Edhe pse varësia ndaj ushqimit nuk konsiderohet një çrregullim klinik, shumë psikologë e përdorin këtë term për të përshkruar sjellje të ndryshme të të ngrënit që përfshijnë mungesë moderim në të ngrënë pavarësisht nga efektet negative fizike, emocionale ose sociale që mund të ketë tek njerëzit. Në fakt, gjithnjë e më shumë kërkime tregojnë se ka njëfarë varësie emocionale nga ushqimi dhe se ka shumë ushqime specifike që shkaktojnë procese fiziologjike në tru që janë shumë të ngjashme me llojet e tjera të sjelljeve të varësisë. Por kur mund të themi se ka një varësi ndaj ushqimit?
Çfarë është varësia ndaj ushqimit?
Varësia ndaj ushqimit përdoret për të përshkruar simptomat e varësisë që shkaktojnë disa ushqime shpërblyese afatshkurtra si ëmbëlsirat, akullorja, ushqimet e skuqura etj., mund të prodhojnë. Këto lloj ushqimesh mund të përfundojnë duke shkaktuar që njerëzit të kenë një marrëdhënie varësie me ushqimin, domethënë t’i drejtohen atij si një mënyrë për të përballuar disa emocione, ndjenja osemendimet negative. Nga ana tjetër, për shkak të substancave të varësisë në disa lloje ushqimesh, njerëzit mund të zhvillojnë edhe një varësi të caktuar.
Si mund ta di nëse kam varësi nga ushqimi?
Disa nga shenjat kryesore që mund të tregojnë se dikush ka një varësi ndaj ushqimit janë këto:
Të hahet më shumë ushqim sesa tolerohet
Hani derisa ndiheni të sëmurë
Bëni gjithçka që mundeni për të marrë disa lloje specifike ushqimesh
Vazhdoni të hani edhe pse jeni i ngopur
Shmangni ndërveprimet sociale në mënyrë që të qëndroni në shtëpi dhe të hani
Lodhje kronike dhe pakësim të energjisë
Vështirësi në përqendrim e çrregullime të gjumit
Cilat janë shkaqet kryesore të varësisë ndaj ushqimit?
Nuk ka asnjë shkak të vetëm që mund të çojë në varësinë ndaj ushqimit, megjithëse, ndoshta ndodh për shkak të shumësi faktorësh, qoftë biologjikë, psikologjikë apo socialë. Megjithëse çdokush mund të zhvillojë një varësi ndaj ushqimit, ka disa shkaqe që priren të rrisin shanset për të vuajtur prej tij:
Kimia e trurit: Konsumimi i ushqimeve të pasura me karbohidrate, yndyrë, kripë, sheqer ose ëmbëlsues artificialë mund të shkaktojë një proces të ngjashëm me varësinë tek disa njerëz, duke aktivizuar rajonet e përpunimit të shpërblimit në tru, si dopamina dhe serotonina. Këto lloj ushqimesh mund të ndikojnë në trurin tonë në të njëjtën mënyrë si droga dhe alkooli. Me kalimin e kohës, truri mund të përshtatet me dopaminën e tepërt dhe të prodhojë më pak prej saj, gjë që mund të na bëjë tolerantë ndaj stimulimit të tepërt.
Gjenetika: Një faktor tjetër që mund të ndikojë në zhvillimin e një varësie nga ushqimi është gjenetika jonë. Në fakt, kërkime të ndryshme kanë treguar se ka gjene që i vënë njerëzit në rrezik më të madh se mesatarja, që mund të nënkuptojë zhvillimin e çdo lloj varësie, përfshirë edhe varësinë ndaj ushqimit.
Stresi: Ashtu si me drogën dhe alkoolin, njerëzit mund t’i drejtohen disa ushqimeve për të përballuar depresionin dhe ankthin. Pra, me kalimin e kohës, varësia ndaj këtyre ushqimeve mund të përfundojë duke zhvilluar një varësi ndaj ushqimit. Kjo mund të ndodhë sepse vuajtja nga stresi i tepërt prodhon kortizol, një hormon që rrit oreksin dhe dëshirën tonë për të ngrënë ushqime të yndyrshme.
Trauma: Varësia ndaj ushqimit mund të zhvillohet edhe tek njerëzit që po përballen me një rikthim të angjarje traumatike. Në këto raste, konsumimi i disa ushqimeve mund të shërbejë për të qetësuar trishtimin apo nervat e prodhuara nga këto kujtime.
Si të përballeni me varësinë ndaj ushqimit?
Kur një person përjeton një varësi ndaj ushqimit, ai shpesh ndjehet sikur është i bllokuar në një rreth vicioz. Në fakt, në shumë raste ushqimi i padëshiruar përdoret për të përballuar emocionet negative dhe duke konsumuar këto ushqime, njerëzit mund të ndihen më keq pavarësisht shpërblimit të menjëhershëm që përjetojnë.
Prandaj, një nga hapat e parë për t’u marrë me varësinë ndaj ushqimit është të kuptojmë pse ndihemi keq, domethënë të frustruar, nervozë ose të stresuar. Duke kuptuar shkakun, ne mund ta trajtojmë problemin duke u përpjekur të zgjidhim shkaqet e tij. Një mënyrë tjetër për t’u përballur me emocionet që na shtyjnë drejt ushqimeve të përpunuara është të flasim për këtë me një person të besuar. Me mbështetjen e dikujt rreth nesh, njerëzit mund të përpiqen të merren me këto emocione dhe ndjenja negative.
Së fundi, për të trajtuar varësinë ndaj ushqimit është e rëndësishme të kërkoni këshilla nga një psikolog profesionist. Ky specialist jo vetëm që do t’ju japë mjetet për të përballuar këtë varësi, por gjithashtu do t’ju ndihmojë të gjeni problemin që e shkakton atë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
