Në shumicën dërrmuese të çifteve, pas momentit të parë magjik të rënies në dashuri, marrin përsipër mekanizmat e personalitetit që çojnë në konflikt. Mund të ketë shumë ngjashmëri dhe pika marrëveshjeje mes dy njerëzve që ndajnë një ndjenjë të përbashkët si dashuria, por ata kurrë nuk do të jenë identikë. Ata vazhdimisht përballen me njëri-tjetrin në shprehjen e nevojave të ndryshme dhe në propozimin e idealeve dhe mënyrave të veprimit po aq të ndryshme. Pikërisht për këto arsye, në jetën e përditshme nuk mungojnë rastet në të cilat dallimet mund të çojnë në konflikte.
Historitë dhe përvojat e ndryshme të jetës nënkuptojnë se me kalimin e kohës tek çdo person formohen “paragjykime”, ide të strukturuara të kushtëzuara nga familja dhe sistemi social-kulturor nga i cili vijnë, të cilat shpesh gjejnë konfirmim në marrëdhëniet e ardhshme dhe forcohen duke arritur të shfaqen sytë tanë si ide perfekte, më korrekte dhe më të vetmet e mundshme. Ne e dimë se sa të vështira dhe të dhimbshme janë këto situata për t’u menaxhuar. Megjithatë, përtej shkasit, ajo që është e rrezikshme në këto momente është akuza e agresionit që mund të derdhet në sherr, duke e bërë diskutimin jo vetëm të kotë, por edhe shkatërrues.
Brenda secilit prej nesh ka një sërë besimesh, bindjesh, kushtëzimi, përkatësie në sferën e personalitetit, të cilat na bëjnë ta shohim jetën nga një këndvështrim i caktuar, ndryshe nga kushdo tjetër.
Është sikur secili prej nesh po e shikonte botën përmes një palë syze të personalizuara, lentet e të cilave përbëhen nga sistemi i besimeve dhe kushteve të marra në fëmijëri nga një sërë figurash referimi që na edukuan dhe na mësuan se si duhet të jetojmë jetën.
Kur lidhemi me partnerin tonë nga kjo hapësirë, është e pashmangshme që pikëpamja jonë për jetën të jetë e ndryshme nga e tyre, dhe për këtë arsye diku do të shfaqen fërkimet midis këtyre dy pikëpamjeve.
Çiftet që mohojnë konfliktin shfaqen në sytë e të tjerëve si çifte veçanërisht të bashkuar dhe të lidhur ngushtë: ata gjithmonë bien dakord për gjithçka, kurrë për një grindje apo një diskutim të nxehtë, ata duken të dashuruar si në fillim. Por pavarësisht pamjes idilike, këta janë çifte të brishta dhe me rrezik të lartë ndarjeje: agresioni i mohuar ndaj vetes dhe/ose tjetrit bie mbi çiftin në mënyra më delikate, por shumë më të dëmshme. Një shembull tipik është mungesa e bashkëpunimit dhe mirëkuptimit: agresioni i pashprehur ndaj tjetrit kthehet në zhgënjim dhe zemërim të ndrydhur.
Pse grindja bëhet shkatërruese?
Është e dëmshme kur ka vetëm qëllim evakuimin dhe jo ristrukturimin. Sepse ka një tendencë që shumëkush të “gëlltisë” pakënaqësinë dhe të shtyjë përballjen me tjetrin: në këtë mënyrë zemërimi ngjesh gjithnjë e më shumë derisa të shpërthejë dhunshëm dhe pa vend në rastin e parë. Ose përpiqemi në çdo mënyrë t’i shmangim diskutimet, nga frika e agresionit tonë dhe të të tjerëve ose sepse, të “mbushur” me moralizëm, përpiqemi t’ia dalim me çdo kusht.
Shkalla e konfliktit në grindje ndryshon nga çifti në çift:
Disa debatojnë për një moment dhe menjëherë ribëhen përsëri: në këtë rast një pyetje e mirë është të pyesni veten nëse njëri nga të dy tenton të “dorëheqë” dhe t’i pëlqejë tjetrit nga frika se mos e humbasë, dhe për këtë arsye përpiqet të qetësojë konfliktin menjëherë;
Çiftet e tjera debatojnë dhe nuk flasin me njëri-tjetrin për orë të tëra apo edhe ditë, duke gjeneruar një lojë pushteti të ndërsjellë për të parë se kush dorëzohet i pari, kush është “më i dobët” për t’u hedhur poshtë, duke nxitur mekanizmat e mbylljes, ndarjes dhe largimit emocional;
Disa të tjerë, përdorin metoda të dhunshme, verbale dhe psikologjike dhe fizike: këtu vijnë ofendimet, poshtërimet, abuzimet, etj.; në këtë rast grindja bëhet burim vuajtjesh mendore, emocionale, madje edhe fizike.
Debati është i pashmangshëm: le të mësojmë ta bëjmë atë “të drejtë”
Të argumentosh në mënyrë konstruktive është zgjidhje e një problemi. E gjithë pjesa tjetër është të fitosh një betejë kundër tjetrit, për veten! Në këto raste qëllimi është vetëm të fitosh, të kesh fituar, të tregosh veten më të fortë. E gjithë kjo mund të jetë një tregues i një marrëdhënieje të papjekur ose një marrëdhënie ku nuk luan në të njëjtin ekip, por si dy ekipe kundërshtare, secila synon të marrë trofeun në shtëpi, me pasoja pak a shumë katastrofike për të gjithë. Transformimi i një argumenti nga një konfrontim i armatosur në një shkëmbim idesh është, nga ana tjetër, një kundërhelm i mundshëm për prishjen e marrëdhënieve.
Për fat të mirë, argumentimi inteligjent është i mundur. Konfliktet janë pjesë e çdo marrëdhënieje njerëzore dhe në çdo çift: nëse përballen mirë, ato përfaqësojnë një mundësi për rritje për të hyrë në një nivel më të pjekur dhe të rritur dashurie. Me fjalë të tjera, bëhet fjalë për trajtimin e kontrasteve në mënyrë krijuese dhe konstruktive, në mënyrë që ato të forcojnë bashkimin, në vend që ta dobësojnë atë dhe të na lejojnë një kuptim më të thellë si të tjetrit ashtu edhe të vetvetes.
Udhëzues i zgjuar i argumentimit
Prandaj, konflikti është një investim emocional. Konflikti tregon se në çift ka ende jetë, pasion dhe dëshirë për të qenë bashkë… mirë. Prandaj mund të provojë të jetë një “ngjitës” dhe mund të forcojë marrëdhënien. Duke supozuar se zënkat janë diçka që nuk eliminohet, dhe në të vërtetë, të nevojshme për çiftin dhe se çdo marrëdhënie e mirë nuk është pa konflikte, si t’i bëjmë ato konstruktive dhe jo shkatërruese? Duke ndjekur këto këshilla të thjeshta, sherri, kur të ndodhë, mund të kthehet në një moment të rëndësishëm përballjeje dhe rritjeje.
1.Nuk i shmangemi konfliktit
Shmangia e konfliktit do të thotë të krijosh zemërim dhe pakënaqësi që në mënyrë të pashmangshme do të përfundonin duke shpërthyer në një mënyrë të dhunshme dhe konfuze. Më mirë inkurajoni krahasimin dhe mësoni të përdorni mospërputhjet e çiftit si një pasuri. Në fakt, një këndvështrim i ndryshëm nga i yni sigurisht që mund të zgjerojë horizontet tona: mospajtimi mund të jetë një rast, problemi një mundësi. Pikërisht nëpërmjet dinamikave dhe kritikave që sjell vetë konflikti, bëhet riafirmimi i identitetit dhe individualitetit të dikujt.
2.Le të trajtojmë një problem në një kohë
Shpesh, gjatë një debati, ne përfundojmë duke mos ditur më pse apo çfarë po diskutojmë. Në vend të kësaj, duhet të përpiqeni të jeni gjithmonë të saktë: për shembull, duke prezantuar temën që dëshironi të diskutoni me “Do të doja të flisja me ju”, duke specifikuar arsyet tuaja dhe duke qëndruar gjithmonë të ankoruar në të tashmen, këtu dhe tani, në vend që të sjellim të kaluarën ose t’i shtoni më shumë mish zjarrit, duke krijuar një konflikt aq të hidhur sa do të jetë e vështirë të dalësh i padëmtuar”.
3.Ndajmë problemet
Kur trajtoni çështje komplekse, mund të jetë e dobishme ta ndani problemin në mikroprobleme. Për shembull, nëse arsyeja e diskutimit është mungesa e bashkëpunimit në punët e shtëpisë, mund të flasim fillimisht për plehrat, pastaj për lavatriçen dhe më pas për rregullin në shtëpi. Kështu i fragmentuar nuk do të duket më aq i pakapërcyeshëm dhe zgjidhja do të gjendet më lehtë, duke çuar rrjedhimisht në zgjidhjen e problemit më të madh.
4.Nuk ka humbës, vetëm fitues
Konflikti nuk duhet të rezultojë në një luftë të hapur, por në një bashkëpunim në të cilin zbatohet motoja vita tua vita mea, sepse në një marrëdhënie fiton vetëm nëse fiton bashkë dhe nëse njëri nga dy partnerët ka problem, çifti ka. një problem. Nuk duhet të synojmë të shtypim tjetrin duke provuar se kush e ka gabim dhe kush ka të drejtë, por për një qëllim të përbashkët: zgjidhjen e problemit për të dy.
5.Merrni parasysh kompromisin
Një nga gabimet më të zakonshme që njerëzit bëjnë kur debatojnë është të supozojnë se kanë të drejtë dhe as që përpiqen të kuptojnë se cilat janë motivet ose këndvështrimi i palës tjetër. Edhe pse mund të kushtojë përpjekje, duhet të kihet parasysh se zgjidhja juaj nuk është e vetmja e mundshme dhe se zgjidhjet e partnerit kanë të njëjtën vlerë si tuajat.
6.Le të dëgjojmë njëri-tjetrin, në vend që të mendojmë se si të kundërshtojmë
Përpiquni të zbatoni dëgjimin aktiv: flisni një nga një, sa më qetë të jetë e mundur dhe supozoni se është partneri dhe jo ju që keni të drejtë. Dëgjoni atë që ai ju thotë, duke e vënë veten në vendin e tij, duke i bërë pyetje të sakta që ju ndihmojnë të kuptoni thellësisht motivimet e tij. Duke e parë më qartë njëri-tjetrin, do të keni përpara një panoramë shumë më të gjerë zgjidhjesh dhe mirëkuptimi të ndërsjellë.
7.Ne nuk jemi në kokën e tij
Asnjëherë nuk duhet të mendoni se partneri juaj dëshiron të thotë diçka tjetër nga ajo që po ju thotë në të vërtetë: sado që ta njohim thellë një person, nuk mund ta dimë, aq më pak të imagjinojmë gjithmonë atë që ai po mendon. Është një qëndrim që kufizon personin tjetër në mënyrën se si ne mendojmë se e njohim atë, duke mohuar lirinë e tij për t’u shprehur. Nëse dyshoni se ka një kuptim të fshehur pas kësaj fraze, është më mirë të kërkoni sqarime, pa supozuar asgjë. Pra, mos supozoni se e dini se çfarë po mendon partneri juaj, përveç nëse është thënë në mënyrë eksplicite.
8.Le të shmangim krahasimet dhe mortifikimin
Krahasimet nuk janë kurrë pozitive: prodhojnë zemërim dhe bezdi, duke poshtëruar partnerin që nuk do të ndihet i barabartë me situatën dhe rrjedhimisht i paaftë për të zgjidhur problemin. Edhe nëse diçka shkon keq, edhe nëse partneri nuk rezulton të jetë aq i mirë, i bukur dhe i zoti në diçka sa ne do të donim të ishte, do të ishte edhe më e dëmshme të zemëroheni: ju rrezikoni vetëm të pengoni dhe të bëni rrugën drejt përmirësimi është më i vështirë, duke e bërë të kuptojë se ka mungesë besimi dhe se nuk mund të pritet shumë.
9.Mos etiketoni
Fraza të tilla si “Ti je gjithmonë i njëjti…” ose “Ti je/bëni/mendoni kurrë…” janë shumë shkatërruese dhe sigurisht që duhen shmangur “sepse ato investojnë një individ në tërësinë e tij dhe jo në atë situatë të saktë dhe në lidhje me atë problem. Në këtë mënyrë duket se mungesa e tij është e gjerë dhe e pakthyeshme, se “nuk mund t’i besohet kurrë”, dhe se nuk mund të ketë asnjë mënyrë apo rast për zgjidhjen e konfliktit”. Me një qëndrim të tillë, ka të ngjarë të mos ndodhë kurrë.
Fokusojeni bisedën në një ngjarje specifike, një sjellje, një veprim që nuk ju pëlqeu: tjetri do të jetë më i prirur t’ju dëgjojë pa u ndjerë i zhvlerësuar si person. Në këtë mënyrë do të shmangni reagimet e dhunshme.
10.Ndalohet të sjellësh të kaluarën
Deklarata të tilla si “edhe muajin e kaluar e bëre këtë” nuk ndihmojnë për të diskutuar në mënyrë paqësore. Grindja e shëndetshme përqendrohet në të tashmen: nëse zvarritet me çështje të vjetra, do të thotë se ka nyje të pazgjidhura. Më pas propozoni t’i kushtoni një moment tjetër në të cilin jeni të qetë për të folur për situata të jashtëzakonshme.
11.Pa sarkazëm, pa ankesa
Nëse ironia mund të jetë një mjet i shkëlqyeshëm për të trajtuar çështje që na janë afër zemrës, sarkazma është absolutisht e pakëshillueshme. Prandaj, daljet si “Sigurisht që duhet të më duash shumë nëse…” ose “Sigurisht që je vërtet i mirë…” duhet të ndalohen sepse “duken si shantazhe delikate emocionale.
Më mirë të shmangni edhe ankesën; është gjenerike, ndërkohë që çifti përballet me një problem specifik: përfundimi më i mundshëm do të jetë çlirimi i ndjenjës së fajit dhe zgjatja e sherrit, duke e çuar atë të përhapet edhe në zona që nuk ishin përfshirë fillimisht në problemin, duke e zmadhuar, duke e bërë atë më pak të adresueshëm.
12.Të mos e humbasim durimin
Është gjëja më e vështirë për të bërë gjatë një debati, por më e rëndësishmja: vëzhgoni veten dhe jini në vetë argumentin me vetëdije të plotë. Të folurit e ngadaltë do t’ju ndihmojë të qartësoni mendimet tuaja ndërsa i prezantoni ato. Dëgjimi i tjetrit pa e ndërprerë do t’ju ndihmojë të merrni kohë për të reflektuar. Gjithashtu përpiquni të monitoroni sinjalet e trupit: nëse frymëmarrja ose rrahjet e zemrës suaj përshpejtohen shumë, jeni në rrezik të një “shpërthimi zemërimi”. Është koha për të ndaluar.
* Ana Maria Sepe, doktoreshë në psikologji, eksperte dhe studiuese në psikoanalizë
Burimi psicoadviser
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
