Si ka qenë fëmijëria juaj? A jeni rritur me prindër që ju trajtuan me respekt dhe dashuri? A e keni përjetuar dashurinë e tyre apo ndoshta keni vuajtur mungesën e dashurisë? Shumica prej nesh kanë një kujtesë se si ishte marrëdhënia jonë me prindërit. Ai imazh jo vetëm që na ofroi një model të parë se si janë lidhjet dhe ndërveprimet njerëzore, por gjithashtu la gjurmë tek ne në shumë mënyra. Le të flasim në këtë rast për teorinë e sigurisë emocionale.
Rritja me gjurmën e një shtëpie në të cilën ka një betejë dialektike të përhershme na bën të përfshihemi që në moshë të re në një klimë emocionale të pafavorshme, plot mllef dhe konflikte. Fëmija që është dëshmitar i konfrontimeve të prindërve të tij është një fëmijë që rritet me një vizion të shtrembëruar se çfarë është dashuria. Dhe diçka e tillë është një tragjedi. Po kështu, kur një çift nuk është mjaft i pjekur apo i guximshëm për t’i dhënë fund një lidhjeje të dëmshme, kjo situatë bëhet më e keqja. Shqetësimi i marrëdhënieve është aq i thellë sa ndonjëherë gjëja më e rëndësishme neglizhohet: prindërimi. Prindërit që nuk e duan njëri-tjetrin ose që e duan keq, jo gjithmonë u japin fëmijëve të tyre atë që meritojnë dhe kanë nevojë për zhvillimin e tyre të duhur. Le të thellohemi më shumë.
Ka shumë prindër që edhe pse nuk e duan njëri-tjetrin, zgjedhin të jenë bashkë për fëmijët e tyre. Kjo zgjedhje e gabuar përfundon duke pasur një efekt shumë negativ tek të vegjlit. Prindërit që e duan dhe respektojnë njëri-tjetrin u ofrojnë fëmijëve të tyre modele që do t’u sjellin dobi në jetën e tyre.
Teoria e sigurisë emocionale: çfarë është ajo?
Teoria e sigurisë emocionale i ka rrënjët në konstruktin e lidhjes të përcaktuar nga psikiatri dhe psikoanalisti John Bowlby. Sipas kësaj qasjeje, konfliktet familjare ndikojnë në zhvillimin psiko-emocional të fëmijës. Të vegjlit, jo të mos mbeten të pavetëdijshëm për këto mosmarrëveshje, i dëshmojnë ato për t’i vlerësuar dhe për të krijuar disa modele themelore mendore në marrëdhëniet njerëzore. Tani, ka një aspekt tjetër ndoshta më problematik. Fëmijët e një çifti konfliktual ndihen më pak të sigurt, të mbrojtur dhe të kujdesur. Ata rriten me një ndjenjë kërcënimi të vazhdueshëm duke menduar se, në çdo moment, këto manifestime emocionale negative mund t’i arrijnë edhe ata. Diçka që, siç e dimë, ndonjëherë ndodh. Është e zakonshme, për shembull, që ajo nënë ose ai baba në baza lufte të përdorin fëmijët e tyre si viktima për shantazh emocional. Ndonjëherë, ata mund t’i manipulojnë ata që të pozicionohen në favor të njërit ose tjetrit. Fatkeqësisht, ata gjithashtu mund të projektojnë zhgënjimin dhe pakënaqësinë e tyre mbi veten e tyre. Çifti që sillen keq me njëri-tjetrin dhe rrëshqasin në një dinamikë vetëshkatërruese, i tërheq fëmijët e tyre në atë vorbull vuajtjeje… Fëmijët që rriten në mjedise të dominuara nga konflikti zhvillojnë më pak aftësi sociale, më shumë agresivitet, kontroll të impulseve dhe emocione.
Teoria e sigurisë emocionale na thotë se…
Fëmijët e detyruar të piqen me nxitim rriten gjithashtu pa lidhjen e shëndetshme që është kaq thelbësore për zhvillimin e tyre. Është normale që ata të arrijnë moshën madhore me shumë mangësi dhe me rolin e kujdestarit të integruar në ADN-në e tyre. Nga ana tjetër, ka edhe fëmijë që në vend që të veprojnë si ndërmjetës, tërhiqen nga një ndërveprim i tillë. Ata distancohen nga këto burime stresuese nga frika, sepse ndihen të kërcënuar nga kjo klimë rraskapitjeje, zhurme dhe pakënaqësie. Kjo atmosferë depërton në mendjen e fëmijës, duke e bërë atë më të prekshëm ndaj çrregullimeve të humorit. Duke qenë dëshmitarë të debateve dhe grindjeve të prindërve tanë, mund të kemi më shumë probleme përshtatjeje më vonë në jetë.
Pasojat e konfliktit shkatërrues ndërprindëror
Teoria e sigurisë emocionale na thotë se fëmijët preken nga konfliktet ndërprindërore si konstruktive ashtu edhe shkatërruese. E para përcakton ato mosmarrëveshje që zgjidhen në mënyrë efikase dhe të pjekur. Trajtimi i dallimeve në një mënyrë pozitive u ofron fëmijëve një model pasurues se si të lundrojnë në sfidat e marrëdhënieve. Problemi qëndron në konfliktet shkatërruese ndërprindërore në të cilat janë të ngulitura pakënaqësia, urrejtja dhe sharjet. Studimet nga Universiteti i Kiotos, për shembull, nxjerrin në pah se kjo lloj situate lë pasoja të rënda për zhvillimin e fëmijës. Është e zakonshme të shohësh fëmijë me aftësi më të ulëta sociale dhe probleme serioze që rregullojnë emocionet e tyre. Mosmarrëveshjet dhe konfrontimet prindërore i bëjnë ata të rriten duke shfaqur sjellje më agresive dhe gjithashtu të tregojnë strategji shumë të dobëta për zgjidhjen e problemeve. Në fund të fundit, ata përfundojnë duke integruar në të dhënat e tyre mendore atë që kanë qenë gjithmonë të ekspozuar.
Përgjigjet përballuese të fëmijëve në situata konflikti prindëror
Këto të dhëna janë interesante. Jo të gjithë fëmijët reagojnë në të njëjtën mënyrë ndaj konfliktit ndërprindëror. Çdo i vogël zakonisht tregon një lloj reagimi ndaj këtyre dinamikave negative të krahasimit nga ana e kujdestarëve. Ka djem dhe vajza që veprojnë si ndërmjetës, të cilët përfundojnë duke u sjellë më të pjekur se prindërit e tyre kur përpiqen të zgjidhin këto mosmarrëveshje. Ato janë krijesa të detyruara të rriten para kohe që humbasin fëmijërinë e tyre duke vepruar si rregullatorë të konfliktit përballë një paaftësie të tillë prindërore.
Çiftet që qëndrojnë bashkë për shkak të fëmijëve bëjnë një gabim të madh
Teoria e sigurisë emocionale mund të kuptohet nga një imazh shumë i thjeshtë. Kur një fëmijë rritet në një mjedis të edukuar emocionalisht, ku i ofrohet siguri dhe dashuri e sinqertë, ai ka një urë të artë përpara tij për të dalë në botë. Megjithatë, ata që gjenden në një mjedis prindëror plot konflikte, të cilët neglizhojnë arsimimin e tyre, përballen me një urë të thyer për të ardhmen e tyre. Kjo nuk do të thotë që ju mund të bëheni një person i lumtur i aftë për të arritur qëllimet tuaja. Absolutisht. Do të thotë që do të gjeni më shumë gropa, më shumë pasiguri, vështirësi dhe frikë. Çfarë përfundimi mund të nxjerrim nga kjo qasje? Një shumë bazë. Asnjë krijesë nuk meriton të zhvillohet në një skenar të dominuar nga thyerja e zemrës, agresioni, pakënaqësia dhe krahasimi.
Familja, prindërit e së cilës janë më të përqendruar në problemet dhe mosmarrëveshjet e tyre, përfundon duke lënë pas dore fëmijët e tyre. Emocionet negative janë oksigjeni që thithim çdo ditë dhe e gjithë kjo lë pasoja. Nëse dashuria dhe respekti i çiftit shpërbëhet, një ndarje është e nevojshme, për të mirën e të gjithëve.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
