Simon Baron-Cohen është një prej studiuesve më të njohur dhe më të diskutueshëm në fushën e autizmit. Ai ka propozuar teorinë e njohur si “teoria e mendjes”, e cila ka frymëzuar shumë kërkime të reja. Megjithatë, disa nga studimet e tij të fundit janë bërë objekt i diskutimeve të gjera.
Biografia e Simon Baron-Cohen
Simon Baron-Cohen lindi më 15 gusht 1958. Ai është një neuroshkencëtar kognitiv dhe profesor i Psikopatologjisë së Zhvillimit në Universitetin e Kembrixhit, Britani e Madhe, ku është pjesë e Departamentit të Psikologjisë Eksperimentale dhe Psikiatrisë. Ai është një prej studiuesve më të njohur të autizmit, por gjithashtu i njohur për idetë e tij provokuese, të cilat shpesh kanë ngjallur reagime të forta. Shpesh ai është përshkruar si “ujk i vetmuar i kërkimit të autizmit” ose si “rebeli krijues”.
Teoria e Mendjes dhe Autizmi
Një nga kontributet më të rëndësishme të Baron-Cohen është zhvillimi i teorisë së “verbërisë së mendjes”, që shpjegon se si njerëzit autikë mund të kenë vështirësi të kuptojnë qëllimet dhe emocionet e të tjerëve, të cilat zakonisht transmetohen përmes shprehjeve të fytyrës dhe gjesteve. Sipas tij, individët me autizëm kanë më pak aftësi për të lexuar dhe interpretuar ngjarjet sociale, për shkak të një lloj “verbërie” mendore, ku nuk arrijnë të njohin se çfarë po ndodh në mendjen e të tjerëve.
Eksperimenti i Baron-Cohen për të testuar Teorinë e Mendjes
Një nga eksperimentet më të njohura për të mbështetur teorinë e mendjes është ai që Baron-Cohen kreu në vitet 1980, me Uta Frith dhe AM Leslie. Ata rekrutuan fëmijë 4-vjeçarë me autizëm dhe i bënë të shikonin një skenar ku dy kukulla vendosnin dhe merrnin një objekt (një mermer) nga një shportë. Pjesëmarrësit u pyetën se ku do të kërkonte kukulla e parë mermerin, kur ajo do të kthehej nga skena. Fëmijët me zhvillim tipik dhe ata me sindromën Down kuptuan se kukulla e parë nuk mund ta dinte çfarë kishte ndodhur në mungesën e saj, ndërsa fëmijët me autizëm shpesh përgjigjeshin gabimisht. Ky eksperiment, sipas Baron-Cohen, tregon se individët me autizëm nuk arrijnë të kuptojnë se çfarë dinte ose mendonte tjetri, një aspekt i rëndësishëm i “teorisë së mendjes”.
Shkenca e Trurit dhe Autizmi
Një tjetër aspekt i hulumtimit të Baron-Cohen përfshin studimin e trurit të individëve autikë përmes neuroimazherisë. Sipas analizave të tij, individët me autizëm shpesh kanë më pak aktivitet në zonat e trurit që përpunojnë emocionet dhe gjuhën, krahasuar me individët tipikë. Në vend të kësaj, ekziston një aktivitet më i madh në zonat që përpunojnë objektet. Kjo mbështet idenë se individët me autizëm janë më të orientuar drejt detajeve dhe sistemeve, sesa në lidhjet sociale dhe emocionale.
Autizmi si variant ekstrem i trurit mashkullor
Një prej hipotezave më kontraverse të Baron-Cohen është ajo që sugjeron se autizmi mund të jetë një variant ekstrem i trurit mashkullor. Në një studim të vitit 2003, ai vuri në dukje se autizmi është më i zakonshëm tek djemtë dhe se fetuset mashkullore prodhojnë më shumë testosteron, i cili mund të ndikojë në zhvillimin e trurit dhe të çojë në aftësi dhe interesa të ndryshme, përfshirë autizmin. Megjithatë, ky propozim ka shkaktuar debate, me shumë studiues që kanë ngritur pyetje në lidhje me përputhshmërinë e tij dhe me ndikimin e hormoneve në zhvillimin e autizmit.
Sinestezia dhe autizmi
Një tjetër fushë studimi ku Baron-Cohen është i angazhuar është sinestezia, një gjendje ku stimujt në një modalitet ndijor (si shikimi) mund të shkaktojnë reagime në modalitete të tjera (si dëgjimi). Ai dhe ekipi i tij kanë përdorur teknologji të avancuar neuroimazherie për të demonstruar se njerëzit me autizëm shpesh kanë tendencë për të zhvilluar këtë dukuri.
Një perspektivë ndryshe për autizmin
Baron-Cohen e shikon autizmin jo si një sëmundje mendore, por si një ndryshim në mënyrën e përpunimit të informacionit. Ai beson se individët me autizëm janë të aftë të përpunojnë informacionin në mënyra që mund të duken të ndryshme nga ato të individëve tipikë, por që janë po aq të vlefshme. Ai e krahason këtë me mënyrën se si dikur konsiderohej të qenit mëngjarash: një ndryshim që mund të sjellë përfitime dhe mundësi të reja.
Baron-Cohen gjithashtu kundërshton idenë që autizmi dhe sindroma e Aspergerit duhet të bashkohen nën të njëjtën diagnozë dhe argumenton se sindroma e Aspergerit ka karakteristika të veçanta që e bëjnë të meritojë një trajtim të ndarë. Për më tepër, ai po punon në hulumtime që lidhen me përgatitjen profesionale të prindërve dhe mbështetjen e fëmijëve që janë në spektrin e autizmit.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
