Çfarë ka më të bukur se lindja e një fëmije? Përgjigja mund të duket e qartë, por, në realitet, nuk është vërtetë kështu, ose aspak. A mund të flasim për një çrregullim psikologjik të nënave që vrasin fëmijët e tyre?
Përkufizimi i një nëne që vret fëmijën e saj, në psikologji, është ai i sindromës Medea ose kompleksi Medea. Po kush është Medea?
Është një nga personazhet më të njohur në mitologjinë greke. Historia e saj do të rrëfehet nga tragjediani i madh Euripidi, por edhe në kohët e mëvonshme nga autorë të tjerë, përfshirë edhe ata bashkëkohorë, sipas këndvështrimeve dhe interpretimeve të ndryshme. Përkufizimi i sindromës Medea vjen pikërisht nga mitologjia, me interpretime jo domosdoshmërisht fjalë për fjalë, por edhe metaforike.
Miti i Medeas
Medea ka origjinë hyjnore dhe ka fuqi magjike. Ajo është e dashuruar me Jason, të cilit do t’i japë një ndihmë të madhe për të pushtuar Veli i Artë i famshëm me artet e tij magjike dhe të cilit do t’i dhurojë dy fëmijë. Jason, pasi u kthye në Korint dhe pre e ambicies së tij të shfrenuar për t’u bërë mbret, pranon të martohet me Glauce, princeshën e qytetit. Medea, e plagosur dhe e braktisur, përpiqet të bindë Jasonin që të mos e braktisë; mbreti i ardhshëm, megjithatë, refuzon. Medea, e verbuar nga xhelozia, vret Glausin me një fustan të helmuar dhe menjëherë më pas, fëmijët që lindi me Jason, që ai të mos ketë pasardhës.
Sindroma Medea
Sindroma Medea tregon një gjendje në të cilën nëna vret, qoftë edhe psikologjikisht dhe jo domosdoshmërisht fizikisht, fëmijën e saj si një akt hakmarrjeje ndaj prindit tjetër. Ky interpretim metaforik u shpik në vitin 1988 nga psikologu Jacobs i cili, duke e çuar vrasjen e foshnjave në një nivel figurativ, pretendon se sindroma Medea është: “Sjellja e nënës që synon të shkatërrojë marrëdhëniet midis babait dhe fëmijëve pas ndarjeve konfliktuale.”
Pra, çfarë është sindroma Medea?
Sipas leximit të Jacobs, ai ka të bëjë me tjetërsimin prindëror, i përcaktuar nga psikiatri R. Gardner si “një çrregullim që lind pothuajse ekskluzivisht në kontekstin e mosmarrëveshjeve për kujdestarinë e fëmijëve. Në këtë çrregullim, njëri prind (tëhuajsuesi) aktivizon një program denigrimi ndaj prindit tjetër (prindit të tjetërsuar).
Prandaj, këta janë faktorë që shkaktohen nga një krizë në çift, e çuar në pasoja ekstreme, ku prindi shfrytëzon fëmijën për hakmarrje dhe ku trekëndëshimi i familjes dhe zemërimi i verbër janë simptomë e një vështirësie në përpunimin e asaj që po ndodh. Kjo ndonjëherë shkakton pasoja tragjike siç është vrasja e foshnjave, objekt i këtij artikulli.
Pse një nënë vret fëmijën e saj?
Vrasja e foshnjave nuk përcaktohet nga një arsye e vetme, por disa dhe të gjitha së bashku e shkaktojnë atë. Duke hyrë në specifikat, ndër shkaqet e mundshme të sindromës Medea gjejmë faktorët:
▪︎individual: mosha, niveli arsimor, aftësitë intelektuale dhe njohëse, shëndeti mendor dhe fizik, prania/mungesa e përvojave traumatike, lidhja afektive-emocionale ose jo me fëmijën.
▪︎anëtarët e familjes: familja e origjinës së gruas, prania e fëmijëve të tjerë ose shtatzënitë e ngushta.
▪︎Situative: gjendje ekonomike-emocionale, tokofobi, shtatzëni e vështirë ose në të cilën ka pasur dhunë obstetrike, temperament ose probleme fizike të të porsalindurit, depresion pas lindjes ose psikozë puerperale.
Për më tepër, një nënë përjeton një sërë humbjesh mikro:
▪︎momenti i lindjes, sepse me këtë ngjarje bëhet ndarja përfundimtare në nivel fizik me fëmijën e mbajtur në bark për nëntë muaj.
▪︎“Zëvendësimi” i fëmijës së fantazuar gjatë shtatzënisë me fëmijën e vërtetë (sa më shumë idealizim të ketë krijuar nëna, aq më pak do të jetë në gjendje ta pranojë këtë).
▪︎idealizimi i mëmësisë dhe imazhi i vetes si nënë.
Sindroma Medea
Ndër simptomat që mund të gjenden në sindromën Medea, mund të ketë:
▪︎sulm
▪︎gjendje konfuze
▪︎tendenca për vetëvrasje
▪︎impulsivitet
▪︎konfliktet në çift
▪︎ndjenjën e vetmisë
▪︎zemërimi dhe zhgënjimi
Kjo listë e shkurtër simptomash sugjeron se një gjendje si kompleksi Medea bazohet në mohimin ose mungesën e trajtimit të një gjendjeje psikologjike jashtëzakonisht të brishtë, e cila duhet dëgjuar për të lejuar ndërhyrjen në kohë për të shmangur pasoja të rënda dhe të pariparueshme.
Pyetje dhe përgjigje të mundshme për nënat që vrasin fëmijët e tyre
Siç e kemi parë, kuptimi i sindromës Medea është kompleks dhe i lidhur me situata emocionale dhe psikologjike të brishtësisë, depresionit, vetmisë dhe ndjenjës së neglizhencës. Në rastin e nënave vrasëse, është e natyrshme t’i bëjmë vetes disa pyetje, të cilave do të përpiqemi t’u japim një përgjigje të shkurtër këtu.
-Cila është lidhja e zhvilluar në fëmijëri nga këto gra me nënën e tyre?
Një nënë vrasëse, në fëmijërinë e saj, ndoshta ka zhvilluar një stil lidhjeje të pasigurt ose të çorganizuar me nënën e saj. Megjithatë, kjo nuk do të thotë se një grua apo vajzë me lidhje të pasigurt është ose do të jetë nënë vrasëse e fëmijës së saj. Kjo ndodh për shkak se ndikimi i variablave si mjedisi, përvojat dhe gjendja emocionale duhet të merren parasysh. Pra, është e besueshme që mund të ketë një rrezik më të madh me këtë stil lidhjeje, por vetëm kjo nuk përbën asgjë.
-A ka një lidhje me fëmijën e saj te një nënë që vret fëmijën e saj? Nëse po, cila?
Disa studiues besojnë se ekziston një lidhje midis nënës dhe fëmijës, e cila është padyshim e pashëndetshme, edhe në rastin e vrasjes së foshnjave. Një nënë, në fakt, në momentin e vrasjes së fëmijës së saj, pretendon të drejtën e jetës a vdekjes mbi të, sepse thotë “Unë e gjenerova, mund ta vras”. Të tjerë, megjithatë, pohojnë se nuk ka absolutisht asnjë lidhje, sepse përndryshe instinkti i nënës do të hynte në lojë për të “bllokuar” gjestin vdekjeprurës. Megjithatë, kjo tezë nuk merr parasysh rastet e nënave me psikopatologji të rënda apo të varura nga droga. Në çdo rast, edhe në mungesë të psikopatologjive apo varësisë nga droga, një nënë mund të vendosë në mënyrë racionale t’i marrë jetën fëmijës së saj.
-A janë të çmendura nënat që vrasin fëmijët e tyre?
Për një lloj “sigurie” kolektive dhe individuale, ne jemi të shtyrë të argumentojmë se një nënë që vret fëmijën e saj është një nënë që “nuk e ka mirë kokën”. Pohimi i kësaj do të thotë se një ngjarje e tillë e tmerrshme është para së gjithash një rast ekstrem, por, në të njëjtën kohë, mund të kategorizohet dhe “justifikohet” në mënyrë racionale dhe të tolerueshme. Fatkeqësisht, megjithatë, ka shumë shkaqe që janë racionale dhe absurde në të njëjtën kohë.
-A mund të parandalohet sindroma Medea?
Shpesh ka, në disa episode tragjike, kambana alarmi që injorohen ose nënvlerësohen. Në disa raste të vrasjes së foshnjave mund të tentohet një parashikim. Megjithatë, parandalimi është i vështirë dhe kompleks, por jo i pamundur. Do të ishte e rëndësishme të mos nënvlerësohej dhe në të vërtetë të kuptohej shqetësimi psikologjik që mund të çojë në vrasjen e foshnjave.
-A është i mundur riintegrimi social i një nëne vrasëse?
Ky është një proces shumë delikat pasi nëna vrasëse, pas vuajtjes së dënimit, duhet t’i rikthehet marrëdhënieve me botën jashtë burgut. Për llojin e krimit të kryer ajo do të shënohet përjetësisht nga shoqëria. Megjithatë, riintegrimi është një aspekt jashtëzakonisht i rëndësishëm, për t’u kujdesur dhe për të mos u nënvlerësuar dhe për t’u kryer nën mbikëqyrjen e profesionistëve të shëndetit mendor.
Mëmësia mund të jetë një dhuratë e jashtëzakonshme, por edhe një tronditje hormonale, emocionale dhe fizike, si dhe një ndryshim rrënjësor në jetën e një gruaje. Ky ndryshim ndodh si në lidhje me veten, ashtu edhe me partnerin dhe mjedisin përreth, kështu që mirëpritja dhe mbështetja specifike është thelbësore. Në disa raste, mbështetja psikologjike mund të bëjë vërtet ndryshimin dhe të ndihmojë nënën e ardhshme ose të re të menaxhojë ndryshimet që sjell shtatzënia. Pavarësisht nëse ka të bëjë me marrëdhënien tuaj në çift ose marrëdhënien tuaj intime me veten, kthimi te një profesionist i shëndetit mendor mund t’ju ndihmojë të kuptoni më mirë disa aspekte të mëmësisë dhe prindërimit.
Në faza si këto, një psikolog online ose jo, mund të jetë gjithashtu i dobishëm, sepse i lejon personit të jetë në gjendje të adresojë disa probleme nga komoditeti i shtëpisë së tij, në konfidencialitet të plotë dhe me terapistë shumë të kualifikuar.
Burimi unobravo.com
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
