A është e mundur t’u shpjegosh fëmijëve luftën në Ukrainë? Si mund t’ua shpjegoni fëmijëve dhe adoleshentëve se çfarë po ndodh këto ditë. Imazhet e luftës në Ukrainë që transmetohen në TV, internet, në rrjete sociale arrijnë edhe në sytë e fëmijëve tanë. Dhe është pothuajse e pamundur t’i mbajmë fëmijët larg informacionit, nga lajmet për ngjarjet e tmerrshme në Ukrainë.
Si t’ua shpjegojmë fëmijëve luftën në Ukrainë
Ne mund dhe duhet të flasim me fëmijët për luftën, në mënyrat e duhura. Ne i kërkuam psikologut dhe psikoterapistit Matteo Lancini, president i Fondacionit “Minotauro” në Milano të na tregonte se si është e mundur t’u shpjegohet fëmijëve në mënyrë efektive lufta në Ukrainë dhe t’u shmangen atyre traumat e mundshme për shkak të ekspozimit të tepërt mediatik të lidhur me konfliktin.
Si është e mundur t’u tregohet dhe shpjegohet fëmijëve lufta në Ukrainë?
Pika e parë shumë e rëndësishme është të kuptojmë se çdo fëmijë, si dhe çdo adoleshent, është i ndryshëm: shumë shpesh sot prindërit kërkojnë receta të përshtatshme për të gjithë, sepse ne kemi një brishtësi të rolit që na shtyn të kërkojmë siguri. Nuk duhet të harrojmë kurrë se fëmijët tanë, si çdo nxënës, janë unik, kanë nevoja të ndryshme zhvillimi nga personi në person.
Për t’u shpjeguar fëmijëve luftën në Ukrainë, duhet para së gjithash një nga aspektet që rregullon shumë shpesh këtë ankth prindëror: mbajtja e një lloj konference shtypi, domethënë thirrja e fëmijëve dhe tregimi i këndvështrimit tonë për luftën. Me fëmijët është shumë më e përshtatshme të filloni me pyetjet e tyre, të dëgjoni pyetjet dhe të përgjigjeni në përputhje me rrethanat. Një i rritur nuk di domosdoshmërisht si t’i përgjigjet çdo gjëje: e rëndësishme është që fëmijët të vërejnë se prindërit e tyre janë të gatshëm të flasin me ta. Gjithashtu shmangni një vështrim shumë të tensionuar para pyetjeve të tyre, përndryshe ata do të mbyllen dhe nuk do të bëjnë më pyetje.
Fëmijët më të vegjël duhet të mbrohen nga imazhe të caktuara, të cilat nuk mund të përpunohen kognitivisht dhe emocionalisht prej tyre, ndërsa fëmijët më të rritur, në një shoqëri ku komunikimi masmedial filtron dhe kalon kudo, do të jenë më të informuar dhe të predispozuar për t’u bërë pyetje të rriturve.
Çfarë do të ishte më e përshtatshme për t’u treguar fëmijëve për luftën dhe çfarë duhet të shmanget?
Çdo lloj informacioni duhet të ndërmjetësohet në çdo moshë nga një i rritur. Është e mundur të mbrohet, por kur përmbajtja është kaq e përhapur në internet dhe brenda masmedias, ajo në mënyrë të pashmangshme arrin tek fëmijët. Problemi i vërtetë është se si një i rritur mund ta përpunojë këtë informacion. Nuk duhet t’i ekspozojmë shumë fëmijët ndaj imazheve të jashtme dhe opinioneve tona. Një gjë tjetër që mund të bëni me fëmijët është të propozoni aktivitete praktike si vizatimi ose përfshirja e tyre në diçka konkrete për të bërë, si p.sh. ndihma humanitare nëse janë aktive në lagjen tuaj ose brenda shkollës tuaj. Kjo i ndihmon fëmijët të ndjejnë empati për ata që vuajnë, përmes veprimeve konkrete.
Kjo pa harruar asnjëherë se shoqëria jonë ka qenë gjithmonë një shoqëri që vitet e fundit është përqendruar gjithnjë e më shumë në të bërit dhe jo në të menduarit: të bësh është e rëndësishme, por fëmijët kanë nevojë për të rritur që t’u përcjellin rëndësinë e kuptimit të asaj që bëjnë, mendimi, fjalët, kuptimi. Veprimi në shoqëri shpesh mbush një boshllëk mendimi i cili më pas kërkon shpjegim me kalimin e viteve.
A është e drejtë t’u përgjigjemi të gjitha pyetjeve të tyre, apo ka një kufi?
Ne duhet të dëgjojmë të gjitha pyetjet që na bëjnë fëmijët. Pas kësaj është e vështirë t’i parashikosh ose të japësh përgjigje shteruese dhe të sakta; e rëndësishme është të hyjmë në një marrëdhënie me fëmijët tanë. Ajo që ka rëndësi nuk është të kënaqim kureshtjen e tyre, por t’i bëjmë fëmijët të perceptojnë faktin se ne jemi në marrëdhënie me ta, se ne mund t’i ndihmojmë ata të menaxhojnë emocionet e tyre përballë një çështjeje kaq shqetësuese si lufta.
Si t’ia shpjegoni një fëmije se ka moshatarë të tyre që vuajnë në këtë moment dhe janë në një situatë të vështirë në krahasim me ta?
Mendoj se fëmijët tashmë kanë një kuptim të qartë të padrejtësisë sociale që i vendos ata në një gjendje të ndryshme nga disa nga moshatarët e tyre. Prindërit, përveçse duhet t’i përgjigjen kësaj pyetjeje, duhet t’i pyesin ata “pse të rriturit që i kanë dhënë dy vjet pandemisë vendosin të shkojnë edhe në luftë?” Unë besoj se tema e pyetjeve si dhe marrja e tyre, dëgjimi i asaj që mendojnë fëmijët dhe kuptimi që ata i japin asaj që ndodh rreth tyre u jep fëmijëve dhe adoleshentëve mundësinë, të jenë në gjendje të pyesin të rriturit dhe të marrin informacion më të plotë. Është shumë e vështirë të flasësh për përmbajtje specifike kur çdo i rritur, apo secili prind ka idenë e vet.
Disa të rritur e shohin të rrezikshme t’i bëjnë fëmijët të ndiejnë se lufta është afër, të tjerë ndihen të papërgatitur për një luftë që nuk ka qenë kurrë kaq afër tyre. E rëndësishme nuk është t’i bëni fëmijët të perceptojnë emocione negative, por t’i bëni ata të kuptojnë se shpesh ka pyetje të cilave mund të përpiqeni t’u përgjigjeni, por që kjo e fundit jo gjithmonë korrespondon me të vërtetën absolute. Secili prej nesh, bazuar në pyetjet e fëmijës, komplotin emocional dhe klimën emocionale që krijohet, do të thotë gjërat e duhura në atë moment.
Cilat janë traumat e mundshme që mund të përjetojë një fëmijë në këtë periudhë?
Duke u shpjeguar fëmijëve luftën në Ukrainë, rreziku është se aspekti i lidhur me dobësitë e të rriturve nuk lejon shtjellimin e gjendjeve afektive dhe emocionale të nevojshme sipas moshës dhe funksionimit të dikujt. Rreziku është se fëmijët nuk u japin hapësirë emocioneve të tyre, sepse i shqetësojnë shumë të rriturit. Një rrezik tjetër është ai i mbingarkesës me përmbajtje të një fëmije, i cili mund të ketë probleme të tjera në atë moment dhe është i shqetësuar për çështje të tjera.
Me adoleshentët është pak më ndryshe: është më mirë të dëgjosh mendimet e tyre: një adoleshent duhet të lejohet të flasë, të propozojë pozicionin e tij që mund të mos jetë i njëjtë me atë të prindërve. Është e nevojshme të dëgjohen arsyet e tyre për të kuptuar sesi adoleshenti po ndërton sistemin e tij të vlerave. Në këtë rast është shumë e rëndësishme të dëgjosh arsyet e tjetrit.
Burimi / https://libreriamo.it/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
