Të gjithë librat e vetë-ndihmës flasin për rëndësinë e lavdërimit të marrë në fëmijëri. Diçka që padyshim na rrit vetëvlerësimin dhe na ndihmon të formojmë personalitetin tonë. Lavdërimi funksionon në një mënyrë shumë të thjeshtë: ne e lavdërojmë fëmijën tonë kur kalon një provim, kur bën diçka mirë, kur bën një vizatim të bukur.
Megjithatë, duke i lavdëruar fëmijët për mënyrën se si bëjnë disa gjëra, duke i bërë ata të besojnë se ne i konsiderojmë të mrekullueshëm, a i inkurajojmë vërtet ata të jenë të sigurt dhe të lumtur? A po ushqejmë vërtet vetëbesim të lartë?
Ana e errët e lavdërimit
Të lavdërohesh për atë që bën është padyshim pozitive. Një fjalë urimi mund të jetë një ndihmë për të ecur përpara, për të vazhduar zhvillimin e një aftësie të caktuar, për ta bërë atë edhe më mirë. Nëse, për shembull, marrim komplimente pas dhënies së një provimi, do të motivohemi të studiojmë më tej dhe të marrim nota më të larta ose ato do të shërbejnë si shtysë për të provuar të kalojmë atë lëndë që nuk na pëlqen.
Por çfarë ndodh kur lavdërimi bëhet i përsëritur? Çfarë ndodh kur presim lëvdata, por çuditërisht nuk e marrim atë? Ndonjëherë lavdërimi mund të na bëjë të zgjedhim rrugën e lehtë, në vend që të përpiqemi të kapërcejmë veten, pavarësisht nga vështirësitë që mund të hasim gjatë rrugës drejt qëllimeve tona. Por ka edhe më shumë: lavdërimi mund të na çojë drejt asaj që nuk na pëlqen. Me fjalë të tjera, ne mund të dëshirojmë të arrijmë një rezultat pozitiv vetëm për të marrë një kompliment, pa u pëlqyer në fakt ajo që po bëjmë. Është e rëndësishme që fëmijët të mos mendojnë për shpërblimin sa herë që bëjnë diçka. Lavdërimi mund të funksionojë së bashku me marrjen e një dhuratë sa herë që arrini rezultate pozitive. Të vegjlit duhet të kuptojnë përgjegjësinë për të bërë atë që bëjnë. Po kështu, ata duhet të jenë të vetëdijshëm se rezultatet e marra do të jenë proporcionale me përpjekjen e prodhuar për një punë.
Lavdërimi shkatërron vetëvlerësimin
Duke analizuar lavdërimet që zakonisht marrin fëmijët gjatë fëmijërisë, mund të veçojmë tre ato themelore të cilat, megjithëse besojmë se mund të rrisin vetëvlerësimin e tyre, në fakt kanë funksion të kundërt.
1.Lavdëroni aftësinë dhe jo përpjekjen
Ky është një gabim jashtëzakonisht serioz që mund të shkaktojë shumë probleme. Ajo që ka rëndësi është puna e vështirë, ky është elementi që do të ndikojë vërtet në rezultat . Edhe njerëzit inteligjentë, nëse nuk përpiqen, nuk arrijnë asgjë. A keni takuar ndonjëherë një student që ka aftësitë për të marrë nota të mira, por që nuk i shfrytëzon ato? Mungesa e përpjekjes do të ndikojë më pas në rezultat. Është gjithmonë mirë të lavdërojmë përpjekjen, sepse duke lavdëruar aftësinë, do të shkatërrojmë vetëvlerësimin.
2.Lëvdërim i ekzagjeruar, jo specifik
Disa komplimente janë të ekzagjeruara. Një shembull? “Ti je një gjeni”, “je artist” etj. Efektet e këtij lavdërimi mund të jenë kundërproduktive tek fëmijët, sepse në vend që të forcohet vetëbesimi i tyre, do të arrijë rezultate të kundërta. Mësoni të jepni lëvdata më realiste, si “më pëlqen”, “doli shumë mirë” etj.; mos u mundoni ta rrisni vetëbesimin e fëmijës në mënyrë artificiale, sepse duke i thënë fëmijës se është gjeni, ai do ta besojë. Dhe duke e bërë këtë, ai mund të ndalojë së provuari.
3.Shtimi i presionit nuk është zgjidhja
Kur lavdërojmë, ndonjëherë u bëjmë më shumë presion të tjerëve sesa duhet. Nëse dikush mendon se fëmija është gjeni, ai mund të ndihet i detyruar ta ruajë atë status dhe mund t’i nënshtrohet një presioni krejtësisht të pajustifikuar. Është e rëndësishme që ata të shtyjnë veten dhe ta kapërcejnë veten, por presioni nuk është sinonim i motivimit. Fëmija duhet të jetë i motivuar, jo nën presion. Stresi si fëmijë? Ankthi? Edhe nëse fjala “lavdërim” është pozitive, siç e kemi parë, ajo mund të marrë një konotacion negativ nëse nuk përdoret në mënyrën e duhur. Mësoni të lavdëroni saktë dhe mendoni se ndonjëherë lavdërimi, veçanërisht nëse i tepruar, nuk është i nevojshëm.
Lavdëroni, por lavdëroni përpjekjen, tejkalimin, motivoni! Mos e shpërbleni atë që arrihet lehtë dhe mos e teproni. Është mirë t’i marrësh gjërat me përpjekje, vetëm në këtë mënyrë mund të kuptosh vlerën e tyre të vërtetë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
