Ndërsa komplimentet janë të përkohshme, kritikat kanë tendencë të lënë plagë që zgjasin për gjithë jetën. A e dinit se kjo mund të jetë një tipar evolucionar? Mësoni më shumë.
A të kanë kritikuar ndonjëherë dhe a të kthehet ndonjëherë kjo mendim në mendje? Me shumë mundësi ke marrë edhe shumë komente dhe lëvdata pozitive, por kritikat janë gjithmonë më të lehta për t’u mbajtur mend sesa komplimentet. Ka shumë arsye specifike pse ndodh kjo, por në përgjithësi, kjo tendencë natyrore për të kujtuar gjërat negative më shumë sesa ato pozitive quhet paragjykim negativiteti. Ajo filloi si një mekanizëm mbijetese, megjithëse ndonjëherë funksionon kundër nesh. Më poshtë, ju tregojmë gjithçka që duhet të dini.
Pse i japim më shumë peshë negatives?
Paragjykimi negativ ka një origjinë evolucionare dhe dikur ishte një avantazh. Paraardhësit tanë ishin të vëmendshëm ndaj kërcënimeve të përditshme dhe, falë këtij paragjykimi, mësuan të mbanin mend stimujt e dëmshëm dhe t’i shmangnin ato. Kështu, ata mund ta interpretonin një zhurmë në shkurre si një situatë të rrezikshme. Prandaj, paragjykimi negativ është një tipar që na ndihmon të mbijetojmë dhe t’i përgjigjemi vështirësive. Megjithatë, është gjithashtu pjesërisht përgjegjës për tendencën tonë për t’u përqendruar më shumë te negativiteti dhe për të marrë vendime të caktuara. Ndërkohë që mund të jetë e dobishme në kohë rreziku, në ditët e sotme ka edhe disavantazhet e veta. Ajo pjesë e trurit mbetet aktive dhe është ajo që na bën të kujtojmë kritikën më shumë sesa lavdërimin, pasi kritika perceptohet si një kërcënim të cilit i japim më shumë rëndësi.
Fuqia e fjalëve negative
Një koment i vetëm negativ mund të prishë një prezantim pune që po shkonte mrekullisht, dhe një qortim mund të shkatërrojë një marrëdhënie që dukej e lumtur… Fjalët negative janë të fuqishme sepse kanë më shumë ndikim në vëmendjen, kujtesën, motivimin dhe emocionet tona sesa fjalët pozitive. Komentet (përfshirë kritikat) kërkojnë më shumë aktivitet të trurit, mbahen mend më mirë dhe janë gjithashtu më të lehta për t’u mësuar. Kjo për shkak të paragjykimit negativ dhe rëndësisë së tij për mbijetesën tonë. Kjo është arsyeja pse i kujtojmë traumat ose fyerjet e së kaluarës, edhe nëse dëshirojmë t’i harrojmë ato. Është gjithashtu arsyeja pse ndonjëherë ndihemi të pasigurt ose në ankth. Por është e rëndësishme të theksohet se jo të gjitha kritikat kanë të njëjtën peshë; të marrësh një vërejtje përçmuese (“je budalla”) nuk është e njëjta gjë me të marrësh kritika konstruktive (“mund të përmirësohesh”).
Si të zvogëlohet ndikimi i kritikës?
Po, është shumë më e lehtë të kujtosh kritikat sesa lavdërimet. Por ja lajmi i mirë: ky paragjykim negativ zvogëlohet me moshën dhe ne fillojmë të përqendrohemi më shumë te pozitive (e quajtur paragjykim pozitiv). Ndërkohë, është e mundur të zgjedhim se si të reagojmë ndaj tyre. Disa mënyra janë si më poshtë:
Kushtojini vëmendje mendimeve tuaja: vini në dyshim çdo mendim negativ që keni.
Puno mbi vetëdhembshurinë: fol me veten siç do të flisje me një mik, pa e ndëshkuar veten.
Bëni një bilanc: për çdo koment ose mendim negativ, nxirrni në pah diçka pozitive tek vetja.
Rrethojeni veten me energji pozitive: qoftë nga miqtë, familja apo aktivitetet që ju bëjnë të ndiheni mirë.
Identifikoni burimin: kjo do t’ju lejojë të bëni dallimin midis kritikës konstruktive dhe kritikës që nuk është konstruktive, duke zvogëluar kështu rëndësinë e saj.
Praktikoni vetëdijen: përqendrohuni në momentin e tanishëm për të rritur mendimet pozitive dhe për të zvogëluar paragjykimin negativ. Kritika ndikon në jetën tonë të përditshme dhe shpesh na mbetet në mendje. Mund të jetë bezdisëse ose lënduese, dhe madje të çojë në depresion ose ankth. Por, varësisht nga situata, ndonjëherë është e nevojshme. Për shembull, kritika konstruktive mund të përmirësojë performancën në punë.
Diçka për t’u mbajtur mend është se për të kundërshtuar një koment negativ, nevojiten pesë ose gjashtë komente pozitive, por është e mundur. Në fund të fundit, truri vazhdon të kërkojë mënyra për të na mbajtur të sigurt.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
