Kur përballesh me vdekjen e dikujt që e do, fjalët bëhen të vështira për t’u kontrolluar. Në kohë pikëllimi, fjalët ndonjëherë gjejnë rrugën e tyre me hapa të mëdhenj, edhe nëse asgjë që themi nuk mund t’i japë formë boshllëkut gjigant që është formuar brenda nesh. E dimë se në atë çast një kopsht ngjyrash që ishte gjallë brenda nesh vdes dhe nuk do të ketë askush që ta bëjë të lulëzojë përsëri.
Të dashurit janë kopshte me lule që i japin jetë jetës sonë, shi në momente të thata, ngjyra në mbrëmje gri, hije kur dielli djeg. Ndonjëherë harrojmë se asnjë kopsht nuk lulëzon përgjithmonë, se herët a vonë dimri do të vijë dhe do të na detyrojë të themi lamtumirë.
Deri vonë, vdekja ishte një mysafir i çuditshëm që trokiste në derë pa paralajmërim. Gjërat janë ndryshe tani. Shkenca është e aftë të na mbajë gjallë edhe kur e vetmja gjë që mbetet është një trup pa shpirt, i cili merr frymë dhe ruan rrahjet e zemrës. Shkenca, për më tepër, në mënyrë paradoksale, na ofron mundësinë e zgjatjes së dhimbjes sonë, megjithatë, pa na dhënë shpresën për të mos vdekur. Nga ana tjetër, në ditët e sotme është madje e mundur të vendoset dita, ora dhe mënyra se si të vdesësh, për të arritur në atë vend ku shkenca ende nuk është në gjendje të arrijë. Eutanazia është një nga ato forma të vdekjes së programuar që, duke qenë e parashikueshme, na lë pa atë ndjesinë e mungesës së kontrollit.
Duke u larguar pa ditur si të them lamtumirë
Ne të gjithë jemi të dënuar të vdesim që nga momenti që lindim. Megjithatë, mosdija e saktë se kur do të largohemi na lë me një ndjenjë të madhe pasigurie, lehtësimi dhe frike në të njëjtën kohë. Anasjelltas, kur vdekja merr formën e një muaji, dite ose ore të caktuar, ora fillon të ecë me një ritëm të dhimbshëm. Çdo minutë që kalon është një minutë më pak. Si rezultat, çdo përvojë e përbashkët bëhet një mundësi për të thënë lamtumirë.
Eutanazia është një nga ato raste kufitare në jetë që na paraqet një paradoks të dhimbshëm. Dashuria, nga njëra anë, e cila dëshiron të respektojë vullnetin e atyre që duan të përdorin këtë praktikë dhe duhet të jetë gati të thotë lamtumirë me mirënjohje në zemrat e tyre. Dhe pastaj dashuria, nga ana tjetër, e cila dëshpërohet nga mendimi se si do të jetë bota pa atë person, si do të jetë ta kërkojmë dhe të mos e gjejmë, përveçse në brazdat e lotëve tanë.
Askush nuk i thotë lamtumirë jetës pa pak trishtim. Askush nuk merr vendimin për të praktikuar eutanazinë pa kaluar shumë netë pa gjumë, në një përpjekje të fundit për të gjetur një alternativë. Ajo që dëshiron vërtet është që dhimbja fizike ose emocionale të ndalet përgjithmonë.
Vendimi vjen kur e kupton se, për shkak të sëmundjes, nuk do të jesh më i njëjti person, sepse vuajtja do të pushtojë çdo pikë kohe të mbetur pa i lënë vend lirisë individuale. Është pikërisht aty, në atë moment, që vdekja shfaqet si një rrugëdalje.
Nuk është e lehtë të kuptosh dhe pranosh vendimin për të vdekur. Jo vetëm që nuk mund ta pranojmë që duhet t’i themi lamtumirë një të dashuri, por as nuk mund ta pranojmë idenë që qeniet njerëzore mund të marrin kontrollin e fatit të tyre, duke vendosur se kur duhet të mbarojë jeta e tyre.
Ne e kemi të vështirë t’i pranojmë këto të vërteta, sepse e dimë se me atë person shkon edhe një pjesë e lumturisë sonë. Të thuash lamtumirë, pra, është fillimi i një udhëtimi të pasigurt që na çon kudo dhe askund në të njëjtën kohë.
Sa herë që e shohim atë person, ndihemi në panik, duke kujtuar se ai është atje tani, por që brenda një jave nuk do ta shohim më kurrë. Se ajo që shohim janë buzëqeshjet e fundit, fjalët e fundit që do të shkëmbejmë me të, dhe pastaj nuk do ta kemi kurrë më.
Dhe brenda ne qajmë, në mënyrë që personi i guximshëm përballë nesh të mos i shohë ose t’i ndiejë lotët tanë, sepse dhimbja jonë nuk është asgjë në krahasim me atë që ajo ndjen. Ndjejmë nevojën ta përqafojmë dhe të mos e lëmë të shkojë kurrë, por e dimë se ajo që duhet të bëjmë është ta lëmë të shkojë.
Dhimbja shtohet kur kuptojmë se ai person do të vdesë së shpejti, por dashuria që ndiejmë për të nuk do të shuhet. Do të mbijetojë duke u transformuar, në fillim, në një vajtim të heshtur, kur të kujtojmë mungesën e saj, kur të na mungojë mënyra e saj e të qeshurit, kur të na duhet t’i kërkojmë diçka që nuk e dimë ose kur të kemi nevojë për pak nga mirësia e saj në vend të gjithë atij të ftohti që na pushton. Atëherë do të kuptojmë se do të na duhet të themi lamtumirë shumë herë, edhe pasi personi të ketë ikur.
Pasi ta kemi kapërcyer këtë moment të parë dhe intensiv dhimbjeje, ato kopshte që i lamë të pabanuara do të kthehen dhe ne do të kuptojmë, me habi, se lulet janë zhdukur, por jo aroma e tyre. Aq më pak zhurma e zogjve që këndojnë, e cila tani është një muzikë ku zemrat tona mund të gjejnë strehë. Më në fund do ta kuptojmë se ka fara që mund të mblidhen pafundësisht dhe do të themi “Pastrova pasqyrën e burrit tim… tani ajo pasqyron hënën”.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
