Në një botë që lëviz me shpejtësinë e dritës dhe ku zhurma sociale është bërë shoqëruesja jonë e përhershme, vetmia shpesh shihet si një boshllëk që duhet mbushur. Si një dhomë bosh që duhet zbukuruar, një e dielë pa plan që duhet urgjentisht mbushur me njerëz, tinguj, lajme, thirrje telefonike apo rrjete sociale. Por çfarë ndodh nëse e rimendojmë vetminë? Nëse, përtej perceptimit të saj si mungesë, e shohim si një prani, atë të vetes?
Psikologu Carl Jung shkruante: “Ai që shikon jashtë, ëndërron. Ai që shikon brenda, zgjohet.” Në këtë kuptim, vetmia nuk është një dënim, por një mundësi për t’u kthyer nga vetja për t’u njohur me anët tona më të thella, për të kuptuar ndjesitë, mendimet dhe prirjet që zhurma e përditshme i fsheh.
Erich Fromm në veprën e tij “Arratisja nga liria” thekson se një nga frikërat më të mëdha të njeriut modern është të mbetet vetëm me veten. Jo sepse vetmia është e padurueshme në vetvete, por sepse ajo kërkon përballje me frikërat tona, me pasiguritë, me identitetin që kemi shmangur për vite. Dhe kjo përballje është shpesh rraskapitëse. Kërkon guxim. Kërkon ndershmëri. Por për psikologun ekzistencial Rollo May, kjo përballje është gjithashtu rruga drejt rritjes së vërtetë. Në vetmi, thotë ai, njeriu mëson të kultivojë një qëndrim të brendshëm, që nuk varet nga vlerësimi apo refuzimi i të tjerëve. Njeriu mëson të jetë i tëri i vetes.
Vetmia e zgjedhur, ndryshe nga izolimi i imponuar, është një akt vetëkujdesi. Ajo është ajo hapësirë e shenjtë ku ndalemi, frymojmë dhe dëgjojmë zërin tonë të brendshëm. Në kulturën bashkëkohore që vlerëson produktivitetin dhe shpejtësinë, marrja e kohës për të qenë vetëm konsiderohet shpesh si humbje kohe. Por në të vërtetë, është një investim në vetëdije. Psikoterapia moderne, qoftë ajo humaniste apo ekzistenciale, e sheh vetminë si një terren pjellor për introspeksion. Njeriu që mëson të jetë i qetë me vetminë, është njeriu që ka arritur një formë të lirisë së brendshme. Sepse vetëm atëherë kur nuk kemi më frikë nga vetja, jemi të aftë të ndërtojmë marrëdhënie të shëndetshme me të tjerët, jo nga nevoja për t’u plotësuar, por nga dëshira për të ndarë.
Shkrimtari dhe filozofi Hermann Hesse e përshkruan vetminë si një luks që i përket shpirtit krijues. Ai thotë: “Vetmia është e bukur, por duhet një shpirt i fortë për ta përballuar.” Dhe kjo është e vërteta, të jesh i vetëm, jo si i braktisur, por si një udhëtar i vetëdijshëm, është një luks që kërkon punë të brendshme.
Sot, më shumë se kurrë, ndoshta kemi nevojë të rizbulojmë këtë luks. Të ndalemi. Të shohim veten në pasqyrën e heshtjes. Të pranojmë që jeta e brendshme është po aq reale sa ajo e jashtmja. Dhe në atë hapësirë ku s’ka duartrokitje, pëlqime apo shikues, të dëgjojmë fjalët më të rëndësishme: ato që i themi vetes.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
