Asnjë sistem teokratik apo diktaturë nuk mund të jetojë përgjithmonë dhe goditja finale do t’i vijë nga brenda.
“Testamentet” vjen 35 vjet pas “Rrëfenjës”, por ngjarjet kohore në roman zhvillohen 15 vjet më vonë. Ndërkaq regjimi teokratik i Republikës së Galaadit ruan ende pushtetin e vet absolut, por disa shenja tregojnë se po kalbet nga brenda. Në këtë çast vendimtar, jetët e tri grave thellësisht të ndryshme nga njëra-tjetra shkrihen në një dhe përfundimi do të jetë një furi shpërthyese.
“Testamentet” është libri më i shitur ndërkombëtarisht! Fitues i Booker Prize-it për vitin 2019! Ai është vijimi i shumëpritur i romanit “Rrëfenja e shërbëtores”. Në këtë vijim elektrizues, Margaret Atwood i përgjigjet pyetjes që ka torturuar lexuesit për dekada të tëra: Çfarë ndodhi me Efreditin?
Dy prej tyre janë vajza të reja, rritur si pjesë e brezit të parë të formuar nën rendin e ri. Dejzi dhe Anjeza janë rritur në dy kampe të kundërta: Dejzi është vajza adoleshente, e rritur e lirë, në Kanada, ndërsa Anjeza, brenda Republikës së Galaadit, që përgatitet ditë pas dite se si të bëhet një Grua e volitshme për Komandantin me të cilin do ta martojnë.
Dëshmive të tyre do t’u bashkohet edhe një zë i tretë: një grua tashmë, që ushtron pushtetin përmes mbledhjes dhe shpërndarjes së pamëshirshme të sekreteve. Teto Lidia, dalëngadalë, do të na rrëfejë të fshehtat e themeleve të Galaadit, shndërrimin e saj nga një grua në karrierë në një Teto Themeluese të Republikës së Galaadit, pushtetin e mbajtur me intriga dhe thika të panumërta pas shpine.
Tek “Testamentet” na zbulohet ana e saj më intime, më e fshehtë dhe autentike. Falë retrospektivës në të shkuarën, shohim të rindërtohet origjina e Galaadit. Nuk bëhet më fjalë për mungesën e grave pjellore si shkak i parë i distopisë, sesa për mbizotërimin meskin të një gjinie mbi tjetrën. Çështja gjinore mbetet qendrore në çdo rresht të Atwood-it, e cila është aktiviste e vërtetë në këtë drejtim. Teksa Atwood shpalos “Testamentet”, ajo hyn në mekanizmat më të fshehtë të Galaadit, ndërsa çdo grua është e detyruar të përballet me veten për të kuptuar se deri në ç’pikë mund të arrijë për të realizuar ato që beson.
Kritika
Me “Testamentet”, Atwood-i ka arritur majat, duke bërë bashkë bujarinë, intuitën dhe kontrollin. Proza e saj është e shkathët, e drejtpërdrejtë, ku ngjarjet përmbysen në mënyrë të mrekullueshme. Në gjithë botën e lexuesve, librat e historisë hapen në fletën e bardhë pasuese dhe emri i Atwood-it është shkruar në krye të saj. Kur lexon këtë libër, ndien që bota po kthehet përmbys. – The Guardian
Me një qartësi kirurgjikale, Atwood-i dokumenton faktin që privimi i lirive themelore dhe barra e shtypjes sistematike, i shtyn njerëzit drejt ekstremeve. Ritmi i prozës së saj është i pacen. – Entertainment Weekly
Një ftesë rrëqethëse, së cilës asnjë admirues i Atwood-it nuk mund t’i rezistojë… “Testamentet” na kujtojnë se ç’fuqi ka e vërteta përballë së keqes. – People
Të gjejnë shpresë në një vend të pashpresë, ja, këtë kërkojnë me çdo kusht admiruesit e “Rrëfenjës së shërbëtores”. Bëhuni gati të mbani frymën gjatë gjithë kohës dhe të qani me lot të nxehtë në fund. – Stylist
Margaret Atwood manifeston gjithë fuqinë e penës së saj… Të gjithë duhet të lexojnë “Testamentet”. – Los Angeles Times
Një narracion i shkathët, që të bën për vete; sa nxitës, aq edhe melodramatik. – The New York Times
“Testamentet” qëndron denjësisht mes romaneve klasike. Kjo, pjesërisht, falë aftësisë së Atwood-it për të na befasuar, edhe kur shkruan për një univers të cilin pandehim se e njohim mirë. – USA Today
Nuk di nëse mund të ketë shkrimtar më të mirë se Margaret Atwood që të dijë të shfrytëzojë kaq mirë ankthet e epokës ku po jetojmë. – Entertainment Weekly
Atwood na sfidon vazhdimisht dhe ngre pyetjen që gjendet si perla brenda guaskës së këtij romani ngjethës: “Para se të gjykosh, si do të silleshe ti në Galaad?” – Sunday Telegraph
Margaret Atwood arrin të shkruajë për anët më të errëta të psikologjisë njerëzore me një stil thellësisht zbavitës dhe plot me shpresa të zymta të çuditshme. – Naomi Alderman, shkrimtare britanike
Si arrin ta shndërrojë terrin në diçka kaq të thjeshtë? Si i ka shkuar ndër mend të fusë humorin, atje ku humori nuk ekziston? Sepse ajo është Margaret Atwood dhe mund të bëjë gjithçka! – Ann Patchett, shkrimtare amerikane
Autorja
Margaret Atwood, vepra e së cilës është botuar në mbi dyzet e pesë vende, është autorja e më shumë se pesëdhjetë librave në prozë, poezi, ese kritike, si dhe romanesh grafike. Përveç “Rrëfenjës së shërbëtores”, tashmë një serial televiziv që ka fituar disa çmime, ndër romanet e saj renditen Cat’s Eye, kandidat për Çmimin Booker; Alias Grace, i cili ka fituar Çmimin Giller në Kanada dhe çmimin Mondello në Itali; “Vrasësi i verbër” fitues i Çmimit Booker në vitin 2000, botuar nga Botime Pegi në 2017; si dhe trilogjia MaddAdam. “Rrëfenja e shërbëtores” u kthye në romanin më të kërkuar pas zgjedhjes së Donald Trump-it në krye të presidencës amerikane, kur Shërbëtoret u bënë simbol i rezistencës kundër shfuqizimit të të drejtave të gruas. Përpos Çmimit Booker, ajo ka fituar edhe çmime të tjera, si: Çmimin Arthur C. Clarke, Çmimin e Paqes të Industrisë Gjermane të Librit, Çmimin Letrar Ndërkombëtar “Franz Kafka”, Çmimin e Arritjes në Jetë, nga PEN Center USA, dhe Çmimin e Inovatorit nga Los Angeles Times. Në vitin 2019, ajo u bë anëtare e Urdhrit të Shoqëruesve të Nderit për kontributin në letërsi. Jeton në Toronto.
Fragmente nga libri
1) Po na katandisnin në kafshë, kafshë në vathë, po na ulnin në nivelin e natyrës sonë kafshërore. Dhe po na e përplasnin në fytyrë. Duhet ta konsideronim veten nënnjerëz.
2) I dashur lexues, kohës sonë së bashku po i vjen fundi. Me gjasë, këto faqe të miat do t’i shohësh si një peshtaf i brishtë thesaresh, që duhet hapur me kujdesin më të madh. Me gjasë, do t’i grisësh a t’i djegësh: fjalëve u ndodh shpesh kjo.
3) Këtu unë mbaj edhe një palë dosje të tjera, të cilat mund t’i shfletojë vetëm një numër i kufizuar njerëzish – ato që unë i quaj historitë sekrete të Galaadit. Kush gjen një pisllëk, gjen një thesar, domethënë pa përfitime jofinanciare nuk mbetet. Të dish do të thotë të kesh pushtet, sidomos kur informacione diskredituese.
4) Atë natë, në shtrat, më dilnin përpara syve në errësirë fotografitë e tre kandidatëve. E përfytyrova secilin të shtrirë mbi mua – sepse aty do të ishin – duke u përpjekur ta fuste zgjatimin e tij të urryer në trupin tim të akullt.
5) Filluam të mbanim erë, natyrisht. Përveç sprovës së nevojtores, ishim edhe të detyruara të flinim me rrobat e zyrës, pa mundur të ndërronim të brendshmet. Disa nga ne kishin hyrë në menopauzë, por jo të gjitha, dhe kësisoj era e gjakut të mpiksur i shtohej erës së djersës, lotëve, mutit dhe të vjellave. Të përziheshin zorrët sa herë që merrje frymë.
6) Po, jam fryrë me pushtet, por edhe jam bërë e mjegullt prej tij – jam e patrajtë, me një trajtë përherë në ndryshim. Jam kudo dhe askund: edhe mendjet e Komandantëve i trazoj si hije.
7) Por jetëgjatësia ime politike ka tri arsye të tjera. Së pari, regjimit i duhem. Unë mbaj nën kontroll pjesën femërore të sipërmarrjes së tyre me një grusht të hekurt brenda një doreze lëkure, brenda një dorashke leshi, dhe di ta ruaj rendin më së miri. Si eunuk haremi, jam posaçërisht e përshtatshme për një punë të tillë. Së dyti, unë di aq shumë gjëra për udhëheqjen, aq shumë pisllëqe, veçse ata nuk janë të sigurt se sa të dokumentuar e kam këtë informacion. Nëse më varin, mos vallë del ndokush dhe ua nxjerr në shesh të palarat? Me siguri dyshojnë se unë do të kem marrë masa paraprake, dhe me të drejtë. Së treti, unë di t’i mbaj të fshehtat. Ata lart, pa asnjë përjashtim, kanë një bindje të palëkundur se sekretet e tyre janë të sigurta në duart e mia, por, dhe këtë unë ua kam bërë të qartë tërthorazi, vetëm për sa kohë të jem e sigurt unë vetë. Përherë kam qenë ithtare e idesë së pushteteve të balancuara që kontrollojnë njëra-tjetrën.
8) A qava? Po. Më dolën lot nga sytë e mi të dukshëm, nga sytë e mi njerëzorë, të njomë e vajtues. Por unë kisha një sy të tretë, në lule të ballit. E ndieja, ky ishte i ftohtë gur. Nuk qante, veç shikonte. Dhe pas tij dikush mendonte: Do të ma paguani. Nuk dua t’ia di sa kohë do të më marrë, dhe as sa mut do të më duhet të ha ndërkaq, por ju do të ma paguani.
9) Te fundi gjendet fillimi im, ka thënë dikush, dikur. Kush ta ketë thënë, vallë? Maria, Mbretëresha e Skocezëve, nëse historia nuk gënjen. Ka qenë deviza e saj, e qëndisur në një tapiceri muri së bashku me një feniks që del prej hirit të vet.
Titulli: Testamentet
Autore: Margaret Atwood
Përktheu: Jerina Dushku
Zhanri: Roman
Data e botimit: Qershor, 2021
Shtëpia Botuese PEGI
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
