Për dekada neuroshkencëtarët kanë debatuar: a zhvillohen qelizat e reja nervore tek të rriturit apo jo? Një studim i botuar së fundmi në Science nga një grup shkencëtarësh në Institutin Karolinska në Stokholm, tregon për herë të parë provë të fortë se prodhimi i neuroneve (neurogjenezë) ndodh tek truri i të rriturve, përfshirë edhe moshën e tretë .
Metodologjia e studimit
Studiuesit përdorën një teknikë të avancuar që kombinon sekuencimin e RNA-së në një qelizë të vetme dhe mikroskopi për të identifikuar qelizat paraprake (precursor cells) që janë në rrugën për t’u bërë neurone. Analizuan mostra truri nga 19 persona të moshës 13–78 vjeç dhe nga 6 fëmijë të rinj. Në shumicën e rasteve u zbulua se: ishin të pranishme neurone të sapoformuara, ekzistonin qeliza paraprake, që mund të formonin neurone.
Rezultatet kryesore
Konfirmohet neurogjenezë adulte, jo vetëm praninë e neuroneve të rinj, por edhe origjinën e tyre nga qelizat paraprake tek të rriturit. Ky proces vazhdon në hipokamp, zonë themelore për memoria dhe përpunimin emocional. Sidoqoftë, shmangia e neurogjenezës është individuale: disa të rritur kishin nivel të lartë origjinal, të tjerë pak a hiç.
Impikimet e gjetjeve
Hulumtimi hap një rrugë të re për: Zbulime mbi trajtime të sëmundjeve neurodegjenerative (Alzheimer, depresion, etj.) dhe strategji rehabilitimi pas dëmtimeve cerebrale. Studiuesit planifikojnë të zgjerohen në zonat si bulbës olfaktues, që te brejtësit shfaq neurogjenezë të vazhdueshme.
Reagime nga komuniteti shkencor
Shumë ekspertë janë optimistë:
“Ky është një provë e fortë që gjendet neurogjenezë tek njerëzit e rritur.” – Dr. Rajiv Ratan
“Tani kemi faktet nga qeliza paraprake deri te neuronet e reja.” – Gerd Kempermann
Ky studim i botuar më 3 korrik 2025, përmes teknologjive të avancuara, zgjidh një debat 60-vjeçar duke treguar se truri i të rriturve krijon neurone të reja, edhe në moshë të madhe. Ky zbulim mund të ndryshojë rrjedhën e neuroshkencës, duke hapur perspektiva të reja për trajtime dhe mirëqenie mendore.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
