Në kulturat ku ndihma, sakrifica dhe mirëkuptimi për të tjerët vlerësohen shumë, të thuash “jo” shpesh shihet si një veprim egoist ose i vrazhdë. Por në të vërtetë, të dish të thuash “jo” është një akt i thellë vetëdijeje dhe respekti ndaj vetes. Është shprehje e kufijve tanë personalë dhe një mënyrë për të ruajtur integritetin dhe kontrollin mbi jetën tonë.
Shumë njerëz ndihen fajtorë kur refuzojnë një kërkesë, edhe kur kjo kërkesë bie ndesh me nevojat, kohën apo energjinë e tyre. Ata priren të thonë “po” për të shmangur konfliktin, për të mos zhgënjyer të tjerët, ose nga frika se mund të humbasin dashurinë apo miratimin e dikujt. Por ky model sjelljeje në mënyrë të pashmangshme çon në pakënaqësi të brendshme, ndjenja faji dhe shpeshherë, zemërim të fshehur.
Pasojat psikologjike të mungesës së këmbënguljes
Kur nuk i vëmë kufij të tjerëve dhe nuk e lejojmë veten të refuzojmë, ne e japim kontrollin e jetës sonë tek të tjerët. Njerëzit mund të fillojnë të presin gjithmonë një “po” nga ne, dhe në këtë mënyrë, krijohet një cikël varësie dhe manipulimi. Kjo situatë është veçanërisht e rrezikshme në marrëdhënie ku ekzistojnë elementë të shantazhit emocional apo manipulimit të ndjenjave.
Nëse nuk mësojmë të themi “jo”, mund të përfundojmë duke jetuar një jetë që nuk është e jona – duke bërë gjëra për të kënaqur të tjerët, duke neglizhuar veten dhe duke shtypur dëshirat tona të vërteta. Kjo shtypje emocionale shpesh çon në:
Zemërim dhe irritim të grumbulluar, që shpërthen në mënyra jo të shëndetshme;
Ndjenja pafuqie dhe humbje të vetëbesimit;
Djegie emocionale (burnout) për shkak të mbingarkesës;
Ankth për shkak të mosvendosmërisë së vazhdueshme;
Marrëdhënie të pabalancuara, ku njëra palë jep gjithmonë dhe tjetra merr.
Të mësosh të thuash “JO” është një akt këmbënguljeje dhe vetëdashurie
Këmbëngulja nuk nënkupton kokëfortësi apo arrogancë. Ajo është aftësia për të qëndruar besnik ndaj vetes, edhe kur kjo nuk është e lehtë. Kur themi “jo” në mënyrë të respektueshme, ne po i tregojmë botës (dhe vetes) se kemi vlera, kufij dhe vetëdije. Ky është një hap i rëndësishëm drejt shëndetit mendor dhe emocionale. Të dish të thuash “jo” është të thuash “po” ndaj vetes.
Si të filloni të vendosni kufij?
Reflektoni mbi ndjesitë tuaja: Nëse një kërkesë ju bën të ndiheni të tensionuar, të shqetësuar apo të lodhur vetëm nga mendimi i saj, ndoshta është koha për një “jo” të qartë.
Komunikoni me qartësi dhe respekt: “Jo, nuk do të mundem këtë herë” është një fjali që nuk ka nevojë për justifikime të gjata. Është më mirë një “jo” e ndershme sesa një “po” e pavërtetë.
Praktikoni këmbënguljen: Në fillim mund të ndiheni keq apo në faj, por me kohë, vetërespekti juaj do të rritet dhe të tjerët do të mësojnë t’i respektojnë kufijtë tuaj.
Mos e merrni përgjegjësinë për ndjenjat e të tjerëve: Është normale që dikush të zhgënjehet kur i thuhet “jo”, por kjo nuk do të thotë që keni gabuar. Çdo individ është përgjegjës për ndjenjat dhe reagimet e veta.
Të thuash “jo” është një akt fuqie, jo një dobësi. Është një deklaratë që thotë: “Unë vlerësoj veten mjaftueshëm për të vendosur kufij.” Në vend që të mendoni se refuzimi ju bën më pak të dashur, filloni të mendoni se ai ju bën më të sinqertë dhe më të vërtetë. E vërteta është se, vetëm kur jemi të lirë të themi “jo”, atëherë “po”-të tona marrin kuptim të vërtetë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
