Është e rëndësishme që çdo specie, çdo individ dhe çdo qelizë në tokë të jenë të vetëdijshëm për kërcënimet. Ndërgjegjësimi për kërcënimet rrit mbijetesën dhe probabilitetin e riprodhimit. Ne jemi të programuar gjenetikisht dhe epigjenetikisht për të njohur kërcënimet. Nëse përjetojmë shumë kërcënime gjatë gjithë jetës, dhe të gjithë e bëjmë me kalimin e kohës, atëherë jemi të koduar dhe të njëanshëm drejt ndjesisë së kërcënimit në botë.
Kërcënimi dhe siguria ekzistojnë në një vazhdimësi – një shkallë rrëshqitëse, si të thuash, me një numër të pafund pikash përgjatë rrëshqitjes dhe secila pikë ka fiziologjinë e saj unike. Spektri shkon nga kërcënimi ekstrem deri te siguria ekstreme, nga i dobëti tek i dobëti tek ngrirja deri tek fluturimi për të luftuar për t’u rritur për t’u ushqyer për t’u tretur për të pushuar për të fjetur. Mjedisi ynë i brendshëm dhe i jashtëm përcakton fiziologjinë tonë në çdo moment në kohë dhe fiziologjia jonë përcakton nëse ne do të imobilizojmë ose do të mobilizojmë në kërcënim apo në siguri.
Programimi ynë i përgjigjes ndaj kërcënimeve është i dobishëm për trajtimin e kërcënimeve akute-infeksionet, sulmet e tigrave, aksidentet e automjeteve. Megjithatë, ne nuk jemi krijuar për të jetuar në një gjendje kërcënimi kronik pa afat. Rezistenca nuk është një aset intelektual, por është një përgjigje fiziologjike ndaj periudhave të sigurisë, restaurimit dhe rigjenerimit. Ky proces na lejon të luftojmë një ditë tjetër.
Fiziologjia jonë përcakton nëse jemi të përflakur apo jo. Ajo përcakton nëse jemi katabolikë apo anabolikë – degjenerues apo rigjenerues. Ajo përcakton nëse jemi reagues dhe impulsivë apo soditës dhe të matur; nëse jemi infertilë apo riprodhues, asocialë apo prosocialë. Ajo përcakton nëse afrohemi me zemërim apo dashuri dhe nëse shembim në nënshtrim dhe dëshpërim apo pushojmë në dobësi dhe kënaqësi.
Vetja jonë fizike, emocionale, sociale dhe shpirtërore ndryshojnë me fiziologjinë tonë. Mënyra se si dukemi, si ndihemi, si mendojmë dhe si sillemi ndryshojnë në varësi të shkallës së kërcënimit ose sigurisë në të cilën ndodhemi. Ja kush jemi ne. Nga një perspektivë evolucionare, ndryshimet fiziologjike janë të orientuara për të përmirësuar shanset tona për të mbijetuar. Por ato nuk janë përshtatur mirë për kulturën tonë aktuale dhe botën moderne.
Pyetja është—a na ka dështuar evolucioni apo nuk kemi arritur ta njohim evolucionin tonë? A na çojnë hartat tona të njerëzve dhe fiziologjisë sonë, të kombinuara me konstruktet tona rreth mirëqenies dhe shëndetit fizik, emocional, social dhe shpirtëror, në rrugë që nuk i zgjidhin problemet tona dhe që shpesh i përkeqësojnë problemet tona? Përgjigja është po.
Ne duhet të ruajmë fiziologjinë tonë brenda kufijve të caktuar që qelizat tona të mbijetojnë, por nuk ka një tërheqje të qartë për të na sjellë në një pikë të caktuar statike, duke e bërë konceptin e homeostazës të vjetëruar. Ne mund të ngecim në fiziologjinë e kërcënimit kronik dhe kur e bëjmë këtë, nuk ka forcë gravitacionale brenda trupit tonë që na tërheq përsëri për të qenë të sigurt.
Kur jemi të mbërthyer në kërcënim kronik, po ashtu është edhe fiziologjia jonë. Ne jemi më të përflakur, katabolikë, degjenerativë, nervozë, të shqetësuar, reagues, impulsivë, asocialë dhe jopjellorë. Kemi më shumë sëmundje fizike, emocionale, sociale dhe shpirtërore dhe vuajmë. Ashtu si nuk ka asnjë pikë të vetme të caktuar ose forcë që na tërheq në një ekuilibër fiziologjik, nuk ka asnjë vetë të vetme që mund ta quajmë veten. Ka konstruksione të vetvetes që ne mund të aspirojmë, por nuk ka një vetvete të vetme ose vetë homeostatike.
Në secilën prej gjendjeve fiziologjike, nga kërcënimi ekstrem deri te siguria ekstreme, ne jemi ende ne – një nga vetja jonë e pafund. Secili prej nesh me një ngarkesë mjaft të madhe kërcënimi do të përjetojë ndryshime fiziologjike që do të ndryshojnë ndjenjën e vetvetes. Të gjithë kemi zemërim dhe ankth, të gjithë mund të jemi reagues ose impulsivë, paragjykues dhe asocialë. Këto janë produkte të gjendjes së kërcënimit.
Njerëzit kërkojnë për veten e tyre autentike. Vetja autentike është fiziologjia jonë në çdo moment të kohës. Vetja autentike është lumi që nuk është kurrë i njëjtë. Shfaqet dhe zhduket pa kornizë, një rrjedhë e vazhdueshme e pakontrolluar. Nëse mendoni se keni gjetur veten tuaj autentike, në fakt mund të jeni të humbur.
Njerëzit duan të kenë vetëvlerësim të lartë dhe të kenë konstruksione për ta ndjekur atë, por vetëvlerësimi, ashtu si vetvetja, nuk është një formë, por një rrjedhje e fiziologjisë së të qenit të sigurt, të parë dhe të sigurt në botë. Ne nuk mund të mësojmë vetëvlerësimin ose të bindim dikë që të ketë vetëvlerësim të lartë, pasi nuk është intelektual, por fiziologjik. Ne ndihemi mirë me veten tonë kur jemi të parë dhe të sigurt në botë.
Konceptet tona të pasakta të homeostazës dhe vetes kanë implikime të rëndësishme për kulturën tonë dhe botën. Mënyrat e idealizuara se si duam të ndihemi, mendojmë dhe sillemi varen nga të qenit të parë dhe të sigurt në botë. Në përgjithësi, ne duam të jemi të lumtur, të gëzuar, të zgjuar, krijues, të dhembshur, të sjellshëm, të lidhur, social, seksual, rigjenerues dhe riprodhues. Por ne dukemi të prirur ndaj kërcënimit në rritje në botë.
Ne kemi vendosur që për të qenë kuptimplotë në këtë botë, duhet të punojmë gjithmonë, të jemi konkurrues, stoikë, të mos tregojmë kurrë dobësi apo cenueshmëri. Një strategji e tillë na mban në fiziologjinë e kërcënimit. Ne kemi përcaktuar se konflikti kronik dhe konkurrenca kanë vlerë qoftë në treg apo hapësirën tonë ndërpersonale.
Ne nuk ndajmë më informacion për përfitime reciproke, por mbledhim informacion për përfitim. Marketingu është manipulues dhe grabitqar. Mediat sociale shpesh fshehin dobësitë dhe pasiguritë tona, duke rritur ngarkesën tonë të kërcënimit. Politika nuk është më konkurrenca e ideve, por një proces i ngacmimit, poshtërimit dhe shkatërrimit të opozitës – konflikt kronik dhe kërcënim kronik.
Politika e jashtme është shumë e njëanshme ndaj kërcënimit. Drejtësia penale është shumë e njëanshme ndaj dënimit. Politika ekonomike është e njëanshme drejt konfliktit dhe konkurrencës për burime. Të gjitha rrisin kërcënimin.
Shumica e strategjive aktuale nuk do të kurohen kurrë! Ne të gjithë ekzistojmë përgjatë të njëjtës vazhdimësi fiziologjie dhe të njëjtës vazhdimësi të vetes së shumëfishtë. Ata me sëmundje fizike, emocionale, sociale ose shpirtërore janë kanarinat në minierën e qymyrit. Me mjaft kërcënim kronik në jetën tonë edhe ne mund të vuajmë nga sëmundje fizike, sëmundje mendore, varësia dhe izolimi.
Rritja e shkallës së kancerit, obezitetit, diabetit, sëmundjeve të zemrës, veshkave, varësisë, ADHD, autizmit, ankthit, depresionit, çrregullimit bipolar, skizofrenisë, demencës, vetëvrasjes dhe të pastrehëve, të gjitha tregojnë për ndjeshmërinë tonë. Jo vetëm që mund të bëhemi ata, ne po bëhemi ata.
Në vend që të njohim të përbashkëtat tona, ne jemi bërë të polarizuar dhe binar në të menduarit tonë, duke sakrifikuar ndjeshmërinë, mirësinë, dhembshurinë, nuancën dhe vazhdimësinë që na mban të lidhur. Bota natyrore është mjaft e mbushur me kërcënime; ne nuk kemi nevojë të mbushim botët tona me politika të këqija dhe konstruksione të rreme që na rrëzojnë të gjithëve.
Barra jonë e kërcënimit është e rëndë dhe po na shtyp. Rritja e kërcënimit në botë është në fund të fundit vetë-shkatërruese; rritja e sigurisë është përfundimisht vetë-përmbushëse. Le të shkojmë drejt sigurisë në çdo gjë që bëjmë. Asnjë person në planet nuk mund të jetë vërtet i sigurt derisa të gjithë të jenë të sigurt.
Burimi / https://www.psychologytoday.com/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
