A do ta vishnit djalin tuaj me ngjyrë rozë për në shkollë? A do ta lejonit të luante me kukulla apo të ndiqte një kurs baleti? Do ju pëlqente nëse vajza juaj do t’ju thoshte se dëshiron të luajë rugby? Po nëse do të donte të bëhej mekanike ose të mbante një model flokësh që shoqëria e quan “djemsh”?
Në teori, shumica prej nesh do të përgjigjeshin me një “Po, pse jo?”. Por kur bëhet fjalë për fëmijët tanë, përgjigjja shpesh ndryshon. A është identiteti gjinor kaq i brishtë sa të ndryshohet nga një ngjyrë, një sport apo një stil veshjeje?
Për shumë njerëz, po – veçanërisht kur bëhet fjalë për djemtë. Falë përparimeve të arritura nga lëvizjet feministe, shumë sjellje që dikur i përkisnin vetëm meshkujve sot janë normale edhe për gratë: të votojnë, të veshin pantallona apo të punojnë. Por, e kundërta? Djemtë që bëjnë “gjëra vajzash” shpesh paragjykohen ose përçmohen.
Pse është kështu? A janë sjelljet “femërore” më të ulëta? Apo është vetë gruaja ajo që paragjykohet? Çfarë ka të keqe nëse një djalë sillet si një vajzë? Po sikur të ndalonim së seksualizuari jetën e fëmijëve tanë?
Fëmijëve nuk u intereson gjinia
Ndonjëherë harrojmë se fëmijët duan vetëm të jenë të lumtur. Ata luajnë me çfarëdo, përdorin çdo ngjyrë, veshin çfarë u pëlqen – pa i dhënë ndonjë kuptim të caktuar. Janë të rriturit ata që i ngarkojnë gjërat me domethënie gjinore. Siç e përshkruan gazetari Quique Peinado, këto situata ndodhin çdo ditë – dhe fajin e kemi ne. Kështu, fëmijët rriten duke besuar se roza është një ngjyrë “e gabuar” për djemtë, se është “vetëm për vajza”. Por pse? Gratë mbajnë barrën e shtatzënisë dhe lindjes, por rritja e fëmijëve është përgjegjësi e të dy prindërve. Të dy i ushqejnë, i ndërrojnë, i çojnë për shëtitje. Atëherë pse kukullat janë vetëm për vajzat? Po mos po u themi fëmijëve se vetëm nënat kujdesen për ta?
Kjo vlen edhe për emocionet: shprehja e ndjenjave shihet si “e butë” dhe tipike për vajzat. U mësojmë djemve të jenë të fortë, të luftojnë, të mos qajnë, sikur ndjeshmëria është dobësi. Po në të vërtetë, a nuk po u mësojmë që të mos jenë vetvetja?
A mund të bëhen fëmijët tanë çfarë të duan?
Na pëlqen të besojmë se sot, në një shoqëri më të barabartë, fëmijët tanë mund të bëhen kush të duan, pavarësisht nëse janë djem apo vajza. Por, në praktikë, ne shpesh i edukojmë me stereotipe gjinore që i kufizojnë. Çdo fundvit, katalogët e lodrave u japin vajzave kukulla dhe djemve makina apo lodra ndërtimi. A duhet vajzat të ëndërrojnë vetëm për të qenë nëna e amvisa, ndërsa djemtë profesionistë që punojnë jashtë shtëpisë? Nëse u mësojmë fëmijëve se vallëzimi është për vajzat, ndërsa futbolli për djemtë, nëse vajzave u themi se lodrat ndërtuese janë “për djem” dhe kukullat janë “për vajza” – atëherë jo, ata nuk do të ndihen të lirë të bëhen çfarë të duan.
Vetëm kur fëmijët të kenë lirinë e plotë të zgjedhin, pa paragjykim, vetëm atëherë do të kenë mundësinë të bëhen versioni i tyre më i mirë.
Një edukim që shkon përtej gjinisë varet nga ne
Sfidat që lidhen me gjininë dhe edukimin janë të përditshme, por lajmi i mirë është se ndryshimi është në duart tona. Ne, si prindër, mësues dhe të rritur në përgjithësi, kemi fuqinë të ndikojmë në mënyrën si rriten fëmijët.
Duhet të ndërgjegjësohemi se një edukim pa stereotipe gjinore nis nga ne. Të lëmë fëmijët tanë të zgjedhin lirisht çfarë duan, ta respektojmë individualitetin e tyre dhe t’u mësojmë se nuk ka “gjëra për djem” apo “gjëra për vajza” – ka thjesht aktivitete argëtuese dhe të shëndetshme për çdo fëmijë.
Të edukojmë njerëz, jo gjini!
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
