Psikologjia e shëndetit është një fushë specialiteti që fokusohet në mënyrën se si biologjia, psikologjia, sjellja dhe faktorët socialë ndikojnë në shëndetin dhe sëmundjet e ndryshme. Terma të tjerë duke përfshirë psikologjinë mjekësore, ndonjëherë përdoren në mënyrë të ndërsjellë me termin psikologji shëndetësore.
Shëndeti dhe sëmundja ndikohen nga një sërë faktorësh. Ndërsa sëmundjet ngjitëse dhe trashëgimore janë të zakonshme, shumë faktorë të sjelljes dhe psikologjike mund të ndikojnë në mirëqenien e përgjithshme fizike dhe kushte të ndryshme mjekësore. Fusha e psikologjisë shëndetësore është e fokusuar në promovimin e shëndetit, si dhe në parandalimin dhe trajtimin e sëmundjeve të ndryshme. Psikologët e shëndetit fokusohen gjithashtu në të kuptuarit se si njerëzit reagojnë, përballen dhe shërohen.
Sa unike është Psikologjia e Shëndetit?
Për shkak se psikologjia shëndetësore thekson ndikimin e sjelljes në shëndet, ajo është e pozicionuar për të ndihmuar njerëzit të ndryshojnë sjelljet që kontribuojnë në mirëqenie. Për shembull, psikologët që punojnë në këtë fushë mund të kryejnë kërkime të aplikuara se si të parandalohen sjelljet e pashëndetshme si pirja e duhanit dhe të kërkojnë mënyra të reja për të inkurajuar veprime të shëndetshme siç është ushtrimi. Ndërsa shumica e njerëzve e kuptojnë se ngrënia e një diete të lartë me sheqer nuk është e mirë për shëndetin e tyre, shumë njerëz vazhdojnë të përfshihen në sjellje të tilla pavarësisht nga pasojat e mundshme afatshkurtra dhe afatgjata. Psikologët e shëndetit shikojnë faktorët psikologjikë që ndikojnë në këto zgjedhje shëndetësore dhe eksplorojnë mënyra për të motivuar njerëzit që të bëjnë zgjedhje më të mira shëndetësore.
Çështjet aktuale në psikologjinë shëndetësore
Psikologët e shëndetit punojnë me individë, grupe dhe komunitete për të ulur faktorët e rrezikut, për të përmirësuar shëndetin e përgjithshëm dhe për të zvogëluar sëmundjet. Ata kryejnë kërkime dhe ofrojnë shërbime në fusha duke përfshirë:
- Reduktimi i stresit
- Menaxhimi i peshës
- Lënia e duhanit
- Përmirësimi i të ushqyerit të përditshëm
- Reduktimi i sjelljeve të rrezikshme seksuale
- Kuptimi i efekteve të sëmundjes
- Përmirësimi i rimëkëmbjes
Sot, qasja kryesore e përdorur në psikologjinë shëndetësore njihet si modeli biosocial. Sipas këtij këndvështrimi, sëmundja dhe shëndeti janë rezultat i një kombinimi të faktorëve biologjikë, psikologjikë dhe socialë.
Modeli Biosocial në Psikologjinë Shëndetësore
Sot, qasja kryesore e përdorur në psikologjinë shëndetësore njihet si modeli biosocial. Sipas këtij këndvështrimi, sëmundja dhe shëndeti janë rezultat i një kombinimi të faktorëve biologjikë, psikologjikë dhe socialë. Faktorët biologjikë përfshijnë tiparet e trashëguara të personalitetit dhe kushtet gjenetike. Faktorët psikologjikë përfshijnë stilin e jetës, karakteristikat e personalitetit dhe nivelet e stresit. Faktorët social përfshijnë gjëra të tilla si sistemet e mbështetjes sociale, marrëdhëniet familjare dhe besimet kulturore.
Psikologjia e shëndetit në praktikë
Psikologjia e shëndetit është një fushë me rritje të shpejtë. Ndërsa një numër në rritje i njerëzve kërkojnë të marrin kontrollin e shëndetit të tyre, gjithnjë e më shumë njerëz po kërkojnë informacion dhe burime të lidhura me shëndetin. Shumë psikologë shëndetësorë punojnë në mënyrë specifike në fushën e parandalimit, duke u fokusuar në ndihmën që njerëzit të ndalojnë problemet shëndetësore përpara se të fillojnë. Kjo mund të përfshijë ndihmën e njerëzve për të mbajtur një peshë të shëndetshme, për të shmangur sjelljet e rrezikshme ose jo të shëndetshme dhe për të mbajtur një këndvështrim pozitiv që mund të luftojë stresin, depresionin dhe ankthin.
Përgatiti K.I / Burimi www.verywellmind.com
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
