Pothuajse pa e kuptuar, përfunduam në një botë të sunduar nga ai që G. Orwell e quante Big Brother. Ne jemi gjithmonë të monitoruar, kudo që jemi. Por kjo nuk është e gjitha. Shpesh nuk e kuptojmë këtë, por edhe të dhënat tona personale tani janë brenda mundësive të miliona kompanive, njerëzve dhe institucioneve. Çdo ditë tregtohen të dhënat tona personale. Sapo hyjmë në internet, aktivizohen sisteme që mbledhin të dhëna për gjithçka që bëjmë. Çfarë shikojmë, kur, si dhe pse. Çfarë preferojmë të blejmë dhe sjellja jonë në përgjithësi.
Çfarë bëjnë kompanitë me të dhënat tona personale? Është ende e vështirë të gjesh një përgjigje gjithëpërfshirëse. Ne e dimë se ato tregtohen, u shiten kompanive të të cilave jemi klientë potencialë, të cilët do t’i përdorin ato për të përmirësuar strategjitë e tyre të marketingut, duke krijuar reklama specifike bazuar në shijet dhe interesat e nxjerra nga të dhënat tona.
Megjithatë, ka spekulime të shumta sipas të cilave kombet dhe organet qeveritare gjithashtu kanë akses në këto të dhëna për një lloj “përditësimi” të vazhdueshëm të jetës sonë.
Asgjë nuk është vërtet falas në internet
Kompanitë ofrojnë një seri të tërë shërbimesh në dukje falas në këmbim të të dhënave tona personale (shumë të çmuara për to). Le të marrim shembullin e motorëve të kërkimit. Çdokush mund ta përdorë atë, teorikisht është një shërbim falas. Në realitet, nuk është saktësisht kështu: çmimi që duhet paguar është zbulimi i të dhënave tona personale.
E njëjta gjë ndodh pikërisht me rrjetet sociale. Facebook, Twitter dhe Instagram nuk u kërkojnë përdoruesve të tyre asnjë cent për t’u identifikuar. Megjithatë, ndërkohë, ata mbledhin informacione konfidenciale. Natyrisht që nuk i mbledhin për kuriozitet të pastër, por sepse kanë një vlerë të lartë tregtare.
Në pamje të parë mund të duket si një tregti e drejtë. Këto kompani do të duhet të marrin diçka në këmbim të aplikacioneve që na vënë në dispozicion. Por duhet të shohim edhe anën tjetër të medaljes, problemet që rrjedhin nga mbledhja e të dhënave sensitive.
Së pari, ne kurrë nuk e dimë se çfarë do të përdorin kompanitë aktuale të informacionit tonë personal. Së dyti, duhet të kemi parasysh se të dhënat tona mund të përdoren për të na manipuluar, edhe pa e kuptuar.
Të dhënat personale dhe manipulimi
Dikur ishte e nevojshme t’i bëhej presion apo edhe torturimi një personi për të zbuluar informacionin e tij konfidencial. Tani ne ndajmë të dhënat tona personale me vullnetin tonë të lirë.
Mund të mos jemi plotësisht të vetëdijshëm për këtë, por të gjitha fotot e familjes sonë, miqve tanë, si dhe ato që na portretizojnë personalisht, përfaqësojnë një burim të dobishëm informacioni për ne. Çdo veprim i bërë publik ofron të dhëna që mund të përdoren në fushën tregtare, por edhe në atë politike dhe ushtarake.
Cookies
Të gjitha faqet e internetit përdorin cookie. Kjo vlen edhe për rrjetet sociale. Cookies ruhen nga pajisja dhe detyra e tyre është të “ndjekin” të gjitha veprimet që ne kryejmë në internet. Edhe nëse anulohen shpesh, ato mund të vazhdojnë të funksionojnë.
Në disa raste, cookie-t mund të aktivizohen nga distanca dhe të kenë akses në fotot, videot tona, etj. Kur ne pranojmë përdorimin e cookies, ne i lejojmë të gjitha këto.
Bazuar në informacionin e mbledhur, sistemi përcakton se cilat duhet të jenë “standardet tona të sjelljes”. Nëse të dhënat tona tregojnë se udhëtojmë shumë, do të bombardohemi me reklama dhe përmbajtje të tjera të lidhura me udhëtimet. Padyshim që ofertat që na shfaqen nuk janë domosdoshmërisht më të mirat, thjesht na prezantohen ofertat e kompanive që kanë paguar për të pasur shikueshmëri.
Rreziqet pas mbledhjes së të dhënave
Rrjetet sociale ruajnë të gjitha informacionet që marrin nga të dhënat tona personale. Bazuar në këtë informacion, ata ndërhyjnë në sjelljen tonë, jo vetëm në nivel tregtar, por edhe në atë social.
Për shembull, ata nxjerrin përfundimin se ne priremi të ndërveprojmë me një person dhe jo me një tjetër. Kjo është arsyeja pse ata na tregojnë aktivitetet e disa përdoruesve në plan të parë, ndërsa ato të të tjerëve janë ulur në fund të faqes. Edhe pse në mënyrë të padukshme, rrjetet sociale na drejtojnë, organizojnë botën tonë.
Nuk duhet harruar se ka plot kriminelë që e dinë shumë mirë vlerën e të dhënave tona personale. Ata gjithashtu bëjnë një proporcion të thjeshtë midis kostos dhe mundësive që mund të ofrojnë të dhëna të tilla. Pa e kuptuar, shpesh u japim atyre informacione për transaksionet tona bankare, situatën tonë ekonomike dhe shumë të dhëna të tjera që ata do t’i shfrytëzojnë më vonë.
Në rastin më të keq, ata madje mund të kapin sjelljen e fëmijëve dhe adoleshentëve, të cilët shpesh përfundojnë duke u bërë viktima të këtyre kriminelëve.
Lidhjet
Prandaj, sugjerimi ynë është t’i kushtoni më shumë vëmendje të dhënave tuaja personale. Ju duhet të pranoni vetëm cookie nga sajte shumë të besueshme. Qëllimi i rrjeteve sociale nuk është të bëjnë publike jetën tonë private. Ata janë një mjet i përsosur komunikimi dhe ndërveprimi, por ne duhet të përpiqemi gjithmonë të mbrojmë të dhënat tona të ndjeshme.
Nuk duhet të harrojmë kurrë se interneti nuk është qendra e botës dhe se duhet të kemi kujdes nga intrigat që fshihen pas algoritmeve të tij.
Burimi lamenteemeravigliosa
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
