmet negative kanë një ndikim të fortë është se ato ngjallin reagime emocionale të forta. Lajmet që përfshijnë tragjedi, dhunë apo katastrofa natyrore mund të shkaktojnë shqetësime, duke aktivizuar pjesë të trurit që lidhen me emocionet e frikës dhe stresit (si amigdala). Ky proces mund të ndikojë në nivelet e stresit dhe t’i bëjë individët më të ndjeshëm ndaj pasigurisë dhe kërcënimeve.
Efekti i përhapjes së informacionit të dëmshëm: Përhapja e lajmeve negative është e shpejtë dhe shpesh e pakontrolluar, duke i bërë individët të ndihen të pasigurt dhe të dëshpëruar. Kur të gjithë janë të fokusuar tek një ngjarje tragjike, truri ynë mund të ecejë drejt një “tuneli perceptiv”, ku çdo informacion negativ është i mundshëm dhe më i mundshëm. Ky fenomen është i njohur si “vëmendja selektive”, ku individi i kushton më shumë rëndësi lajmeve që e frikësojnë dhe shqetësojnë.
Dyshimi i vetëvlerësimit dhe lidhja me stresin: Lajmet negative gjithashtu mund të ndikojnë në vetëvlerësimin e individëve. Kur përjetojmë vazhdimisht ngjarje të tmerrshme, mund të krijohet një ndjenjë që “bota është një vend i rrezikshëm”, çka mund të minojë besimin tek vetja dhe ndjesinë e sigurisë personale. Ky lloj stresi mund të shkaktojë ankth të vazhdueshëm, depresion dhe një ndjenjë të përgjithshme të pafuqisë.
Efektet afatgjata të ekspozimit të përsëritur ndaj lajmeve negative
Rritja e ankthit dhe depresionit: Një studim i vitit 2020 nga Universiteti i Harvardit tregoi se ekspozimi i vazhdueshëm ndaj lajmeve negative mund të rrisë shanset për të zhvilluar ankth dhe depresion. Lajmet që përfshijnë pandemia, krizat politike apo trazirat shoqërore, mund të krijojnë një ndjenjë të mungesës së kontrollit dhe të bllokimit emocional.
Përkeqësimi i marrëdhënieve sociale: Lajmet negative mund të ndikojnë në marrëdhëniet sociale. Individët që janë të mbërthyer pas lajmeve të këqija mund të bëhen më të mbyllur, të humbasin besimin te të tjerët dhe të përfshihen në debatet e ashpra rreth ngjarjeve të cilat shkaktojnë tensione. Kjo mund të çojë në një ndjenjë të shkëputjes dhe alienimit nga të tjerët.
Efekti i “viktimës” dhe “mendimi fatalist”: Ekspozimi i vazhdueshëm ndaj lajmeve të këqija mund të çojë në një efekt të njohur si “viktimizimi”, ku individët fillojnë të ndjehen si të pafuqishëm dhe të paaftë për të ndryshuar ndodhitë negative. Kjo mund të krijojë një mendësi fataliste, ku individët nuk besojnë më se mund të kenë ndikim pozitiv në jetën e tyre apo në botë.
Si mund të reduktojmë efektet negativa të lajmeve?
Kufizimi i ekspozimit: Një nga mënyrat më të efektshme për të zvogëluar ndikimin e lajmeve negative është kufizimi i kohës që kalojmë duke konsumuar media. Kjo mund të përfshijë vendosjen e kufijve për lajmet që shikojmë dhe lexojmë çdo ditë.
Fokusimi në lajmet pozitive: Një tjetër qasje e dobishme është të kërkojmë dhe të ndajmë më shumë lajme pozitive. Ka shumë mundësi për të ndarë histori suksesi, inisiativa humanitare dhe histori inspiruese që mund të ngjallin optimizëm dhe shpresë.
Përdorimi i mjeteve të meditimit dhe relaksimit: Praktikat e meditimit, joga, dhe teknikat e relaksimit janë të dobishme për menaxhimin e stresit dhe përmbajtjen e një gjendje mendore pozitive. Këto mund të ndihmojnë në “çlirimin” nga ndikimi i informacioneve negative dhe të sjellin një ndjenjë të balancës dhe paqes.
Angazhimi në aktivizëm dhe ndihmës sociale: Angazhimi aktiv në çështje sociale dhe ndihmës për ata që janë në nevojë mund të japë një ndjenjë të fuqizimit dhe të kontribuimit në një botë më të mirë. Kjo mund të ndihmojë për të krijuar një perspektivë më pozitive dhe një ndjenjë të përgjegjësisë kolektive.
Përfundim
Lajmet negative janë të pandashme nga jeta jonë, por ndikimi i tyre në shëndetin mendor të individëve është i thellë dhe i mundshëm në afatgjatë. Megjithatë, ne kemi mundësinë ta menaxhojmë këtë ndikim nëpërmjet kujdesit për veten, përzgjedhjes së informacionit që konsumojmë dhe ruajtjes së një balanci emocionale të shëndetshëm. Ndërsa informacioni është i domosdoshëm, mirëqenia jonë mendore dhe emocionale duhet të jetë gjithashtu një prioritet.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
