Përgatiti Esmeralda Birçaj, eksperte e shëndetit mendor
Zilinë e kanë përmendur filozofë të mëdhenj, shkrimtarë e të tjerë. Aristoteli, ndoshta i vetmi që foli për gjërat pozitive të zilisë, tha në Retorikë se amilla është një formë e zilisë së mirë që mund të përfundojë në admirimin dhe imitimin e gjërave që ne fillimisht i kishim zili. Nga ana tjetër, Nietzsche theksoi se zilia është një përvetësim i keqdashjes.
Kanti argumentoi se është një emocion i natyrshëm në natyrën njerëzore. Kur një person është ziliqar, ai kërkon të shkatërrojë lumturinë e njerëzve të tjerë.
Në ditët e sotme, mënyra jonë e jetesës dhe furia jonë e tepruar e kanë ushqyer mirë ndjenjën e zilisë. Pse duhet ta ketë ai dhe jo unë? Kjo është ajo që ne shpesh mendojmë dhe nxitojmë të marrim celularin e ri dhe le të mos ketë dallime të veçanta nga ai që kemi. Për të ndryshuar një makinë pa pasur nevojë, etj.
Zilia bashkëjeton me ndjenjat e forta të xhelozisë, zemërimit, fajit dhe uljes së vetëbesimit. Në shumë raste, ne vetë as nuk e kuptojmë se po përjetojmë ndjenja zilie, pasi kjo ndodh në mënyrë të pandërgjegjshme. Që nga fëmijëria kemi dëgjuar shpesh frazat “Shiko filanin, ai është më i mirë në matematikë se ti”, “Shkëlqeu vajza e filanit”, “Shiko, Ani e hëngri të gjithë ushqimin e tij”.
Ne kemi mësuar krahasimin, se nuk jemi mjaftueshëm të mirë, se duhet të jemi më të mirë se filani. Mësuam të jemi konkurrues për të mbijetuar dhe në të njëjtën kohë të pranojmë kritikat: “Nuk duhet të jesh xheloz, duhet të jesh i përulur, nuk mund të jesh më i miri” dhe shumë të tjera. Morëm një breshëri mesazhesh kontradiktore, nga familja, shkolla, vetë shoqëria në të cilën jetojmë. Të gjitha sa më sipër ishin shkaktarë të zilisë, të cilat janë kryesisht mangësi emocionale gjatë fëmijërisë, ndjenja e neglizhencës nga të tjerët (prindërit, kujdestarët), marrja e indiferencës, krahasimi me të tjerët dhe degradimi.
Shumë e ngatërrojnë xhelozinë me zilinë. Xhelozia si emocion lidhet më shumë me frikën e humbjes së diçkaje që kemi dhe në një formë të butë mund të veprojë si motivim për rritje dhe zhvillim personal ndryshe nga zilia. Zilia është një emocion i mprehtë që vërshon mendjen tonë me mendime toksike që duan shkatërrimin, zhdukjen, humbjen e çfarëdolloj malli që dikush ka që ne nuk e kemi. Personi i dominuar nga zilia nuk është në gjendje të përjetojë mirënjohje, gëzim, përmbushje, sepse gjithçka që zotëron është në hije nga nevoja e tij për të shkatërruar të mirën e tjetrit dhe gëzimi i tij varet nga shkalla e dështimit të tjetrit.
Një nga mënyrat për të kapërcyer zilinë është të përqendrohemi në aftësitë, qëllimet dhe vlerat tona. Me çdo arritje të qëllimit tonë, ne ndjejmë kënaqësi dhe kështu na rikthehet vetëvlerësimi dhe vetëbesimi.
Një mënyrë tjetër është të shmangim krahasimet dhe të përqendrohemi në veçantinë tonë. Secili person ka të kaluarën e tij por edhe momentin e tij në të ardhmen që do të shkëlqejë. Pra, në vend që të përpiqemi të jemi më të mirë se të tjerët, do të kishte kuptim të përpiqemi të jemi më të mirë se versioni i mëparshëm i vetes.
Asgjë nuk është e pamundur, përderisa ne përpiqemi mjaftueshëm dhe në mënyrat e duhura.
“Zilia është ulçera e shpirtit”, Sokrati!
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
