Pse një frikë tipike foshnjore është (ri) shfaqet edhe në moshën e rritur? Çfarë fshihet pas këtij shqetësimi? Ja se çfarë thonë ekspertët.
“Të mos shoh atë që më rrethon, më ka kërcënuar gjithmonë”, thotë Camilla, 43-vjeçe, mësuese kopshti për fëmijët në gjuhën latine. “Ndjehen e pafuqishme dhe e lë veten të mposhtem nga frika. Për fat të keq, burri im është shpesh jashtë qytetitpër punë dhekur jamvetëm nëerrësirën edhomëstonë,kamnjë gjumë tëshqetësuardhe shpeshnukmund të fle”, thotë Camilla. “Më shkakton frikë, ndoshta iracionale, dikush qëmund të më vijëpapritur dhe tëmë vjedhë gjithçkakam.Osetë më lëndojë”.Frikaeerrët, zakonisht është e lidhurme botën efëmijërisë, të qëndruarit vetëm, por, sinë rastin eCamillaështë gjithashtupopullore në mesin etë rriturve dhe, nëseneglizhohet, mund të bëhet njëshqetësim.
“Shpresova se do ta kisha tejkaluar,” thotë Anthony, 28-vjeç, stilist në Milano. “Por, ende kam probleme, vështirësi në të jetuarit vetëm. E ndaj apartamentin me djem të tjerë, sepse kam nevojë të di që herët a vonë dikush do të kthehet në shtëpi.”
“Shpesh, pasiguri, emocionet negative mund të shkaktojë mendime që të ngulin frikën. Dhe kjo, edhe për të rriturit, është nga errësira,” thotë Clare Ferrario, psikolog dhe psikoterapist në Milano.
“E cila mund të theksohet kur shndërrohet në frikë se mos grabitet nga një hajdut, ose sulmohet, pikërisht në errësirë. Shqetësimi manifestohet me sugjerime dhe mendime që i zhytin rrënjët e tyre në të pavetëdijshmen dhe përpiqen të dalin në sipërfaqe për t’u njohur dhe kuptuar”, vijon Ferrario. Prandaj, frika nga errësira fsheh një shqetësim më të thellë që duhet të bëhet i vetëdijshëm. Dhe, rrjedhimisht, ajo mund të thjeshtohet dhe eliminohet. Por si ta bëjmë atë? Këtu janë këshillat e ekspertëve…
Simptomat e frikës nga errësira
Frika nga errësira është një ndjenjë shqetësimi dhe ankthi i fortë kur ndodheni në mjedise të errëta. E quajtur edhe niktofobia ose akluofobia, ajo në përgjithësi prek fëmijët, për të cilët shpesh është vetëm një fazë në procesin e rritjes. Nga ana tjetër, frika nga errësira në moshë madhore nuk është vetëm një burim shqetësimi, por ka edhe simptoma shumë të bezdisshme. Ato kryesore janë:
Gojë e thatë
Takikardi
Gulçim
Sulme ankthi të ngjashme me panikun
Vështirësi për të fjetur
Ndjenja të herëpashershme të shkëputjes nga realiteti
Frikësojuni hijes, errësirës brenda
Kur frika nga errësira bëhet kronike, dhe nëse fillimi i saj ndodh në adoleshencën e hershme, çështja bëhet më e ndërlikuar: kjo fobi flet për marrëdhënien e të sëmurit me botën e tij të brendshme, me errësirën e brendshme. Hija, ana “e errët” e personalitetit të një individi, në kundërshtim me imazhin e jashtëm që Carl Gustav Jung, psikanalisti i madh zviceran, e quan Person ose Maskë. Në sipërfaqe, ne kemi frikë nga errësira që mund të fshehë rreziqe reale ose të imagjinuara, thellë ne kemi frikë të takohemi dhe të përballemi me një pjesë shqetësuese të vetes.
Ky takim/përplasje me Hijen, një territor psikik plot dëshira shqetësuese, fillon pikërisht në vitet e adoleshencës, kur zhvillimi i karakteristikave dytësore seksuale shoqërohet me evoluime të rëndësishme të karakterit. Në këtë fazë të jetës ne shohim një përzierje frikash dhe aspiratash, kërcime përpara dhe regresione të papritura të cilat janë aspekti i qartë i luftës së brendshme që përjeton çdo i ri.
Nëse errësira është vetëm jashtë, bëhuni një përbindësh: përballuni kështu
Nëse kjo betejë është shumë e vështirë për t’u mbajtur, pavetëdija e përjashton problemin duke e projektuar atë dhe si pasojë duke gjeneruar frikë nga errësira. Nëse mekanizmi nuk vihet re në kohë, mbrojtja bëhet kronike dhe e shndërron errësirën në një armik të përhershëm. Si? Së pari, duke mos e konsideruar fobinë diçka marrëzi dhe fëminore: duke e bërë këtë vetëm e forcon atë. Më pas duke krijuar artificialisht hapësira të vogla të errësirës “të kontrolluar” në jetën e përditshme, duke qëndruar në to sa më gjatë të jetë e mundur, duke kujtuar njëkohësisht fëmijën e gjallë që nuk kishte frikë nga errësira. Si do të sillej sot fëmija i atëhershëm? A do të kishte frikë edhe ai? Ne vërtet mendojmë se jo…
Sipas etapave, ky ushtrim mund të vazhdojë me kalimin e kohës dhe do të kuptoni se mund të qëndroni në errësirë pa shumë ankth.
Metoda të dobishme për të kapërcyer frikën nga errësira
Para gjumit: kërkoni një aktivitet relaksues që mund të na qetësojë (për shembull, dëgjimi i muzikës, ushtrimet e frymëmarrjes ose meditimi, një libër i mirë); shmangni përdorimin e pajisjeve elektronike të paktën 30 minuta para se të flini; merrni çaj kamomili ose çaj bimor dhe shmangni kafen ose pijet stimuluese; shmangni aktivitetin fizik në mbrëmje ose filmat/programet e dhunshme që mund t’ju shqetësojnë.
Kupto frikën tënde: Përpiquni të bindni veten se nuk ka frikë apo problem që mund të mos jetë shumë i dobishëm. Mund të ndihmojë fillimisht të kontrolloni hapësirat që na trembin në errësirë, për të arritur siguri më të madhe.
Zvogëloni ndriçimin hap pas hapi: nuk është e nevojshme të kapërceni menjëherë frikën e errësirës, duhet të jeni të durueshëm dhe të respektoni kohën tuaj. Mund të jetë e dobishme të zbehni dritat nga pak, si p.sh. ndezja e dritës në një dhomë tjetër dhe hapja e paksa e derës.
Gjetja e vetëbesimit: nëse flemë me dikë për të shmangur ankthin e shkaktuar nga errësira dhe ndjenjën që na jep gjumi vetëm, në këtë mënyrë të pavetëdijshme ne po ushqejmë frikën tonë.
Flisni për këtë pa pasur turp: të bisedoni me njerëz të afërt mund të jetë një burim i shkëlqyer, të gjithë kemi frikë që mund të jenë joracionale, biseda me njerëz me të cilët nuk ndihemi të gjykuar mund të jetë një vlerë e shtuar për të kapërcyer këtë frikë dhe për të mos u ndjerë vetëm.
Mos u tallni: kjo vlen për ata që, nga ana tjetër, e gjejnë veten duke dëgjuar dikë duke folur për frikën e tyre , qoftë për errësirë apo për arsye të tjera, nuk duhet të gjykohen në asnjë mënyrë sepse në atë moment personi që po e tregon beson dhe kërkon mbështetje ose thjesht dëgjim të sinqertë.
Kontaktoni një profesionist.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
