Personaliteti sociotropik i përqendron të gjitha përpjekjet e tij tek të tjerët për të fituar miratimin dhe vlerësimin. Sociotropia është një tipar patologjik që shpesh çon në vuajtje nga çrregullime depresive.
Sociotropia përcakton një personalitet me një nevojë të fortë për të investuar kohë dhe përpjekje në marrëdhëniet ndërpersonale. Të gjithë në një përpjekje të dëshpëruar për t’u pranuar në mënyrë që të shmangin vetminë dhe të ndjehen të njohur në secilin gjest të tyre.
Aspekti më shqetësues i këtij tipari të karakterit është se ai tenton të shkaktojë, herët a vonë, më shumë se një çrregullim psikologjik. Ankthi, depresioni, marrëdhëniet e ndërvarura, lidhje jo e shëndetshme, vetëbesim i ulët.
Kaleidoskopi i nuancave patologjike të këtij profili është plot ngjyra dhe rraskapitës. Megjithëse na kujton shumë sindromën Wendy, ky model personaliteti është shumë i dallueshëm, siç përcaktohet nga psikoterapisti Aaron T. Beck.
Individët sociotropikë janë studiuar për dekada. Të pambrojtur, të pasigurt dhe përjetësisht në nevojë për konsideratën e të tjerëve, ata shpesh i drejtohen psikoterapisë sepse vuajnë nga depresioni. Dy tipare të zakonshme sociotropike të personalitetit janë ndrojtja dhe mungesa e vetëbesimit.
Çfarë është sociotropia?
Me sociotropi nënkuptojmë zakonin e investimit të kohës dhe emocioneve në marrëdhëniet ndërpersonale në mënyrë të tepruar, obsesive dhe patologjike. Është një tipar tipik i njerëzve satelitorë që orbitojnë rreth të tjerëve për të marrë njohje, për t’u integruar, për t’u ndjerë të pranuar dhe të njohur. Kjo ndonjëherë shkakton situata sa absurde aq edhe të pakëndshme. Personaliteti sociotrop ka tendencë t’u kushtojë vëmendje dhe dashuri të tepruar atyre që mezi i njeh. Nëse duam ta kontekstualizojmë në një farë mënyre këtë koncept, bëhet fjalë për atë punonjësin e ri, i cili befas i del jashtë rrugës për kolegët e tij, i mbulon me favore dhe fjalë të mira deri në atë pikë sa i bën të pakëndshëm.
Është e lehtë të identifikosh këtë tipar të personalitetit: një person sociotropik kënaqet me teprica dhe sjellja e tyre shpesh kufizohet me servilizëm dhe dëshpërim për të fituar miratimin. Dëshira për të dhënë dashuri dhe për të treguar interes të tepruar ndaj të tjerëve, duke i mbushur me vëmendje të vazhdueshme apo edhe për t’u dhënë përparësi njerëzve që ende nuk e njohin mirë njëri-tjetrin, përcaktojnë një profil mjaft problematik në planin psikologjik.
Aaron T. Beck dhe Shkalla e Sociotropisë-Autonomisë (SAS)
Një nga studiuesit më të interesuar në përcaktimin, kuptimin dhe identifikimin e sociotropisë ishte sigurisht Aaron T. Beck. Studimi i kryer në Universitetin Shippensburg merr konceptet e zhvilluara nga Beck dhe thekson se sociotropia ka një të kundërt të sjelljes dhe njohëse: autonominë. Sociotropia është saktësisht e kundërta e autonomisë personale. Ndërsa e para fokusohet tërësisht në kujdesin për marrëdhëniet ndërpersonale, njerëzit autonome kërkojnë dhe punojnë për pavarësinë e tyre, pa u shqetësuar shumë për të tjerët.
Çfarë mat Shkalla e Sociotropisë/Autonomisë Beck?
Shkalla Aaron T. Beck përdoret për të identifikuar personalitetin sociotropik dhe personalitetin autonom. Për të krijuar Shkallën e Sociotropisë-Autonomisë (SAS), Beck zhvilloi një listë me 378 pyetje për t’u bërë si pacientëve nën kujdesin psikiatrik, ashtu edhe njerëzve jashtë këtij mjedisi. Kjo e lejoi atë të identifikonte dhe përshkruante gjashtë faktorë për të zbuluar çdo model personaliteti:
Sociotropia përkufizohet nga frika e mosmiratimit nga të tjerët / shqetësimi i vazhdueshëm për të qenë pjesë e një grupi të caktuar / frika e vetmisë ose ndarjes nga të tjerët / vetëkënaqësia.
Autonomia nënkupton performancën autonome dhe individuale / nevojën për të mos qenë nën kontrollin / preferencën e askujt për vetminë.
Njerëzit sociotropikë dhe depresioni
Nëse ekziston një aspekt në të cilin sociotropia si tipar personaliteti gjeneron interes, kjo është për shkak të tendencës së saj për të çuar në çrregullime depresive. Literatura shkencore mbi këtë temë është e gjerë. Hulumtimet nga Universiteti i Santiago de Compostela nxjerrin në pah sesi të menduarit ripërtypës dhe kjo qasje emocionale më e papjekur hedhin themelet si për depresionin madhor ashtu edhe për ankthin e përgjithshëm. Në përgjithësi, shkaqet e këtyre gjendjeve psikologjike qëndrojnë në aspektet e mëposhtme:
Vetëvlerësim i ulët – Një personalitet i turpshëm që ndërthur nevojën e vazhdueshme për t’u vlerësuar, dashur, kujdesur dhe pranuar me nevojën për të ruajtur hapësirën e vet. Kjo kontradiktë e bën atë të vuajë. Këta nuk janë njerëz shumë të sigurt. Ata kanë një tendencë për të menduar ripërtypës, për t’i kthyer gjërat përmbys, për të vënë në dyshim gjithçka që thonë dhe bëjnë, duke u penduar për atë që kanë bërë, duke gjykuar dhe kritikuar veten.
Menaxhimi i dobët emocional – Dëshira për t’u pranuar nga shoqëria çon në sjellje që më vonë shkaktojnë vuajtje, gjë që e thyen më tej vetë-konceptin.
Rëndësia e vetë-pranimit – Gjatë studimeve të tij mbi sociotropinë, Aaron T. Beck u mor me njerëz që luftonin me drojën dhe nevojën e tyre për vëmendje, miratim dhe dashuri. Ky paradoks në të cilin dëshira e dëshpëruar për t’u bërë i rëndësishëm për të tjerët e kombinuar me pasigurinë personale dhe një vetë-koncept negativ gjeneroi një konflikt të madh të brendshëm tek ata. Qasja për të ndihmuar njerëzit me sociotropi është zhvillimi i bazave më autonome dhe më bindëse të karakterit, si dhe fitimi i vetëbesimit dhe vetëvlerësimit më të madh.
Aspekti i ndërlikuar është se këta njerëz shpesh arrijnë kufirin, me çrregullime të mëdha depresive dhe një histori emocionale plot dështime. Është thelbësore të veprohet sa më shpejt që të jetë e mundur.
Nuk mund të presim që të tjerët të na japin atë që ne nuk jemi në gjendje t’i japim vetes. Përpara se të pretendojmë njohjen e jashtme, le të fillojmë duke qenë miqtë tanë më të mirë, të aftë për dashuri dhe pranim të pakushtëzuar para së gjithash për veten tonë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
