Teoria e Ajsbergut e Hemingway-t është zbatuar në fusha të ndryshme gjatë historisë, siç janë letërsia dhe burimet njerëzore; Në artikullin e sotëm ne paraqesim këtë teori të zbatuar në Psikologji.
Teoria e Hemingway-t në psikologji pohon se ne i kushtojmë vëmendje vetëm asaj që perceptojmë në shikim të parë, ndërsa pjesa tjetër kalon pa u vënë re, dhe ai e krahason atë me një ajsberg. Kjo do të thotë që ekziston një pjesë e vetëdijshme e informacionit, por edhe një pjesë e pavetëdijshme.
Imagjino sikur udhëton me një anije dhe në distancë sheh një ajsberg; e shikon dhe çfarë sheh? Një masë akulli. Megjithatë, poshtë atij ajsbergu ekziston edhe një masë tjetër gjigante akulli e fshehur nga pamja që e mbështet atë dhe i jep soliditet, siç mund ta shihni në imazh. Kjo është pjesa interesante, pjesa e padukshme për shqisat tona. Kur shikojmë realitetin para nesh, shohim sipërfaqen e tij, pjesën e dukshme, sipas teorisë së ajsbergut vetëm 20% të totalit. Dhe pjesa tjetër? Kjo do të korrespondonte me pjesën e pavetëdijshme, 80% e mbetur. Kjo na bën të reflektojmë mbi vendet e fshehura të mendjes sonë dhe proceset e saj, ato që nuk i shohim.
Për shembull, mendoni për të gjitha herët kur e bindim veten për diçka dhe këmbëngulim të ndjekim rrugën më të lehtë. Ky opsion do të ishte ai që mbështet ose favorizon idenë tonë, sepse ne nuk përpiqemi të verifikojmë nëse jemi të hutuar ose nëse gabohemi, përkundrazi, ne kërkojmë dhe mbrojmë vetëm informacionin që mbështet hipotezën tonë.
Pse zgjedhim atë që na bie në sy në shikim të parë ose atë me të cilën jemi më në harmoni në atë moment dhe nuk përpiqemi të verifikojmë nëse ajo që mendojmë mund të jetë e rreme? Pse shpesh nuk mendojmë për kostot ose përfitimet?
A mund të jetë që marrja e një vendimi të papritur nxjerr në dritë pyetje dhe probleme të reja që nuk i kishim marrë parasysh deri në atë moment?
A është ndoshta sepse ne njerëzit, në përgjithësi, funksionojmë sipas një programi të ekonomisë njohëse, ku zgjedhim informacionin që na shkakton më pak përpjekje dhe që lidhet me mënyrën tonë të jetesës?
Për shembull, ne besojmë se një situatë është krijuar nga disa rrethana, si p.sh.: “Një shoqe më tha diçka sepse do të jetë si unë, sepse është ziliqare, sepse nuk e duron dot faktin që unë jam me fat në jetë.” Kur në realitet arsyet mund të kenë qenë të ndryshme, por ne jemi aq të bindur për situatën e krijuar nga mendja jonë, sa çdo gjë që na vjen ndërmend do të lidhet me hipotezën tonë të parë. Merrni parasysh që shumicën e kohës ne manipulojmë hipotezën dhe përfundimet bazuar në informacionin që kemi, i cili nuk është kurrë informacioni i plotë mbi një temë.
Kini kujdes kur merrni vendimet tuaja!
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
