Në një botë që ndryshon me shpejtësi dhe ku normat sociale janë në evolucion të vazhdueshëm, marrëdhëniet romantike gjithashtu po transformohen. Një ndër fenomenet që po tërheq vëmendje në psikologjinë moderne dhe sociologji është modeli i njohur si Living Apart Together (LAT), që përkufizohet si lidhje romantike e qëndrueshme, por pa bashkëjetesë në të njëjtën banesë.
Ky artikull synon të shqyrtojë aspektet psikologjike të këtij modeli të marrëdhënieve, motivimet kryesore që çojnë individët drejt LAT, ndikimet në mirëqenien emocionale, dhe sfidat që kjo formë sjell, duke u mbështetur në literaturë shkencore dhe studime bashkëkohore ndërkombëtare.
Çfarë është “Living Apart Together”, që në shqip përkthehet “Të jetosh veçmas, por së bashku”?
Living Apart Together (LAT) është një formë marrëdhënieje intime ku partnerët janë emocionalisht të lidhur dhe të angazhuar në një projekt të përbashkët jete, por zgjedhin të jetojnë në shtëpi të veçanta. Ky model nuk nënkupton mungesë angazhimi ose distancë emocionale, por një strukturë të ndryshme të bashkëjetesës tradicionale. Sipas Levin (2004), LAT përfaqëson “një mënyrë të re për të qenë në çift, ku partnerët ruajnë autonominë hapësinore dhe organizojnë jetën në mënyrë individuale, pa e rrezikuar lidhjen e tyre afektive.” Nga se motivohet kjo mënyrë jetese?
1.Autonomi dhe vetëpërmbushje personale
Një ndër motivimet kryesore të individëve që zgjedhin LAT është dëshira për autonomi. Sipas një studimi të bërë nga Duncan & Phillips (2010), shumë persona e shohin këtë model si mënyrë për të ruajtur identitetin personal dhe për të mos humbur pavarësinë që shpesh komprometohet në bashkëjetesë. “Njerëzit duan të ruajnë mënyrën e jetesës që kanë ndërtuar, pa u detyruar të përshtatin çdo aspekt të jetës me një partner.” -Duncan & Phillips, Journal of Social Policy
2.Përvoja e mëparshme negative me bashkëjetesën
Shpeshherë, individët që kanë kaluar ndarje ose divorce zgjedhin LAT për të shmangur përsëritjen e përvojave të mëparshme negative. Kjo gjë është më e zakonshme në moshat mbi 40 vjeç (Kobayashi et al., 2017).
3.Kujdesi ndaj fëmijëve dhe obligime të tjera familjare
Për shumë nëna dhe baballarë të vetëm, ruajtja e një ambienti të qëndrueshëm për fëmijët është përparësi. LAT ofron mundësinë për të qenë në një lidhje pa rrezikuar stabilitetin familjar.
4.Karriera dhe vendbanimi
Partnerët që jetojnë në qytete të ndryshme për shkak të punës mund të zgjedhin LAT si një zgjidhje afatgjatë ose të përkohshme. Në këtë rast, distanca është praktike dhe jo emocionale.
Cilësia e marrëdhënies dhe mirëqenia psikologjike
Studimet tregojnë se çiftet LAT raportojnë nivele të kënaqësisë emocionale të krahasueshme me çiftet që bashkëjetojnë. Sipas një studimi të Benson et al. (2017) mbi individë në moshë të mesme dhe të vjetër, marrëdhëniet LAT shpesh shoqërohen me më pak konflikte të përditshme dhe më shumë vlerësim për kohën e përbashkët. Një tjetër studim nga Lewin et al. (2017) në kuadër të projektit Generations and Gender Survey (GGS), zbuloi se individët në LAT nuk treguan dallime domethënëse në mirëqenien subjektive ose depresion krahasuar me ata që ishin të martuar ose bashkëjetonin.
“Intensiteti emocional dhe përkushtimi nuk lidhen domosdoshmërisht me ndarjen e një çatie.” – Lewin et al., Demographic Research Journal
Sfidat e marrëdhënieve LAT
1.Koordinimi dhe logjistika
Mungesa e bashkëjetesës kërkon më shumë përpjekje në koordinimin e kohës, organizimin e përditshëm dhe vendimmarrjen për aktivitete të përbashkëta.
2.Mungesa e përditshmërisë së përbashkët
Për shumë çifte, rutina e përditshme dhe ndarja e jetës së zakonshme krijon ndjenjë afërsie. Kjo mund të mungojë në marrëdhëniet LAT, dhe kërkon kompensim përmes komunikimit më të mirë dhe planeve të qëllimshme.
3.Stigma dhe mospranimi social
Në kultura më konservatore, një marrëdhënie pa bashkëjetesë mund të perceptohet si jo serioze apo jo “e vërtetë”. Kjo mund të krijojë presion tek çiftet për të ndryshuar formën e lidhjes së tyre.
Modeli LAT në mosha të ndryshme
Të rinjtë (20–35 vjeç): shpesh e shohin LAT si një fazë tranzitore përpara bashkëjetesës ose martesës.
Mosha e mesme (35–50 vjeç): më shumë të prirur për të ruajtur pavarësinë dhe për të menaxhuar detyrime të tjera (si puna ose fëmijët).
Të moshuarit (50+): shpesh zgjedhin LAT për të ruajtur mënyrën e tyre të jetesës pas një martese të mëparshme ose për të shmangur ndërthurjen e çështjeve financiare dhe familjare.
“Për shumë të moshuar, LAT përfaqëson një formë intime pa barrën praktike të bashkëjetesës.” – Benson et al., 2017
Implikime psikologjike dhe sociale
Model që sfidon normat tradicionale: LAT i detyron profesionistët e shëndetit mendor dhe studiuesit të rishikojnë përkufizimet e intimitetit, përkushtimit dhe “familjes”.
Marrëdhënie të personalizuara: Ky model nxit individët të ndërtojnë marrëdhënie në bazë të nevojave personale dhe jo pritshmërive shoqërore.
Komunikimi si kyç: Komunikimi i qartë mbi pritshmëritë dhe kufijtë është thelbësor për suksesin e LAT.
Në përmbyllje, marrëdhëniet LAT nuk janë forma më pak serioze të lidhjes, por modele alternative që ofrojnë balancë midis afërsisë dhe pavarësisë. Ky model sfidon idenë se dashuria dhe angazhimi kërkojnë domosdoshmërisht bashkëjetesë. Ndërkohë që LAT nuk është për të gjithë, ai paraqet një mënyrë të vlefshme për të ndërtuar lidhje të shëndetshme dhe të qëndrueshme për individë që vlerësojnë autonominë dhe pavarësinë personale. Për psikologët, është thelbësore që të kuptojnë këtë formë marrëdhënieje dhe të ndihmojnë çiftet të eksplorojnë forma të reja të lidhjes që përputhen me nevojat e tyre emocionale dhe jetësore.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
