Në jetën e përditshme, pak fjalë janë më të fuqishme – ose më të rrezikshme – se “më fal”. Ato mund të shërojnë plagë emocionale, të ringjallin besimin, dhe të shpëtojnë marrëdhënie që ndryshe do të shkatërroheshin. Por gjithashtu, kur thuhen keq, mund të bëjnë më shumë dëm sesa të mirë.
Çfarë e bën një kërkim falje të mirë?
Një kërkim falje e vërtetë dhe e efektshme nuk është një formulë që thjesht përmban fjalët magjike “më fal”. Ajo kërkon ndershmëri, përgjegjësi dhe ndjeshmëri ndaj ndjenjave të tjetrit. Nuk ka vend për shfajësime, shmangie ose shtrembërime të përgjegjësisë. Dhe këtu fillojnë problemet për shumë prej nesh.
Shprehje të tilla si:
“Nuk ishte qëllimi im”
“Ajo që doja të thoja ishte…”
“Më vjen keq, por e keqkuptuat”
“Padyshim që nuk doja të të lëndoja”
…nuk janë kërkimfalje. Janë përpjekje për të mbrojtur egon, jo për të qetësuar zemrën e tjetrit. Siç theksojnë ekspertët që kanë studiuar për vite kërkimfaljet dhe efektet e tyre në marrëdhënie, fjali të tilla janë një formë e hollë e justifikimit dhe shmangies së përgjegjësisë.
Vija ndarëse midis shpjegimit dhe justifikimit
Të thuash “më fal, por…” ose “më fal nëse të lëndova” është si të shtosh kripë në plagë. Këto lloj frazash vendosin fajin te personi tjetër për mënyrën se si ndihen, jo te veprimi yt. Një shpjegim i vërtetë vjen pas kërkim faljes, jo për ta zëvendësuar atë. P.sh.:
Keq: “Më vjen keq, por nuk e bëra me qëllim.”
Më mirë: “Më vjen vërtet keq që të lëndova. Do doja të të shpjegoja se çfarë ndodhi, nëse dëshiron ta dëgjosh.”
Ky ndryshim i vogël mund të përcaktojë nëse marrëdhënia do të përmirësohet apo do të thyhet përfundimisht.
Pse kërkimi i ndjesës është i vështirë?
E vërteta është se kërkimfalja prek egon tonë. Ajo kërkon të pranojmë që kemi gabuar – dhe ky pranim nuk është i lehtë. Frika nga humbja e respektit apo kontrollit mund të na bëjë të kërkojmë falje në mënyrë të paplotë, të vakët apo, edhe më keq, të mbushur me justifikime.
Megjithatë, kërkimfalja e sinqertë nuk është shenjë dobësie. Është një akt kurajoz që tregon pjekuri emocionale dhe vullnet për të mbajtur marrëdhënien mbi egon.
Si të kërkoni falje siç duhet?
Merrni përgjegjësinë – pa “nëse” dhe pa “por”.
“E di që të lëndova me fjalët e mia. Më vjen thellësisht keq për këtë.”
Shprehni keqardhje të sinqertë – tregoni se e kuptoni ndikimin që patët.
“Nuk ishte e drejtë nga ana ime dhe kuptoj pse u ndjeve kështu.”
Bëni përpjekje për të riparuar – ofroni një mënyrë për të ecur përpara.
“Dua të mësoj nga kjo dhe të mos e përsëris. Si mund të ndihmoj për ta rregulluar?”
Lejoni hapësirë për përgjigje – mos kërkoni falje me pritshmëri që të faleni menjëherë.
Falja si investim në marrëdhënie
Në formën e saj më të mirë, një kërkimfalje është një urë ndërtuar me fjalë që e lidh njeriun me njeriun. Kur është e sinqertë, ajo nuk mbulon fajin, por e pranon atë. Dhe kjo ndershmëri është ajo që ndërton marrëdhënie më të thella, më të forta dhe më të vërteta.
Pra, sa keq ju vjen në të vërtetë? Sepse kur e kuptoni se kërkimi i faljes nuk ka të bëjë vetëm me ju, por me mënyrën se si e nderoni tjetrin, atëherë mund të filloni të kërkoni falje jo vetëm më mirë – por më bukur.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
