Kur shihni një ylber në qiell pas një stuhie, reagimi është gjithmonë i habishwm. Është një fenomen natyror që lë pa fjalë fëmijët dhe të rriturit. Shfaqja e tij e papritur na duket si magji, një shfaqje e mrekullueshme që na kënaq sytë dhe zemrat tona.
Kuptimet e ylberit sipas kulturave të ndryshme
Ky fenomen i veçantë dhe mistik ka magjepsur të gjitha popullatat që nga kohërat e lashta. Ka nga ata që e konsiderojnë atë një shenjë të dobishme dhe nga ata që e konsiderojnë atë një ngjarje të keqe. Tek Zanafilla (9:13) ylberi është një shenjë e paktit midis Zotit dhe njerëzimit: në fakt thuhet se Zoti e bëri atë të shfaqet në qiell pas mbijetesës së Noes dhe Arkës së tij në përmbytjen universale, si një premtim që ai nuk do ta vërshonte më kurrë tokën.
Për egjiptianët ngjyrat e ylberit përfaqësonin shtatë stolat e Isis, ndërsa për babilonasit ato ishin gjerdani i Ishtarit të mbështjellë me gurë ylberi. Në Tibet besohej se përfaqësonte lidhjen midis qiellit dhe tokës: thuhet, në fakt, se sundimtarët e parë të mbretërisë (veçanërisht Buda) zbritën përmes një shkalle dhe me vdekjen e tyre trupat e tyre u shndërruan në ylber duke u kthyer në mbretëri e qiellit.
Kinezët besonin se ishte një çarje në qiell, e mbajtur hapur nga perëndesha Nüwa duke përdorur gurë me ngjyra të ndryshme, ndërsa grekët e shihnin ylberin si personifikimin e perëndeshës Iris, lajmëtare e perëndive për të vdekshmit.
Në çdo kulturë dhe në çdo epokë, ylberi, i cili nuk është gjë tjetër veçse një fenomen për shkak të përthyerjes dhe reflektimit të dritës së diellit përmes pikave të avullit të ujit të shpërndarë në atmosferë, ka qenë gjithmonë një simbol i rëndësishëm, pothuajse magjik apo mistik, i lidhur me fat i mirë apo i keq, tek konceptet si dualiteti dhe krijimi, te hapësirat mes botëve.
Ylberi përbëhet nga shtatë ngjyra: e kuqe, portokalli, e verdhë, jeshile, blu, vjollcë (ngjyrat e spektrit diellor) dhe, sipas besimeve popullore, secila prej tyre mund të ndikojë në aspekte të ndryshme që lidhen me botën bujqësore:
Nëse dominon vjollca, do të ketë një korrje të mirë rrushi dhe verë.
Nëse mbizotëron portokallia do të ketë një kulture të mirë misri.
Nëse mbizotëron e verdha, do të ketë një korrje të mirë gruri.
Nëse mbizotëron jeshile, do të jetë një vit i favorshëm për perimet dhe barin.
Nëse mbizotëron e kuqja do të ketë një korrje të mirë vaji.
Nëse mbizotëron bluja do të ketë një korrje të mirë të gështenjave.
Për hindutë, ylberi është Indradhanush, domethënë harku i Indrës, perëndia e vetëtimave dhe bubullimave.
Duke qenë se ky fenomen është kaq i mrekullueshëm, lidhet edhe me idenë e të qenit një portal drejt botëve të tjera, qofshin ato qiellore apo shpirtërore, zakonisht vende të pastra, të pasura me vetëdije. Kjo ide e portalit mund të kuptohet më mirë duke u thelluar në kulturën e amerikanëve vendas Navajo, të cilët besonin se ylberi mund të hipej si një gjarpër shumëngjyrësh, ky udhëtim ishte një simbol i fillimit, një udhëtim i shpirtit nga bota tokësore në bota shpirtërore, një udhërrëfyes i ndritshëm për shpirtin e madh.
Ylberi është në thelb një hark dhe simbolika e kësaj forme gjysmëhëne lidhet me feminitetin, pjellorinë dhe prosperitetin… ai kujton barkun e një gruaje shtatzënë, për këtë arsye druidët besonin se bërja e dashurisë nën një ylber sillte gëzimin e mbërritjes së një fëmijë.
Në traditën tantrike ne e shkojmë edhe më tej këtë kuptim dhe flasim për “trupin ylber”, një gjendje që arrihet kur njeriu kapërcen lidhjet tokësore dhe arrin shkallën më të lartë të meditimit që përshkruhet si “trup drite”.
Së fundi, legjenda më e famshme vjen nga mitologjia irlandeze, ajo që sheh leprechaun si protagonist, një xhufkë e djallëzuar që me profesion është këpucar dhe në kohën e lirë tallet me hajdutët dhe koprracët, aq sa i shtyn ata të kërkonin për një tenxhere ari pikërisht në fund të ylberit… të cilin padyshim askush nuk do të mund ta arrijë kurrë! Më pas është legjenda e Urës së Ylberit që shoqëron miqtë tanë kafshë në parajsë.
Ylberet po zhduken
Shkencëtarja Kimberly Carlson, profesoreshë e shkencave mjedisore në Universitetin e Nju Jorkut, ka ndërmarrë një studim mbi lidhjen midis shfaqjes së ylberit dhe ndryshimeve klimatike. Pa shi, ylberi nuk mund të shfaqet dhe, nëse në disa zona të planetit (ato më pak të populluara nga njeriu), shirat janë gjithnjë e më të pranishëm dhe ylberët do të jenë gjithnjë e më shumë, në të tjera, si në Mesdheun tonë, thatësira gjithnjë e më e shpeshtë mund të ndikojë në zvogëlimin e pranisë së ylberit.
Në mënyrë simbolike, duke humbur ylberin, njeriu humbet lidhjen me pjesën më shpirtërore, bëhet gjithnjë e më materialist, gjithnjë e më pak në marrëdhënie me hyjnoren. Ylberi, në fakt, është simboli i bashkimit mes qiellit dhe tokës, mes të dukshmes dhe të padukshmes, mes shpirtit dhe njeriut. Ai bashkon botët e kundërta, është një urë, një kalim, një lidhje midis diellit dhe shiut, midis errësirës dhe dritës, midis yin dhe yang (për Kinën), midis Zotit dhe gjithë njerëzimit.
Pra, le të fillojmë të lindim ylber brenda nesh, të përjetojmë shiun tonë të brendshëm, për të qenë në gjendje t’i admirojmë ato në botë.
Burimi Eticamente
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
