Terapistët dhe klientët kanë thënë njësoj fjalë për të cilat na vjen keq, që i përkeqësuan situatat, që lënduan të tjerët dhe që na bënë të dukemi e të ndiheshim të imët, mizorë ose thjesht të çmendur. Në një kohë ose në një tjetër, të gjithë kemi mësuar në mënyrën e vështirë se fjalët tona kanë fuqi të pabesueshme. Ne shpesh vendosim të mos e përsërisim kurrë gabimin… dhe megjithatë, në mënyrë të pashmangshme ndodh përsëri.
Krahas mësimeve etike të “Veprimit të drejtë” dhe “Jetesës së drejtë” të përshkruara në Rrugën e Tetëfishtë Fisnike, Buda ofroi një mësim se si të shmangni shqetësimin, tensionin dhe pendimin për shkak të të folurit të paaftë. Ky mësim quhet “Fjalimi i drejtë” ose “Fjalimi i mençur”.
Çfarë është fjalimi i drejtë?
Buda e përkufizoi Fjalimin e Drejtë si “abstenim nga të folurit e rremë, abstenim nga të folurit keqdashës, abstenim nga të folurit e ashpër dhe abstenim nga bisedat e kota”. Shkurtimisht, fjalimi ynë duhet të jetë i vërtetë, i krijuar për të nxitur harmoninë dhe mirëkuptimin, i këndshëm dhe i butë në ton dhe i përdorur për një qëllim të ndërgjegjshëm.
Psikiatri dhe studiuesi budist Mark Epstein vuri në dukje me vend në librin e tij, “Këshilla që nuk jepen”, se Fjalimi i drejtë vlen edhe për mënyrën se si flasim me veten. Shumë prej nesh përfshihen në biseda automatike, kritike për veten dhe modele të tjera të mendimit vetë-shkatërrues. Për shembull, ne mund ta qortojmë veten se jemi “budallazë” ose “dembelë” kur bëjmë një gabim.
Kur praktikojmë të folurit e drejtë përbrenda, ne stërvitemi që të vërejmë rrethet e zakonshme të mendimit në të cilat përfshihemi dhe historitë që i tregojmë vetes. Ne i shqyrtojmë këto mendime për të vërtetën dhe ndihmën. Duke vepruar kështu, ne mësojmë të shmangim tundimin për të pranuar pamend mendime të tilla si të vërteta dhe zhvillojmë dialogë të brendshëm më të sjellshëm, më fleksibël dhe më të dhembshur.
Fjalimi i drejtë, nëse zbatohet për të folurit e jashtëm apo të brendshëm, kërkon një përkushtim për të qëndruar të vëmendshëm ndaj mendimeve tona në mënyrë që të zgjedhim nëse do të flasim apo jo, çfarë dëshirojmë të themi dhe si duam ta themi atë. Ky ndërgjegjësim i qëllimshëm i mendimeve tona është thelbi i ndërgjegjes: ne po vërejmë me hapje dhe pranim atë që lind brenda nesh dhe më pas vazhdojmë të veprojmë me mendime.
Por të qëndrosh i ndërgjegjshëm në çdo kohë është i vështirë, madje edhe për medituesit më të përkushtuar dhe gurutë e vëmendjes. Për shumicën prej nesh, thjesht nuk është realiste! Pra, çfarë mund të bëjmë?
8 strategji për ushtrimin e të folurit të drejtë
1.Vini re mendimet tuaja në momente të vështira
Është e vështirë të qëndrojmë të vëmendshëm ndaj mendimeve tona 24/7, por ne mund t’i kushtojmë vëmendje në mënyrë selektive për të marrë maksimumin për paratë tona. Kushtojini vëmendje mendimeve që lindin kur keni bërë një gabim ose ndiheni të hutuar, të frustruar, të lënduar ose të zemëruar.
Këto janë momentet kryesore kur modelet e mendimit automatik dhe të zakonshëm priren të shfaqen. Shpesh, ato vijnë në formën e autokritikës; Herë të tjera, ne vërejmë një instinkt për të fajësuar të tjerët, për të gjetur justifikime ose për të hequr dorë me mendime të tilla si: “Ç’kuptim ka?”
Gjatë një jave, vini re modelet tuaja të mendimit në momente të tilla dhe shkruajini ato. Mbani këto mendime sipas standardeve të përshkruara nga Buda – a janë të vërteta fjalët tuaja të brendshme? E dobishme? E sjellshme? Me qëllim? Kur gjeni mendime të përsëritura që nuk i plotësojnë këto kritere, shënojini ato mendime si ato që mund t’i shpërfillni.
Mund t’u jepni edhe një emër, të tillë si “mendime kritike” ose “mendime të padobishme” ose “mendime fajësuese”. Kur vëreni se një mendim i tillë lind, jepini vetes leje që të mos i kushtoni vëmendje atyre. Shikoni të vijnë dhe lërini të shkojnë. Çfarë lehtësimi!
2.Më pas, punoni për të kultivuar fjalë të brendshme që janë të mira, të dobishme, të vërteta dhe të dobishme
Përqendrohuni te fjalët që ju ndihmojnë të arrini qëllimet tuaja dhe të bëheni personi që dëshironi të bëheni. Këto mund të jenë mendime të tilla si: “Unë po përmirësohem çdo ditë”, “Unë nuk e lë” dhe “Unë mund ta pranoj këtë”. Praktikoni këto mendime në mëngjes dhe në mbrëmje para gjumit.
3.Dëgjoni më shumë se sa flisni
Ky është një hap i parë i lehtë për praktikimin e të folurit të drejtë me dialog të jashtëm. Kur dikush është duke folur, vini re tundimin e natyrshëm për të formuluar një përgjigje edhe para se të mbarojë.
Në vend të kësaj, përpiquni të qëndroni të pranishëm dhe të dëgjoni. Vini re përvojat tuaja të brendshme duke dëgjuar gjithashtu thellë. Kjo mund të marrë pak praktikë! Bëjeni zakon të ndaloni një ritëm përpara se të përgjigjeni dhe përdorni atë moment për të regjistruar plotësisht atë që keni dëgjuar përpara se të përgjigjeni.
4.Njihni shkaktarët tuaj
Ju ndoshta mund të identifikoni njerëzit, situatat, kohët e ditës ose rrethanat që tentojnë të krijojnë stres dhe agjitacion mjaft lehtë. Këto janë momente kur të folurit e paaftë ka më shumë gjasa të ndodhë. Ndoshta ju keni një bashkëpunëtor ose vjehërr që shtyp butonat tuaj, ose jeni jashtëzakonisht i vëmendshëm kur shkoni në shtëpi nga puna.
Planifikoni përpara për këto kohë. Kur e dini se po hyni në këto situata ose rrethana specifike, vendosni një synim për të ngadalësuar, marrë frymë më ngadalë dhe më thellë dhe ndaloni përpara se të flisni. Këto janë mundësi të shkëlqyera për të punuar muskujt tanë të ndërgjegjshëm.
5.Sqaroni qëllimet tuaja përpara se të flisni
A është fjalimi juaj i krijuar për të shprehur një ide, për t’ju treguar se kuptoni dikë tjetër, për të përmbushur një qëllim, etj.?
Sigurohuni që e dini qëllimin e komunikimit tuaj. Nëse nuk keni një qëllim të qartë, mendoni të qëndroni të heshtur. Është e mahnitshme ajo që lind kur lini pak heshtje të varur në ajër!
6.Nëse keni një qëllim të qartë dhe dëshironi të flisni, pyesni veten si vijon
A është ajo që do të thoni e vërtetë, e dobishme, e sjellshme në tonin dhe zgjedhjen e fjalëve dhe a është duke e çuar bisedën përpara me qëllim? Zgjidhni fjalët tuaja me kujdes, duke pasur parasysh këto katër veçori.
Nëse nuk mund të flisni me të vërtetë, me dashamirësi, me ton respektues ose me qëllim, kushtoni më shumë kohë përpara se të flisni. Ose mendoni edhe një herë nëse heshtja mund të jetë alternativa më e mirë.
7.Nëse e gjeni veten duke luftuar për të folur me veten ose me të tjerët me mirësi dhe respekt, bëni një pauzë
Shkoni në një shëtitje, dush ose bëni diçka tjetër për të përfshirë trupin tuaj përpara se të ktheheni në fjalët tuaja. Kontrolloni me trupin dhe trurin tuaj dhe shkruani se si ndiheni.
Përpiquni sërish të kultivoni fjalë të brendshme ose të jashtme që plotësojnë kriteret e të folurit të drejtë. Jini të durueshëm me veten nëse e keni të vështirë. Me praktikë bëhet më e lehtë.
8.Pasi të bëni ndonjë përpjekje për të folur të drejtë, ndaloni në shenjë mirënjohjeje për veten (dhe personin tjetër), edhe nëse nuk shkoi keq
Mendoni se çfarë mësimesh janë nxjerrë, çfarë terreni është mbuluar dhe cilat fusha për përmirësim mbeten. Shkruani çdo ide ose mësim të mësuar ndërsa ato janë të freskëta në mendjen tuaj.
Ju uroj fat më të mirë ndërsa ndërmerrni këtë qasje shumë sfiduese – dhe shumë shpërblyese – për të përdorur fjalët tuaja me integritet dhe qëllim.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
