Sindroma e Clérambault, e njohur ndryshe si erotomania, është një çrregullim psikik i rrallë ku një person beson në mënyrë obsesive dhe të gabuar se një tjetër person, zakonisht një person me status më të lartë social (si një figurë publike, një mjek, mësues, drejtues etj.), është i dashuruar me ta. Kjo ndodh pa ndonjë bazë reale për këtë bindje dhe shpeshherë përkundër fakteve që e kundërshtojnë atë.
Psikologjikisht, çfarë ndodh në këtë sindromë?
Individi ndërton një narrativë personale ku interpreton çdo veprim, shikim, gjest apo fjalë të tjetrit si “shenjë dashurie”.
Refuzimi i përsëritur nga personi që supozohet të jetë i dashuruar shihet si një strategji “për ta fshehur ndjenjën”.
Fantazitë janë të qëndrueshme dhe rezistente ndaj arsyetimit logjik. Edhe kur përballet me prova të qarta, personi vazhdon të besojë në versionin e vet.
Si mund ta kuptojmë këtë sindromë në marrëdhëniet bashkëkohore?
Në jetën aktuale në çift, kjo sindromë mund të pasqyrohet në disa mënyra:
Në lidhje të njëanshme ose toksike – Njëri partner mund të besojë obsesivisht që tjetri është i dashuruar, edhe kur tjetri nuk jep sinjale të qarta për këtë. P.sh., pas një ndarjeje, njëri person mund të jetë i bindur se “ajo/ai ende më do”, pavarësisht distancimit të dukshëm.
Në ndjekje obsesive (stalking) – Rrjetet sociale kanë intensifikuar këtë dukuri. Ndjekja virtuale, interpretimi i çdo “like” ose postimi si “shenjë dashurie”, është një version i modernizuar i këtyre fantazive.
Mungesa e kufijve emocionalë dhe mospranimi i realitetit – Në lidhje toksike, njëri partner mund të mos pranojë realitetin emocional të tjetrit dhe të krijojë një lidhje imagjinare ku ndjenjat janë të ndërsjella, edhe kur nuk janë.
Si kanë ndryshuar marrëdhëniet sot?
Rrjetet sociale dhe idealizimi i lidhjeve – Ekspozimi ndaj jetës “perfekte” të të tjerëve në internet ka rritur pritshmëritë e pabazuara dhe ndonjëherë fantazitë mbi dashurinë.
Më shumë komunikim, por më pak thellësi – Ndërveprimet janë më të shpeshta por shpesh më sipërfaqësore. Kjo lejon që njerëzit të ndërtojnë interpretime personale pa njohje të vërtetë emocionale.
Normat e lidhjeve janë bërë më fluide – Me rritjen e lidhjeve të shkurtra apo virtuale, ndonjëherë krijohen ndjenja obsesive nga persona që nuk kanë ndonjë lidhje reale të konsoliduar.
Kur duhet kërkuar ndihmë?
Nëse një person:
Beson në mënyrë obsesive se një tjetër është i dashuruar me të, pa bazë reale.
Nuk e pranon refuzimin ose distancën emocionale.
E ka të pamundur të ndërtojë marrëdhënie reale për shkak të fiksimeve romantike.
Atëherë është e nevojshme ndërhyrja e një psikologu ose psikiatri, pasi mund të jetë simptomë e një çrregullimi më të thellë (si psikozë, skizofreni, ose çrregullime të personalitetit).
Le të shohim disa situata konkrete nga jeta e përditshme që mund të jenë pasqyrime moderne të sindromës Clérambault, ose të paktën të përmbajnë disa elementë të saj:
Rasti 1: “Ai më shikon gjithmonë, duhet të më dojë”
Situata: Një vajzë në një mjedis pune beson se kolegu i saj është i dashuruar me të, sepse ai e përshëndet çdo ditë dhe buzëqesh. Ajo fillon të interpretojë çdo fjalë apo gjest si “shenjë dashurie”, edhe kur ai flet thjesht për punë.
Analizë: Këtu kemi një projektim emocional, ku një kontakt i zakonshëm profesional kthehet në fantazi dashurie. Nëse këto besime vazhdojnë dhe intensifikohen, pa ndonjë shenjë të qartë reciproke, mund të shkojë drejt erotomanisë.
Rasti 2: “Ai më la, por unë e di që ende më do”
Situata: Një djalë është ndarë nga e dashura para 6 muajsh. Ajo i ka thënë qartë që nuk e do më dhe nuk dëshiron të ketë kontakt. Por ai vazhdon të besojë se ajo ende ka ndjenja për të, i shkruan vazhdimisht, i qëndron jashtë shtëpisë apo vendit të punës, dhe thotë “ajo thjesht ka frikë ta pranojë dashurinë”.
Analizë: Këtu shohim mungesë të përpunimit emocional dhe mospranim të refuzimit. Fantazia se ndjenja ekziston pavarësisht fakteve është një shenjë tipike e sindromës Clérambault.
Rasti 3: “Influencuesja më jep sinjale”
Situata: Një ndjekës në Instagram beson se një influencuese e famshme po poston story-t me mesazhe të fshehta për të. Çdo ngjyrë veshjeje, çdo emoji, çdo këngë që ajo përdor interpretohet si “shenjë që ajo po më flet mua”.
Analizë: Këtu është një rast tipik erotomanie me figura publike. Shpesh ndodh me artistë, politikanë, mësues ose njerëz me autoritet. Edhe pse nuk ka asnjë kontakt personal, ndjekësi ndërton një narrativë të plotë dashurie.
Rasti 4: “Partneri im nuk më do në mënyrën që dua, por unë do e bëj të më dojë”
Situata: Një grua në një marrëdhënie të ftohtë, ku partneri është emocionalisht i largët, beson se dashuria ekziston – thjesht “ai nuk di si ta shprehë”. Ajo mohon realitetin emocional dhe shpik një version të lidhjes bazuar në dëshirën e saj, jo në realitet.
Analizë: Kjo nuk është domosdoshmërisht sindroma Clérambault, por mund të jetë një formë e fantazisë romantike obsesive, me rrezik që të kthehet në fiksim emocional dhe varësi.
Çfarë mund të bëjmë për të mbrojtur veten?
Njohja e kufijve emocionalë – Dallimi mes ndjenjave reale dhe fantazive është thelbësor.
Dialog me miq ose profesionistë – Kur ndihesh i/e fiksuar pas dikujt dhe nuk mund të çlirohesh prej kësaj, është e vlefshme të flasësh me një psikolog.
Përdorimi kritik i rrjeteve sociale – Mësimi për të kuptuar që jo çdo shenjë online ka një mesazh personal.
Mos-idealizimi i dashurisë – Dashuria kërkon njohje, pranueshmëri dhe ndërsjelltësi, jo thjesht dëshirë ose iluzione.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
