Pothuajse të gjithë sillemi sikur të duash nuk është diçka që mësohet, sikur dashuria të jetë diçka që qëndron në gjumë brenda çdo qenieje njerëzore dhe që thjesht pret të zgjohet kur rrethanat e jetës bëhen të favorshme për lulëzimin e saj.
Kështu, çdo njeri përjeton dashurinë sipas mënyrës së tij të kufizuar, pa e lidhur shpesh vetminë dhe hutimin që ndjen me mungesën e dijes mbi dashurinë. Nuk kuptojmë se nuk mund të jetojmë realisht atë për të cilën nuk angazhohemi. Për t’u përkushtuar ndaj dashurisë, duhet të rritemi vazhdimisht në dashuri, dhe të dashurojmë.
Të jetosh si i dashuruar
Çdo ditë dëgjojmë për krizën politike dhe ekonomike, për dhunë ndaj grave, bullizëm dhe abuzime mes të rinjve, për skandale të pafundme sociale… Por, nëse përkundër kësaj ti zgjohesh, vishesh dhe del në rrugë me një vendosmëri të re, i mbrojtur me “armaturën” e optimizmit, duke parë me sytë e një fëmije, duke vlerësuar emocionet dhe duke shijuar jetën dhe njerëzit, atëherë je me fat. Sepse ti mund të duash. Dhe të jetosh si i dashuruar, është zgjedhja më e mirë. Të zgjedhësh të jetosh si i dashuruar nuk do të thotë të heqësh dorë nga logjika apo arsyeja. Dashuria është një zgjedhje nga ku mund të shohësh jetën si të përsosur, të plotë, të gjallë e të mrekullueshme. Dhe dashuria mësohet. Nga dashuria, gjithçka merr kuptim tjetër.
Dashuria nga këndvështrimi i psikologjisë
Dashuria është një emocion, ndjenjë dashamirësie apo afeksioni ndaj dikujt apo diçkaje. Por dashuria ka shumë fytyra. Ajo mund të ndikojë sjelljen, veprimin dhe ndryshimin e individit që e ndjen dhe e kultivon. Sipas psikologut Robert Sternberg dhe Teorisë së tij Trekëndore mbi Dashurinë, dashuria përbëhet nga tre elementë themelorë:
Intimiteti: ndjesi që nxisin afërsinë, lidhjen, ndarjen e momenteve të bukura, sekretet, dhuratat… Kjo lidhet me miqësinë brenda një marrëdhënieje.
Pasioni: dëshirë intensive për afërsi apo bashkim fizik me tjetrin, e shoqëruar me emocione të forta dhe nevoja romantike ose seksuale.
Përkushtimi: vendimi për të dashur dikë dhe për të ruajtur dashurinë me të, si në kohë të mira ashtu edhe në të vështira.
Nga kombinimi i këtyre tre komponentëve, Sternberg identifikon shtatë lloje të ndryshme dashurie.
Të duash jetën
Mund të ndjejmë dashuri për miqtë, familjarët, partnerin… dhe pse jo, për jetën vetë. Psikoanalisti dhe filozofi Erich Fromm trajtoi temën e dashurisë në veprën e tij Arti i të Dashuruarit, ku argumenton se jeta është një proces i vazhdueshëm rilindjeje. Ai thotë se tragjedia e vërtetë është se shumica prej nesh vdesin pa filluar asnjëherë të jetojnë. Fromm nuk i afrohet dashurisë me qasje idealiste, por e trajton nga realiteti i përditshëm. Ai reflekton thellë mbi dashurinë për jetën, duke na kujtuar se brenda çdo njeriu fshihen potenciale të mëdha për dashuri, vetëm se duhen zgjuar dhe zhvilluar.
Kush na mëson të duam?
Të gjithë lindim me aftësinë për të dashuruar dhe nevojën për t’u dashur, por jo të gjithë e zotërojmë aftësinë për të dashur. Duhet ta zgjojmë, ta studiojmë, ta mësojmë dhe ta praktikojmë. Si mësojmë të dashurojmë? Mënyra jonë e të dashuruarit varet nga kultura ku jemi rritur, familja jonë, përvojat tona…
Pra, kush na mëson të dashurojmë? Shoqëria, përvojat, prindërit — të cilët janë mësuesit tanë të parë, edhe pse jo gjithmonë më të mirët. Fëmijët besojnë se prindërit e tyre janë të përsosur, derisa zhgënjehen kur kuptojnë se ata janë njerëz dhe gabojnë.
Shumë prej nesh nuk e mësojnë kurrë dashurinë. Por potenciali për një dashuri të pafundme ekziston tek çdo qenie. Kurrë nuk është vonë për të mësuar diçka për të cilën jemi krijuar.
Njeriu që dashuron nuk etiketon
Njeriu që dashuron nuk vendos etiketa. Nuk ka fjalë që mund të përshkruajë plotësisht as njeriun më të thjeshtë. Ka kaq shumë bukuri brenda çdo njeriu, saqë është padrejtësi ta gjykosh me një epitet të vetëm.
Një kurs për dashurinë
Leo Buscaglia, profesor në Universitetin e Kalifornisë Jugore, krijoi një kurs unik mbi dashurinë. Ai besonte se dashuria mësohet dhe duhet praktikuar. Për të, dashuria nuk ishte thjesht ndjenjë, por një zgjedhje jetësore. Alternativa ndaj saj është zhgënjimi, vetmia dhe frika. Në librat e tij, Buscaglia na mëson të mendojmë, të ndjejmë dhe të veprojmë për të rritur dashurinë dhe për ta jetuar jetën në maksimum. Më shumë se një mënyrë për të dashuruar, ai propozon një mënyrë për të jetuar.
Të mësosh të dashurosh
Nëse ndalemi pak të reflektojmë mbi ndjenjat tona, mund të kuptojmë se kemi nevojë të rishikojmë aftësitë tona për të dashuruar. Kurrë nuk është vonë për të mësuar të duam ndryshe dhe më mirë. Mund të fillojmë nga:
Njohja e nevojave tona emocionale. Njeriu që dashuron nuk harron veten. Ai njeh nevojën për të qenë i parë, i respektuar, për të arritur sukses, për të përjetuar mrekullitë e jetës.
Dashuria për veten. Nuk mund të japim atë që nuk kemi. Njeriu që dashuron është ai që ka marrë përgjegjësinë për vetveten, për t’u rritur dhe për t’u pasuruar me përvojë, për ta ndarë pastaj me të tjerët.
Kujdesi për të tjerët. Partneri, familja, miqtë, dashuria qëndron në detaje të vogla: një telefonatë, pak kohë, një buzëqeshje. Të kujdesesh është të duash.
Të ndjekësh zemrën, pa humbur arsyen. Dashuria përfiton nga reflektimi, vetë-njohja, leximet, studimi i autorëve që kanë menduar thellë mbi dashurinë. Po, dashuria mësohet.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
