“Para se të nis koncertin dua t’ju them disa gjëra të thjeshta. Në këtë kohë të trazuar dua t’ju them se ju dua të gjithëve. Dhe ju dua sepse u bekova për të qenë i verbër. Qëllimi i çdo dite është të kënaqësh Zotin dhe të përdor dhuratën e këngës që Ai më ka dhënë për t’ju ndihmuar të ecni përpara” (nga fjalimi i hapjes në koncertin në Hyde Park, Londër)
Stevie Wonder, i lindur Steveland Judkins Morris, lindi në Saginaw, Michigan, më 13 maj 1959. Sot është ditëlindja e tij, plot 64 vjeç. I verbër që nga lindja për shkak të retinopatisë për shkak të problemeve që lidhen me lindjen e parakohshme të nënës, të përkeqësuar nga një tepricë e oksigjenit në inkubator, tregon që nga mosha e hershme një talent të jashtëzakonshëm muzikor.
Fëmija i mrekullueshëm, ai fillon t’i afrohet muzikës vetëm në moshën 3-vjeçare. Një vit më vonë luan në piano dhe instrumente të tjera. Kontrata e tij e parë është me labelin Motown për të cilin ai regjistroi shumë hite. Fiton 25 çmime Grammy, por periudha më e mirë e karrierës së tij vjen mes viteve 1970 dhe 1976, kur Stevie Wonder publikon 5 albume në të cilat flet për dashurinë, jetën, njerëzimin dhe Zotin. Në të njëjtën periudhë, ai vendos të shkëputet nga shtëpia diskografike për të prodhuar në mënyrë të pavarur. Një vendim i mençur duke qenë se në vitin 1974 ai arriti pozicionin e parë në Billboard Hot 100 dhe në Kanada me këngën “You Haven’t Done Nothin”.
Karriera e tij vazhdon në emër të suksesit, në vitet ’80 pushton top-listat botërore, në vitet ’90 është më pak i suksesshëm por rikthehet në skenë në vitin 2005 duke u renditur në vendin e pestë në top listat amerikane me albumin “A Time to Love”. Sot ai konsiderohet si një nga artistët më të rëndësishëm ndonjëherë të muzikës black, në fakt ai ndihmoi në evoluimin e muzikës shpirtërore, ritmit dhe bluzit.
Përtej talentit të tij muzikor, Stevie Wonder ka qenë gjithmonë i përkushtuar ndaj të verbërve gjatë jetës së tij, duke folur për çështjen delikate edhe në Kombet e Bashkuara, në një fjalim lidhur me shkeljet e të drejtave të njeriut gjatë Ditës Ndërkombëtare të Personave me Aftësi të Kufizuara. Wonder me atë rast deklaroi se, pavarësisht masave të marra në favor të të verbërve, shumë persona me këtë aftësi të kufizuar vazhduan të pësojnë shkelje dhe margjinalizim, duke nënvizuar rëndësinë e barazisë, jo vetëm ndaj personave me aftësi të kufizuara, por ndaj të gjitha pakicave dhe të gjithë “të ndryshmëve”:
“Ne jemi bërë edhe më të paaftë nga etiketat negative që na ndajnë, që i margjinalizojnë njerëzit për shkak të përkatësisë së tyre etnike ose besimeve të tyre fetare… Unë u bëj thirrje qytetarëve dhe liderëve politikë në mbarë botën që t’i japin fund urrejtjes dhe fanatizmit të çdo lloji.”
Kur dobësia është një forcë: e konfirmuar nga shkenca
A janë dobësitë domosdoshmërish të këqija? Sipas shembujve të shumë artistëve që kanë nxjerrë gjak nga “dobësitë” e tyre, përgjigja është “jo”. Dhe në rastin e Wonder-it dhe muzikantëve të tjerë të verbër, shkenca madje e konfirmon atë. Sipas disa studimeve të kryera për këtë temë, truri i muzikantëve të verbër, dhe ka shumë prej tyre, funksionon ndryshe nga ai i kolegëve të tyre me shikim. Në këtë rast situata e disavantazhit të dukshëm do të kishte implikime pozitive sepse rrit ndjeshmërinë ndaj tingujve. Në fakt, një i verbër priret t’i ketë shqisat e tjera më të theksuara si kompensim, në avantazh të plotë (gjithashtu) të korteksit dëgjimor.
Një studim i mëtejshëm i kryer nga Qendra Mjekësore Beth Israel Deaconess ka treguar se artistët e verbër njohin tonet pa referencë të jashtme në 60% të rasteve, duke zhvilluar një korteks dëgjimor shumë më të mirë sesa njerëzit me shikim. Kjo nuk do të thotë se të gjithë të verbrit janë të talentuar muzikor, por të verbrit e talentuar mund të kenë një avantazh.
Përtej këtyre kërkimeve, ajo që ne jemi të interesuar të nënvizojmë me shembullin e Stevie Wonder, dhe artistëve të tjerë me të cilët jemi marrë tashmë si Vincent Van Gogh dhe Simona Atzori, është se paaftësia, diversiteti ose çdo formë e “dobësisë” e supozuar nuk konsiderohet domosdoshmërish negative. Shumë varet nga mënyra se si jetohet, nga pikëpamja, dhe nga aftësia e personit për ta kthyer situatën në favor të tij.
Stevie Wonder nuk është i vetmi muzikant i verbër që ka pasur një karrierë të suksesshme. Historia e muzikës është e mbushur me autorë, këngëtarë, pianistë, të cilët kanë mundur t’i shndërrojnë “të metat” e tyre në virtyte. Mjafton të mendoni për Ray Charles, i cili u verbua në moshën shtatëvjeçare, ose Michel Petrucciani, pianisti i jashtëzakonshëm me “kocka kristali”, emri popullor i të ashtuquajturës osteogjenezë e papërsosur që i bën kockat shumë të brishta. Petrucciani nuk ishte i verbër, por pak më shumë se një metër i gjatë, me një trup joproporcional dhe duar të afta për të lëvizur botën. Pianisti francez deklaroi disa herë se shqetësimi i tij fizik kishte qenë në fakt një avantazh, sepse e kishte lejuar që në rini t’i përkushtohej plotësisht muzikës, duke lënë jashtë gjërave të tjera, dhe ndoshta ishte i njëjti shqetësim që i dha aq shumë vullnet dhe aftësi për të jetuar çdo sekondë deri në fund.
Të gjithë këta artistë të mëdhenj na tregojnë se koncepti i zakonshëm i dobësisë ka nevojë për një spërkatje, sepse ndonjëherë është “ajo” që bën diferencën. Për sa kohë që jeni në gjendje ta vëzhgoni dhe ta përjetoni atë nga një këndvështrim tjetër. Ne “normalët”, nga ana tjetër, mund të kontribuojmë duke mësuar të respektojmë diversitetin çdo ditë, duke e parë atë nga ana tjetër me sy të rinj.
Burimi Eticamente
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
