Truri është organi që kontrollon çdo aspekt të jetës sonë: mendimet, ndjenjat, veprimet dhe kujtesën. Po ashtu, ai është i ndjeshëm ndaj çdo zakoni, sjellje apo aktiviteti që ushtrohet mbi të. Disa zakone të këqija mund të kenë një ndikim të thellë dhe të dëmshëm në shëndetin mendor dhe fizik të trurit. Ato mund të shkaktojnë plakje të parakohshme dhe të zvogëlojnë kapacitetin kognitiv me kalimin e kohës. Ja disa prej zakoneve më të dëmshme që mund të ndikojnë në trurin tuaj çdo ditë:
1.Mungesa e Gjumit
Gjumë i mjaftueshëm është thelbësor për shëndetin mendor dhe fizik. Kur ne nuk flijojmë sa duhet, truri ynë nuk ka mundësinë të rinovohet dhe të çlirohet nga ndotësit që mblidhen gjatë ditës. Mungesa e gjumit çon në probleme me kujtesën, aftësinë për të përpunuar informacion dhe rrit rrezikun e sëmundjeve neurodegjenerative si Alzheimer dhe Parkinson. Po ashtu, mos gjumi ndikon negativisht në hormonin e stresit, duke e bërë individin më të prirur ndaj ankthit dhe depresionit.
Çfarë mund të bëni?
–Vendosni një orar të rregullt gjumi.
–Sigurohuni që dhoma e gjumit është e qetë dhe e errët.
–Përdorni teknika relaksimi për të qetësuar mendjen para se të flini.
2.Stresi
Stresi i vazhdueshëm mund të dëmtojë trurin në mënyra të ndryshme. Kur jemi të stresuar, truri ynë prodhon hormone si kortizoli, që janë të dobishme në situata urgjente, por kur janë të pranishme për periudha të gjata, ato dëmtojnë qelizat e trurit dhe e bëjnë të vështirë krijimin e lidhjeve të reja ndërmjet neuroneve. Stresi i përsëritur mund të shkatërrojë gjithashtu aftësinë e trurit për të përpunuar dhe ruajtur informacion, duke sjellë humbje të kujtesës dhe vështirësi në të mësuar.
Çfarë mund të bëni?
–Praktikoni meditim, joga, ose frymëmarrje të thellë.
–Angazhohuni në aktivitete që ju relaksojnë, si leximi ose ecja në natyrë.
–Kërkoni mbështetje nga profesionistët nëse stresi bëhet i padurueshëm.
3.Mungesa e ushtrimeve fizike
Aktiviteti fizik është një nga mënyrat më të mira për të mbajtur trurin në formë të shkëlqyer. Ushtrimet ndihmojnë në përmirësimin e qarkullimit të gjakut dhe oksigjenit në tru, duke stimuluar krijimin e neuroneve të reja. Mungesa e aktivitetit fizik për një periudhë të gjatë mund të çojë në dobësimin e aftësive mendore dhe rrit rrezikun e sëmundjeve si demenca dhe depresioni.
Çfarë mund të bëni?
–Angazhohuni në aktivitet fizik të paktën 30 minuta çdo ditë.
–Zgjidhni aktivitete që ju pëlqejnë, si ecja, noti, ose vallëzimi.
–Ushtrimet aerobike janë veçanërisht të mira për trurin.
4.Dieta e dëmshme
Çfarë hani ka një ndikim të drejtpërdrejtë në shëndetin e trurit tuaj. Dieta e pasur me ushqime të përpunuara, sheqer dhe yndyra të ngopura mund të shkaktojë inflamacion dhe stres oksidativ në tru, duke i përkeqësuar aftësitë kognitive dhe duke ndikuar negativisht në humor. Këto zakone ushqimore gjithashtu mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të sëmundjeve si Alzheimer dhe Parkinson.
Çfarë mund të bëni?
–Konsumoni ushqime të pasura me antioksidantë, si fruta dhe perime.
–Hani ushqime të pasura me acide yndyrore omega-3, si peshku dhe arrat.
–Udhëhiqni një dietë të balancuar dhe shmangni ushqimet me sheqer të rafinuar dhe yndyra të ngopura.
5.Abuzimi me teknologjinë dhe media sociale
Pasiviteti mendor që shkaktohet nga përdorimi i tepërt i pajisjeve elektronike dhe medieve sociale është një problem i rritur në shoqërinë moderne. Studimet kanë treguar se koha e tepërt e kaluar përpara ekranit mund të ndikojë negativisht në kujtesën afatshkurtër, aftësinë për të përqendruar mendjen dhe krijimin e lidhjeve sociale të shëndetshme. Po ashtu, përdorimi i vazhdueshëm i teknologjisë mund të shkaktojë një lloj “ngarkese kognitive”, ku truri është i mbingarkuar me informacion dhe nuk mund të përpunojë asnjë gjë në mënyrë efektive.
Çfarë mund të bëni?
–Vendosni kufij të qartë për përdorimin e telefonave dhe tabletave.
–Merrni pushime të shpeshta nga ekranet dhe angazhohuni në aktivitete fizike ose sociale.
–Praktikoni “digital detox” për disa orë çdo ditë.
6.Izolimi social
Izolimi social mund të jetë po aq i dëmshëm për trurin tuaj sa dhe mungesa e aktivitetit fizik. Ndikimi negativ i izolimit është evident në funksionet kognitive dhe mund të çojë në humbje të kujtesës dhe ngadalësim të procesit mendor. Kur nuk angazhohemi me të tjerët, humbasim mundësinë për të stimuluar trurin në mënyra të ndryshme dhe për të mbajtur lidhje sociale të shëndetshme.
Çfarë mund të bëni?
–Përpiquni të takoni miq dhe të familjarizoheni me aktivitetet shoqërore.
–Angazhohuni në aktivitete që kërkojnë bashkëpunim, si puna vullnetarizmi ose aktivitete grupore.
–Mos hezitoni të kërkoni ndihmë nëse ndiheni të izoluar ose të vetmuar.
Zakonet e këqija që ushtrohen mbi trurin tuaj mund të dëmtojnë kapacitetet e tij dhe të kontribuoni në plakjen e parakohshme. Megjithatë, çdo ditë është mundësi për t’i ndryshuar ato dhe për të nisur një rutinë të shëndetshme që ndihmon në ruajtjen e trurit tuaj të fortë dhe të shëndetshëm. Kjo kërkon angazhim dhe vëmendje, por përfitimet janë të dukshme dhe të qëndrueshme me kalimin e kohës.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
