Ju ndoshta njihni të paktën një person që ha thonjtë. Ju madje mund ta keni bërë vetë këtë veprim në raste kur keni qenë nervozë. Është një veprim në dukje i thjeshtë dhe mjaft i padëmshëm. Një zakon nervoz. Megjithatë, nëse fokusohemi në origjinën dhe pasojat e mundshme afatgjata të këtyre lloj veprimeve, shohim se ato janë mjaft domethënëse. Prandaj, në këtë artikull, ne ju tregojmë gjithçka që duhet të dini për zakonet nervore.
Edhe pse zakonisht nuk u kushtojmë shumë vëmendje, zakonet nervore prekin një përqindje të konsiderueshme të popullsisë. Prevalenca e tyre ndryshon ndjeshëm, në varësi të llojit specifik të zakonit. Për shembull, disa prej tyre janë të pranishme në një deri në 4% të popullsisë, ndërsa të tjerët arrijnë norma ndërmjet 10% dhe 45%. Zakonet nervore mund të shfaqen si tek fëmijët dhe të rinjtë ashtu edhe tek të rriturit. Megjithatë, si ndikojnë ato në rutinat tona të përditshme? Le të hedhim një vështrim.
Zakonet nervore
Zakonet nervore mund të përkufizohen si sjellje të përsëritura, impulsive dhe pa funksione. Me fjalë të tjera, ato nuk kanë qëllim dhe kryhen në mënyrë të pavullnetshme. Ato mund të përbëhen nga përsëritje verbale ose motorike, të cilat janë të vështira për t’u kontrolluar nga të sëmurët dhe që mund të ndikojnë në performancën e tyre në jetën e përditshme.
Llojet e zakoneve nervore
Ka zakone nervore vokale ose motorike. Një shembull i një zakoni nervor motorik është trichotillomania ose tërheqja e flokëve. Një vokale mund të jetë ekolalia, e cila përfshin përsëritjen e fjalëve që janë dëgjuar më parë. Përveç këtyre, ka edhe shumë zakone të tjera nervore. Kruarja e lëkurës, kruarja e veshëve, kafshimi i thonjve ose buzëve, fërkimi i këmbëve… ka shumë variacione. Ka një tendencë që ata të përqendrohen në zonën e kokës dhe qafës, por ato mund të prekin çdo pjesë të trupit. Në fakt, çdo aktivitet i përsëritur, i pakontrollueshëm dhe pa qëllim ka të ngjarë të përbëjë një zakon nervor. Sidomos nëse plotëson disa nga parametrat që përmendim më poshtë.
Si e kanë origjinën dhe pse mirëmbahen?
Zakonet nervore e kanë origjinën në gjendje ankthi, shqetësimi ose aktivizimi. Përballë një gjendje nervozizmi, këto sjellje të përsëritura i japin të sëmurit një ndjenjë qetësie, e bëjnë të ndihet i vetërregulluar dhe rehat. Në të vërtetë, vetëm me këto sjellje të përsëritura ata ndjejnë një lloj lehtësimi nga shqetësimi i tyre. Prandaj, dëshira për t’i kryer ato bëhet e parezistueshme.
Megjithatë, problemi lind kur kjo sjellje automatizohet, pra bëhet zakon. Në këtë pikë, individi nuk ka më nevojë të përjetojë ankth që të kryejë sjelljen. Në fakt, mund të lindë thjesht në momente mërzie ose shpërqendrimi. Për më tepër, ajo zë gjithnjë e më shumë nga koha e individit. Kur zakoni bëhet shumë i rrënjosur, ka të ngjarë që individi shpesh nuk është as i vetëdijshëm se po e kryen atë. Për këtë arsye është e vështirë ta ndalosh atë.
A ka trajtim?
Zakonet nervore mund të gjenerojnë një sërë pasojash të pakëndshme si në nivelin fizik (lëndime, dëmtime ose infeksione) ashtu edhe në atë psikologjik. Për më tepër, njerëzit shpesh bëhen të kufizuar në aktivitetet e tyre shoqërore për shkak të ndjenjave të turpit që të tjerët mund të zbulojnë zakonin e tyre. Për këtë arsye, trajtimi adekuat është i rëndësishëm. Në të vërtetë, megjithëse ndonjëherë këto zakone nervore janë të përkohshme, ato përgjithësisht priren të zgjasin me kalimin e kohës.
Meqenëse zakonet nervore janë të lidhura ngushtë me ankthin, disa ilaçe ose psikoterapi që ndihmojnë në uljen e ankthit mund të jenë të dobishme. Megjithatë është teknika e kthimit të zakonit që është provuar të jetë më efektive në këtë fushë. Në fakt, kjo terapi i ndihmon të sëmurët që të ndërgjegjësohen më shumë për veten dhe të identifikojnë momentet në të cilat ata fillojnë sjelljen problematike.
Nëse keni zakone nervore kërkoni ndihmë
Së fundi, është e rëndësishme të mbani mend se zakonet nervore nuk janë vullnetare. Ato janë të pakontrollueshme dhe automatizohen me kalimin e kohës. Ato lindin si përgjigje ndaj gjendjeve të shqetësimit dhe ankthit dhe mund të kenë pasoja serioze në shëndetin dhe mirëqenien e të sëmurit. Prandaj, nëse identifikoheni me ndonjë nga simptomat e mësipërme, mos hezitoni të kërkoni ndihmë profesionale.
K.M /Revista Psikologjia
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
