Në shumë kultura – përfshirë edhe atë shqiptare – kujdesi ndaj prindërve është një nga shtyllat kryesore të moralit familjar. Kjo ndjenjë përgjegjësie është e thellë dhe shpesh përjetohet si një detyrim i padiskutueshëm. Por, ndërkohë që përpiqemi të jemi të kujdesshëm, të pranishëm dhe të dobishëm për ta, shumë prej nesh përballen me një pyetje thelbësore: A po heq dorë nga jeta ime duke u marrë me jetën e prindërve të mi?
Pesha e pritshmërive familjare
Nga një këndvështrim sociologjik, shoqëritë tradicionale kanë ruajtur struktura familjare ku fëmijët – sidomos ata që jetojnë ende në të njëjtën shtëpi apo qytet – përjetojnë presionin për të qenë gjithmonë të gatshëm për prindërit. Ky model, ndonëse i bazuar në solidaritet, shpesh rezulton në një shtypje të dëshirave dhe objektivave personale. Kjo situatë është veçanërisht e vështirë për gratë, të cilat historikisht janë edukuar për të qenë kujdestaret kryesore, si për fëmijët ashtu edhe për të moshuarit. Kjo shpesh çon në atë që quhet nga psikologët “përkujdesje e padukshme” – një barrë emocionale që nuk njihet zyrtarisht, por që ndikon thellë në mirëqenien personale.
Kujdesi ndaj prindërve nuk duhet të fshijë individualitetin
Nga një këndvështrim psikologjik, është thelbësore të kuptojmë se kujdesi ndaj prindërve nuk duhet të përjashtojë kujdesin ndaj vetes. Nëse e shohim veten vetëm si “shërbyes”, rrezikojmë të humbasim ndjenjën tonë të identitetit, të qëllimeve dhe të pasioneve. Psikologët flasin për konceptin e “shkrirjes së kufijve” – kur nuk ka më ndarje të qartë mes nevojave të një personi dhe nevojave të një tjetri. Kjo mund të sjellë jo vetëm ndjenja frustrimi, por edhe ndjenja faji sa herë që përpiqemi të bëjmë diçka për veten.
Balanca si formë dashurie
Të vendosësh kufij nuk do të thotë të jesh egoist – përkundrazi, është një formë e thellë e dashurisë. Sepse prindërit nuk kanë nevojë për fëmijë të lodhur, të rraskapitur e të papërmbushur. Ata kanë nevojë për fëmijë që janë të plotësuar, të qetë dhe që i afrohen me dëshirë, jo me detyrim. Sociologët theksojnë rëndësinë e ri-negociimit të roleve brenda familjes. Kjo do të thotë që edhe prindërit të kuptojnë se fëmijët e tyre kanë të drejtën e jetës personale, njësoj siç ata vetë e kanë pasur në të kaluarën.
Kur përkujdesja bëhet e shëndetshme
Për të mos rënë në kurthin e vetë-sakrifikimit të pashëndetshëm, psikologët këshillojnë disa parime:
Komunikimi i hapur: Flisni me prindërit për kufijtë tuaj, për nevojat dhe objektivat personale.
Koha për veten: Caktoni kohë që është vetëm për ju – pa ndjenja faji.
Rishikimi i pritshmërive: Mos mendoni se duhet të bëni gjithçka vetë. Përfshini motrat, vëllezërit apo edhe ndihmën profesionale kur është e mundur.
Kujdesi emocional: Një mbështetje psikologjike mund të ndihmojë për të përpunuar emocionet komplekse që lidhen me përgjegjësinë familjare.
Në përfundim: Dy dashuri që mund të bashkëjetojnë
Të merresh me prindërit nuk do të thotë të heqësh dorë nga vetja. Këto dy dashuri – ajo për të tjerët dhe ajo për veten – mund të bashkëjetojnë nëse kultivojmë një balancë të ndershme dhe të ndërgjegjshme.
Jo gjithçka që bëhet për të mirën e të tjerëve është domosdoshmërisht e mirë për ne – dhe jo çdo gjë që bëjmë për veten është egoiste. Në fund të fundit, kujdesi që i japim vetes është baza më e mirë për të dhënë kujdesin më të mirë edhe për të tjerët.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
