Jemi mësuar ta konsiderojmë pozitiv qëndrimin dukë parë tjetrin në sy. Por një eksperiment e vë në dyshim këtë besim: nëse dikush na shikon në sy ndërsa po flet me ne, nuk do të thotë se ai ka qëllime të mira…
A është vërtetë shenjë besueshmërie dhe sinqeriteti të parit dikë në sy? Po dhe … jo! Për të qenë të sinqertë, kjo varet nga konteksti. Për shembull, në një mjedis konkurrues, të shikosh dikë direkt në sy mund të jetë një shenjë e konkurrencës, mashtrimit dhe keqdashjes, në vend të sinqeritetit ose transparencës: këtë gjë e tregon një studim i botuar në European Journal of Social Psychology.
Studiuesit arritën në këtë përfundim pas kryerjes së 3 eksperimenteve. Në të parin, ata përdorën një gjurmues të syrit (një sistem për ndjekjen e syve) për të ndjekur shikimet e 75 personave kur ndanin paratë me një person tjetër. “Ne zbuluam se ata që shikonin kundërshtarin drejtpërdrejt në sy, donin të bënin një ofertë të parë më të ulët”, shkruan Jennifer Jordan, profesore në Shkollën e Biznesit IMD në Lozanë (Zvicër) dhe bashkautore e studimit me psikologun italian Mauro Giacomantonio .
Konfirmimi erdhi nga një eksperiment tjetër, në të cilin studiuesit u kërkuan 53 personave të shikonin homologët e tyre në sy ose në pjesë të tjera të fytyrës. Edhe këtu rezultati ishte i parashikueshëm: në simulimin e një bisedimi, ata që duhej të shikonin të tjerët në sy, u çuan për të bërë oferta më të ulëta se ata që nuk kishin detyrimin të shikonin sytë e tjetrit.
Mashtrimi. Për të konfirmuar më tej teoritë e tyre, studiuesit ekzaminuan 99 episodet e Topave të Artë, një quiz televiziv që transmetohej në Mbretërinë e Bashkuar midis 2007 dhe 2009. Loja ishte e strukturuar në mënyrë që dy lojtarë të arrinin në një raund përfundimtar – duke grumbulluar një çmim të parë gjatë rrugës. Secili lojtar mund të zgjidhte kështu midis dy topave, njëri shënoi “vjedhje” dhe tjetri me “ndarje”. Nëse të dy lojtarët zgjidhnin “ndarjen”, ata mund të ndanin çmim i parë, ndërsa nëse të dy zgjidhnin “vjedhjen”, askush nuk do të merrte asgjë.
Por nëse lojtari A do të kishte zgjedhur “ndarjen” dhe lojtar B “vjedhjen”, ky i fundit do të kishte fituar të gjithë çmim i parë. Qëllimi i secilit lojtar ishte, pra, të bindte personin tjetër, gjatë një bisede, të zgjidhte topin “ndarje” dhe më pas të bënte një veprim negativ.
Vjedhja! Epo, duke analizuar të gjitha episodet e shfaqjes në kërkim të kontakteve vizuale midis lojtarëve, studiuesit zbuluan se ata që kishin një prirje më të madhe për të parë njëri-tjetrin në sy, zgjodhën “vjedhje” dhe jo “ndarje”, edhe kur ata kishin premtuar shprehimisht të kundërtën.
Në fakt, Jordan shkruan: “Mençuria popullore na tregon se kontakti me sy është një shenjë e ndershmërisë dhe besueshmërisë, por këto rezultate nuk ishin surprizë për ekipin tonë hulumtues. Kafshët kanë kontakt të drejtpërdrejtë vizual para se të përfshihen në sjellje dashamirëse, por edhe para një sulmi: kontakti me sy është një shenjë e sfidës dhe kërcënimit nga një tjetër. Duket që ne njerëzit e mbajmë këtë traditë duke parë (pa vetëdije) kundërshtarin tonë direkt në sy, para se ta sulmojmë”.
Sipas studimit, kjo sjellje do të ishte veçanërisht e dukshme në mjediset e punës, ku shikimi drejtpërdrejt në sy mund të fshehte qëllimet jo miqësore. Dhe kjo është veçanërisht e vërtetë në kontekstet ndërkombëtare: “Në shumë kultura aziatike – thotë profesori Jordan, të shikosh në sytë e një personi me status më të lartë është një shenjë mosrespektimi, ndërsa të shohësh diku tjetër është një shenjë e mbrojtjes”.
Përjashtime. Ka një lajm të mirë: të parit në sy nuk është gjithmonë keqdashës. “Të gjitha eksperimentet tona – përfundon Jordan – u zhvilluan në një mjedis konkurrues dhe duhet të kuptohen në këtë kontekst. Kjo do të thotë që ata nuk vlejnë për mjediset sociale, siç janë miqtë, familja ose të dashurit. Në këto raste, kontakti i drejtpërdrejtë vizual, i referuar shpesh si “shikim”, prapë mund të jetë një shenjë intimiteti dhe dashamirësie”.
Burimi / https://www.focus.it
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
