Dështimi, qoftë në një projekt pune, një marrëdhënie apo një qëllim personal, është një ngjarje universale njerëzore. Megjithatë, mënyra se si ne i përgjigjemi atij përcakton jo vetëm suksesin tonë të ardhshëm, por edhe shëndetin tonë mendor. Psikologjia e Qëndrueshmërisë ofron udhëzime thelbësore se si ta kthejmë rënien në një hapsallë për rritje.
1.Përqafimi i mendësisë së rritjes
Themeli i rimëkëmbjes shtrihet në optikën tonë. Psikologia Carol Dweck, profesoreshë në Universitetin Stanford dhe autore e librit “Mindset: The New Psychology of Success”, ndan dy lloje mendësish:
Mendësia Fikse: Beson se aftësitë (si inteligjenca dhe talenti) janë të fiksuara dhe të pandryshueshme. Për këta individë, dështimi dëshmon mungesën e aftësisë dhe çon në dorëzim.
Mendësia e Rritjes: Beson se aftësitë mund të zhvillohen përmes dedikimit dhe punës së palodhur. Për këta, dështimi shihet si një informacion i vlefshëm (një hap më afër zgjidhjes) dhe një mundësi për të mësuar.
Këshilla Psikologjike: Pas një dështimi, ndaloni veten të përdorni fraza si: “Unë nuk jam i mirë në këtë.” Zëvendësojeni me: “Kjo strategji nuk funksionoi, por çfarë mësova që mund ta bëj ndryshe herën tjetër?”
2.Kujdesi ndaj vetvetes
Përgjigjja e parë instinktive ndaj dështimit është shpesh vetëkritika e ashpër. Megjithatë, dëmtimi i vetëvlerësimit e vështirëson rimëkëmbjen. Psikologjia insiston në rëndësinë e Vetë-Mirësisë. Dr. Kristin Neff, një nga kërkueset kryesore në këtë fushë, thekson se vetë-mirësia ka tre elementë:
Mirësia ndaj vetes: Të flasësh me veten në të njëjtën mënyrë mbështetëse siç do t’i flisje një shoku të dashur.
Njerëzimi i përbashkët: Të kuptosh se dështimi është një përvojë universale dhe jo një dënim unik ndaj teje.
Vëmendja e kujdesshme (Mindfulness): Të pranosh dhimbjen pa u zhytur në dramën e saj.
Këshilla Psikologjike: Në vend që të mbylleni në mendime katastrofike, trajtojeni zhgënjimin si një pikëllim natyror (qoftë si pas një ndarjeje) dhe lejoni vetes kohë për ta përpunuar, duke u angazhuar në aktivitet fizik dhe gjumë të mirë, pasi këto janë bazat e shëndetit mendor.
3.Rikuperimi i shpejtë dhe vënia në provë
Në kontekstin e dështimeve, sidomos ato profesionale, një strategji e rëndësishme është rikuperimi i shpejtë dhe vënia sërish në provë, pas një periudhe të shkurtër analize.
Akti i qëndrueshmërisë: Siç shpjegojnë autorët Margolis dhe Stoltz (2010), menaxherët me qëndrueshmëri psikologjike karakterizohen nga aftësia për të kaluar shpejt nga analiza e shkakut te planifikimi i veprimit. Qëndrimi i gjatë në analizën e dështimit rrezikon të bëhet një spiralë vetëfajësimi.
Akti i rikthimit: Autori J.K. Rowling, duke folur për dështimin e saj para suksesit të Harry Potter, ka thënë: “Dështimi është kaq i rëndësishëm. Është aftësia për t’i rezistuar dështimit, apo për ta përdorur atë, që shpesh çon në sukses më të madh.”
Këshilla Psikologjike: Kufizojeni periudhën e pikëllimit në një kohë të arsyeshme (p.sh., disa javë). Pastaj, merrni vendimin e vetëdijshëm për të riuinstaluar një objektiv të ngjashëm ose për të ndjekur një sfidë tjetër. Kjo i dërgon trurit sinjalin se ngjarja ishte një aksident përgjatë rrugës, jo një përkufizim i personalitetit.
Përmbledhje
Për të rimarrë veten pas një dështimi, nuk duhet të përpiqeni ta injoroni atë. Përkundrazi, duhet ta analizoni me mendësi rritjeje (Dweck), ta përpunoni me vetë-mirësi (Neff) dhe më pas të kaloni shpejt në veprim (Margolis & Stoltz), duke ndërtuar qëndrueshmërinë tuaj.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
