A e keni pasur ndonjëherë atë ndjenjën kur thjesht nuk mund ta shikoni dikë në sy ndërsa ai është duke ju folur? A ndjeni një rritje të ankthit kur takoni shikimin e dikujt? Nëse po, mund të jeni duke përjetuar ankth nga kontakti me sy. Identifikimi i simptomave të ankthit të kontaktit me sy mund t’ju ndihmojë të kuptoni se si të shpëtoni nga ankthi i kontaktit me sy.
Çfarë është çrregullimi i ankthit nga kontakti me sy?
I njohur gjithashtu si oftalmofobia, çrregullimi i ankthit nga kontakti me sy karakterizohet nga një frikë serioze për të bërë kontakt të drejtpërdrejtë me sy me një person tjetër. Ndërsa një formë e shqetësimit të rastësishëm kur bëni kontakt me sy është normale, frika irracionale dhe e tepruar mund të jetë tregues i një çrregullimi ankthi.
Pra, çfarë është ankthi i kontaktit me sy? Studiuesit shpjegojnë se “frika e vetë-raportuar dhe shmangia e kontaktit me sy janë të lidhura me ankthin social”. Nëse vuani nga ankthi i kontaktit me sy, mbajtja e kontaktit me sy me dikë mund të shkaktojë një gamë të gjerë emocionesh dhe simptomash komplekse.
Kjo përvojë shqetësuese mund ta bëjë dikë të kërkojë një mënyrë për të shpëtuar ose për të shmangur situata të tilla të mbushura me ankth. Kjo frikë shpesh buron nga frika e gjykimit, shqyrtimit ose ndjenjës së ekspozimit, gjë që mund të ndikojë në zhvillimin e lidhjeve kuptimplote me të tjerët.
5 simptomat e ankthit të kontaktit me sy për të cilat duhet të dini
Këtu janë disa nga shenjat dhe simptomat më të zakonshme të çrregullimit të ankthit të kontaktit me sy:
1.Rritja e vetëdijes – Njerëzit me ankth të kontaktit me sy zakonisht kanë nivele të larta të vetëdijes gjatë bisedave. Ata mund të jenë të vetëdijshëm për gjuhën e trupit të tyre, duke besuar se të gjithë po i analizojnë dhe i gjykojnë, gjë që çon në një ndjenjë shqetësimi.
2.Sjelljet e shmangies – Njerëzit që kanë ankth nga kontakti me sy përdorin sjellje shmangie që përfshijnë shikimin poshtë, shmangien e kontaktit me sy ose fokusimin në shenja joverbale. Këto strategji janë mekanizma përballues që përdoren në reduktimin e ankthit, por ato mund të ndikojnë në komunikimin efektiv.
3.Simptomat fizike – Disa simptoma fizike të lidhura me ankthin e kontaktit me sy si rrahje të shpejta të zemrës, djersitje, dridhje, tharje e gojës dhe madje edhe sulme paniku. Këto përgjigje fiziologjike janë thjesht reagimi natyror i trupit ndaj kërcënimeve ose stresorëve të perceptuar.
4.Vështirësi në të shprehurit – Një mënyrë tjetër se si çrregullimi i ankthit i kontaktit me sy ndikon në besimin e dikujt është duke ndikuar në aftësinë e tyre për të shprehur mendimet e tyre me lehtësi. Ata mund të mos gjejnë fjalë të mjaftueshme për t’u shprehur plotësisht, duke çuar në zhgënjim dhe ndjesi të mbetur vetëm.
5.Tërheqja sociale – Ankthi kronik i kontaktit me sy mund të rezultojë në tërheqje sociale dhe izolim. Frika e vazhdueshme për t’u gjykuar ose refuzuar nga të tjerët mund t’i pengojë individët të ndërveprojnë shoqërisht me të tjerët, duke ndikuar në mirëqenien e tyre të përgjithshme, duke përfshirë shëndetin mendor.
Çfarë e shkakton ankthin e kontaktit me sy?
Nuk jeni i sigurt saktësisht se çfarë e shkakton ankthin e kontaktit me sy? Këtu janë disa faktorë kontribues që mund të çojnë në zhvillimin e ankthit të kontaktit me sy –
1.Përvojat e kaluara
Përvojat negative të së kaluarës, të tilla si marrja e kritikave të vazhdueshme ose ndjenja e gjykuar janë vërejtur se çojnë në oftalmofobi. Përvoja përforcon kujtimet e bazuara në frikë që zgjasin një jetë.
2.Vetëvlerësim i ulët
Njerëzit që nuk e vlerësojnë veten shumë shpesh ose kanë një imazh negativ për veten, vuajnë shumë nga ankthi i kontaktit me sy. Kjo për shkak se ata besojnë se të tjerët do t’i shohin negativisht gjatë kontaktit me sy, duke rritur për pasojë ankthin.
3.Çrregullimi i ankthit social
Në shumë raste, simptomat e ankthit të kontaktit me sy shpesh shoqërohen me Çrregullimin e Ankthit Social (SAD). Në raste të tilla, frika nga kontakti me sy shpesh shoqërohet me një frikë më të gjerë për t’u gjykuar dhe vënë në siklet para të tjerëve. Kjo është ajo që shkakton ankthin e kontaktit me sy.
4.Ndikimet kulturore dhe shoqërore
Presionet kulturore dhe shoqërore në lidhje me kontaktin me sy mund të rrisin ankthin mbi kontaktin me sy. Për disa kultura, kontakti i zgjatur me sy shihet si i pasjellshëm, ndërsa në të tjera si një tregues për vëmendje. Këto pritshmëri janë të ndryshme dhe mund të rrisin frikën tek njerëzit me prejardhje të ndryshme.
Si të shpëtojmë nga ankthi i kontaktit me sy?
Nëse vazhdimisht luftoni me mbajtjen e kontaktit me sy me të tjerët, këtu janë disa këshilla të thjeshta por efektive se si të shpëtoni nga ankthi i kontaktit me sy:
1.Ekspozimi gradual
Një strategji efektive për të trajtuar ankthin nga kontakti me sy është ekspozimi gradual. Kjo mund të bëhet duke u praktikuar në një situatë me rrezik të ulët, si me miqtë e ngushtë dhe anëtarët e familjes dhe duke rritur gradualisht kohën ose intensitetin e shikimit në sytë e dikujt ndërsa bëheni më të sigurt.
2.Teknikat e ndërgjegjes dhe relaksimit
Disa teknika të ndërgjegjes dhe relaksimit, si ushtrimet e frymëmarrjes së thellë dhe meditimi, mund të jenë të dobishme në lehtësimin e simptomave të ankthit. Këto praktika ju mundësojnë të përqendroheni në një gjendje shpirtërore paqësore, në mënyrë që qasja juaj ndaj kontaktit me sy të jetë më e lehtë.
3.Terapia kognitive-sjellëse (CBT)
Simptomat e ankthit të kontaktit me sy mund të zgjidhen në mënyrë efektive nga qasja terapeutike e njohur si CBT. Në këtë qasje, një terapist i trajnuar ju ndihmon të identifikoni modelet negative të mendimit dhe ju ndihmon t’i zëvendësoni ato me ato pozitive realiste. Kjo është mënyra për të hequr qafe ankthin e kontaktit me sy.
4.Trajnimi i aftësive sociale
Njerëzit që kanë frikë të bëjnë kontakte me sy mund ta kenë të dobishme të ndërmarrin trajnime për aftësitë sociale. Vetëbesimi gjatë ndërveprimeve shoqërore mund të rritet nëse mësoni aftësi komunikimi efektive si dëgjimi aktiv ose vendosmëria.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
