Përshkueshmëria është një karakteristikë e lindur në secilin prej nesh. Sa më e thellë të jetë lidhja që na bashkon, aq më shumë do të priremi të ndikojmë nga emocionet e njëri-tjetrit. Që në moshë të re ne jemi të ndikuar që ta perceptojmë realitetin në një mënyrë të caktuar. Prindërit, shkolla, miqtë tanë dhe media na ndikojnë në mënyrën e tyre të të parit të jetës, për mirë ose për keq. Në disa aspekte, ne jemi paksa si softuer që instalohet në hard disk dhe fillon automatikisht… nëse nuk e riprogramoni atë.
Ana Maria Sepe, doktore në psikologji, eksperte dhe studiuese në psikanalizë, ndan këtë qëndrim mbi temën që ndan pë ndjekësit në blogun e saj: Nga mëngjesi kur zgjohemi, deri në mbrëmje kur na zë gjumi, jemi vazhdimisht në marrëdhënie me dikë. Cilado qoftë përditshmëria juaj, sigurisht që do të kuptoni se ka shumë mundësi për të bashkëvepruar me njerëzit, shkëmbimet që bëhen me këta persona janë të shumta dhe reagimet ndaj qëndrimeve të ndryshme mund të jenë të shumta.
Çdo ditë, në çdo marrëdhënie, disponimi juaj mund të ndikohet nga të tjerët
Ka disa njerëz që me qëndrimet e tyre ziliqare, xhelozi, posesive, pesimiste, manipuluese etj., ndikojnë në mirëqenien tonë. Fatkeqësisht, kritikat, gënjeshtrat, egoizmi, fjalët e fshehta, dashamirësia e rreme, diskutimet e kota tashmë janë bërë konstante në jetën tonë. Gjëja më e trishtë është se kjo toksicitet ka hyrë edhe në marrëdhëniet ndërpersonale. Në familje, në dashuri ose mes miqsh, ne shpesh adoptojmë qëndrime ose themi gjëra që në mënyrë të pashmangshme shkaktojnë pasoja të prekshme. Megjithatë, është e rëndësishme të mbani mend se fjalët dhe gjestet e njerëzve të tjerë mund të na lëndojnë vetëm nëse i lejojmë ata.
Ndonjë shembull se si mund të na lëndojnë? Këtu janë frazat klasike që mund të lënë vërtet plagë të thella emocionale
Ndaj një fëmije: “Ti je budalla” “Vëllai yt është më i mirë se ti” “Ti nuk di të bësh asgjë” “Nuk më ke marrë asgjë”
Ndaj partnerit: “Ti kurrë nuk kupton asgjë”, “Ik”, “Çfarë të bëj me ty?”, “Nuk të duroj më”, “Më shkatërrove jetën”.
Drejt një miku: “Më ke borxh” “Ti nuk je kurrë aty për miq” “Të kam dërguar një mesazh dhe nuk më ktheve përgjigje!”
Natyrisht që edhe gjestet mund të kenë pasoja negative! Ka, në fakt, qëndrime të afta për të ndarë dhe krijuar çarje që janë të vështira për t’u shëruar.
Si njerëzit shkaktojnë plagë të thella emocionale?
Folëm për përshkueshmërinë në fillim. Ky fenomen me të cilin, papritmas, ne thithim një ngarkesë të caktuar emocionale nga të tjerët që ndryshon plotësisht gjendjen tonë mendore. Vetë Daniel Goleman flet për këtë në librin e tij “Inteligjenca Emocionale”. Pothuajse askush nuk është imun ndaj këtij fenomeni, pasi mund të ndodhë në çdo fushë të jetës sonë. Nuk është e pazakontë që gjatë jetës të ndeshemi me njerëz të cilët me sjelljen e tyre dredharake dhe të fshehta synojnë të na nënçmojnë, të na tallen për kënaqësinë e vetme që të na lëndojnë, veçanërisht në vetëvlerësimin tonë. Marrja e shënimeve të disa tipareve të karakterit të këtyre individëve do të na ndihmojë vërtet. Pra, cilat janë sjelljet e këtyre njerëzve të dëmshëm, nga të cilët është më mirë të qëndrojnë larg?
1.Hiperkriticizëm – Kritika nuk është kurrë konstruktive nëse synon të nënçmojë ata që e vuajnë atë. Ata që vuajnë kritikat do të ndihen të gjykuar, të keqkuptuar dhe rrjedhimisht të frustruar. Një gjendje që sigurisht nuk ndihmon! Ndonjëherë kritikat bëhen me qëllime të mira, për të mirën e tjetrit, por marrësi do të marrë vetëm një mesazh: “Unë nuk jam mjaftueshëm i mirë/ose i aftë” ose “ai nuk më do mjaftueshëm ose nuk më pranon ashtu siç jam”. jam”. Në çdo rast, kritikimi i vazhdueshëm është një mënyrë e pagabueshme për të ndërthurur një distancë psikologjike, sepse personi i kritikuar do të largohet gjithnjë e më shumë, duke mos hasur në pranimin, mbështetjen dhe mirëkuptimin që ka nevojë.
2.Ftohtësia – Një qëndrim tjetër që mund të destabilizojë dhe prishë një marrëdhënie është ftohtësia. Çdo marrëdhënie intime, qoftë në çift, mes miqsh apo familjarë, kërkon një prani emocionale. Kur i lejojmë një personi të hyjë në rrethin tonë të brendshëm, shpresojmë që ai/ajo të kuptojë se çfarë ndjejmë. E thënë thjesht: presim që ju të na mbështesni emocionalisht. Një qëndrim i shkëputjes emocionale mund të gjenerojë vetëm një zbrazëti të thellë emocionale! Fatkeqësisht, ndodh që të ndërtohen mure virtuale; ne distancohemi emocionalisht. Ne shpesh përdorim heshtjen si një mjet për të ndëshkuar, ndalojmë së foluri, zgjedhim të injorojmë personin tjetër me qëllim. Duke injoruar nevojat emocionale të tjetrit, dërgohet një mesazh shumë i qartë: “Nuk më intereson sa duhet”. Injorimi i konflikteve nuk i zgjidh ato, thjesht i fsheh ato. Distancimi emocional nuk ndihmon në zgjidhjen e problemeve, por vetëm thekson distancën dhe eliminon çdo mundësi komunikimi.
3.Përbuzje – Përbuzja mund të marrë mijëra forma. Fyerjet me fraza të tilla si “je budalla” ose “je qesharake” janë manifestimi më i drejtpërdrejtë i kësaj. Edhe poshtërimet e mbuluara, veçanërisht kur personi përvetëson një qëndrim arrogant dhe përdor taktika intelektuale të frikësimit, ende dhemb. Sarkazma, për shembull, është një formë tjetër përbuzjeje që prek shumë marrëdhënie, sepse pas një nuance në dukje gjeniale fshihet normalisht një tallje kaustike që dëmton thellësisht vetëvlerësimin e personit, veçanërisht kur përsëritet me kalimin e kohës. Përbuzja vendos një distancë të madhe emocionale. Ai ose ajo që duhet të jetë një burim mbështetjeje bëhet armiku i tyre më i keq, për rrjedhojë bëhet një burim dekurajimi: një frenë dore për rritjen. Ndryshe nga refuzimi apo edhe urrejtja, të cilat janë ndjenja momentale, ajo që dhemb më shumë nga përbuzja është se është një qëndrim racional dhe i paramenduar. Përbuzja nënkupton refuzim, por gjithashtu fsheh dëshirën për të përjashtuar personin, si dhe mungesën e thellë të respektit për idetë ose ndjenjat e tij.
4.Vetëqëndrimi – Çdo marrëdhënie, pavarësisht nga lloji, gjithmonë përfshin dy persona. Këta njerëz duhet të jenë në gjendje të kënaqin disa nevoja emocionale në vetë marrëdhënien. Kur ky dydrejtim ndërpritet dhe njëri prej njerëzve bëhet i përqendruar te vetja, tjetri do të përfundojë i kulluar emocionalisht. I ashtuquajturi “egoizëm” është varri i çdo lloj marrëdhënieje. Kur një person vazhdimisht kërkon dhe merr pa dhënë asgjë në këmbim, herët a vonë, tjetri do të ndiejë se po i nënshtrohet një hemorragjie emocionale që do të krijojë një zbrazëti të madhe. Në planin afatgjatë, kjo do të kthehet në një marrëdhënie toksike nga e cila duhet të çliroheni.
5.Qëndrimi gjykues – Ka shumë qëndrime që ndajnë, por një nga më të dëmshmet është manipulimi inkriminues. Këta janë njerëz që përpiqen t’ju manipulojnë që të ndiheni në faj. Ata prenë ndjenjën tuaj të detyrës ose dobësitë për të marrë atë që duan, duke ju lënë të ndiheni sikur jeni një person i keq. Këta njerëz, me vetëdije ose jo, krijojnë marrëdhënie dominimi, duke nënshtruar të tjerët përmes fajit. Ata mund të vendosen si gjyqtarë, duke treguar vazhdimisht çdo gjë që ju bëni gabim, ose mund të marrin rolin e viktimave, duke ju lënë në rolin e xhelatit. Natyrisht, një marrëdhënie e tillë është emocionalisht rraskapitëse, si dhe është thellësisht e pakënaqshme, sepse ju ndiheni sikur po ecni gjithmonë në një litar, duke mos ditur se cila nga fjalitë ose qëndrimet tuaja të ardhshme do ta ofendojë këtë person.
Mbani premtimet që i bëni vetes
Degët e thata duhet të priten, ato të thahen, t’i rëndojnë dhe të parandalojnë që rrezet e diellit të rrezatojnë plotësisht. Ja sa toksike janë marrëdhëniet: asfiksohen, heqin vitalitetin dhe forcën shprehëse. Burimet njohëse të qenieve njerëzore nuk janë të pafundme, kështu që, çdo ditë, ne bëjmë një përzgjedhje dhe vendosim (pak a shumë me vetëdije) se çfarë ose kujt t’i japim përparësi, çfarë dhe kujt t’i kushtojmë vëmendje. Njerëzit toksikë na privojnë nga burimet e çmuara dhe më shumë: ata që nuk kanë zhvilluar ende një vetëvlerësim të madh mund të shtypen prej tij.
Nëse i lejoni këta njerëz të ndikojnë tek ju deri në atë pikë sa të ndikojnë në gjendjen tuaj shpirtërore, mënyrën se si lidheni me njëri-tjetrin dhe madje edhe mënyrën se si e shihni jetën, sigurisht që do të jeni më keq. Mos u bë rob i një mendjeje të ngurtë. Pranojeni atë që jeni, pranoni të metat tuaja pa e zvogëluar vlerën tuaj. Ju duhet të besoni në veten tuaj dhe për ta bërë këtë ju duhet të mbani premtimin që do të duhet të bëni çdo ditë të jetës suaj: “Unë premtoj të dua veten”. Vetëm në këtë mënyrë do të mund të ndiheni të lirë nga ata që me qëndrimin e tyre duan t’ju lëndojnë dhe të komprometojnë vlerën tuaj.
Hapni sytë dhe merrni kontrollin e jetës tuaj
Jeta do t’ju vërë në provë me situata dhe ngjarje që nuk mund t’u shpëtoni dhe që ndoshta do t’ju shkaktojnë dhimbje, ato janë pjesë e asaj pakete që ne e quajmë jetë, por dijeni që nuk do të jenë kurrë të pakapërcyeshme. Ajo që ndodh jashtë nuk është kurrë përgjegjëse për gjendjen tuaj të brendshme mendore. Fajtori i vërtetë dhe i vetëm është qëndrimi juaj mendor ndaj asaj që ndodh. Pyesni veten: A po jetoj vërtet jetën që dua? Nëse përgjigja është jo, pyesni veten pse dhe veproni. Filloni të krijoni jetën tuaj, mos humbisni më kohë, ka ardhur koha të ndaloni së ndjekuri të tjerët, të gjykoni, të ndaleni në diskutime. Filloni ta shijoni jetën ashtu siç e meritoni. Gjithmonë mbani mend: NUK jeni inferior ndaj askujt nëse besoni në veten tuaj.
Rritni vetëdijen tuaj
Të gjithë jemi fryt i së shkuarës sonë, jemi bërë ata që jemi për shkak (ose falë) përvojave që kemi pasur në familje, me miqtë, në shkollë, në punë, në marrëdhënie. Megjithatë, ne nuk mund të kufizohemi në “të qenit pasojë e asaj që ka qenë”, por t’i japim vetes mundësinë që të jemi thjesht ashtu siç e meritojmë të jemi.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
