Disa muaj më parë, një histori u bë virale në internet për një adoleshente, e cila pasi mbërriti me vonesë në shkollë, i kërkoi nënës së saj t’i shkruante një justifikim. E ëma, ndoshta e habitur nga paturpësia e së bijës, tregoi origjinalitetin e saj duke e justifikuar vonesën e vajzës me një sëmundje të quajtur adoleshentizëm.
Nëna, Nicole Poppic, ka postuar në rrjetet e saj sociale justifikimin me shkrim për vajzën e saj: “Ja çfarë ndodh kur vonoheni për shkak të zgjedhjeve tuaja të pakuptimta dhe më kërkoni një justifikim”.
Në justifikimin që ajo i shkroi vajzës së saj, Cara, shkroi: “Cara doli vonë këtë mëngjes sepse ka adoleshencë. Sëmundja po përhapet në të gjithë vendin, por ende nuk ka shërim. Paraqitet me simptoma të ndryshme, por sot në mëngjes vajza ime ka përjetuar një paaftësi të rëndë për t’u ngritur nga shtrati dhe gjithashtu një dëshirë të neveritshme për të folur përsëri me gruan që më lindi, të lutem, më ktheu telefonin pas simptomave.”
“Adoleshenca është një lindje e re, pasi në të lindin tipare njerëzore më të plota dhe më intensive.”
-Stanley Hall
Adoleshenca është fillimi i metamorfozës
Psikologu Stanley Hall, i konsideruar si pionier në studimin e adoleshencës si një fazë zhvillimi, e përshkroi adoleshencën si një lindje të dytë në të cilën ndodh një lloj përmbledhje e përvojave të fëmijërisë, me shtimin e një sërë krizash dhe përvojash mësimore. Adoleshenca është një fazë që zgjat nga 12 deri në 20 vjet dhe që sheh një sërë ndryshimesh jo vetëm fizike, por edhe njohëse, emocionale dhe ekzistenciale. Për këtë arsye, në këtë fazë të jetës njeriu priret të vërë në dyshim botën dhe rolin e tij brenda saj.
Revolucioni ndodh në çdo aspekt, pasi personi e gjen veten të humbur në një slitë të vërtetë emocionale dhe njohëse që e shtyn atë të sillet në një mënyrë “revolucionare”. Rebelimi i hormoneve dhe pozicioni i ri socio-emocional justifikojnë në sytë e të gjithë “sëmundjeve” të adoleshencës.
Një nga pyetjet më të zakonshme mes prindërve është pse, nëse adoleshenti ka zhvilluar tashmë aftësinë për të menduar si i rritur, ai nuk vepron si i tillë. Kjo pyetje ka një përgjigje shumë të qartë: pjekuria njohëse dhe pjekuria emocionale nuk shkojnë paralelisht.
Për këtë arsye, adoleshenti shpesh rezulton të jetë i papjekur emocionalisht në shumë aspekte, duke u bërë pothuajse i disponuar, shpërthyes dhe temperament (të gjitha karakteristikat që mund të gjurmohen që nga adoleshenca). Megjithatë, është pikërisht falë pjekurisë njohëse ose të mendimit që adoleshenti fillon kërkimin e identitetit të tij ose të thelbit personal.
Në mënyrë tipike, adoleshenti ka zhvilluar aftësi emocionale që e vendosin atë në të njëjtin nivel me një të rritur. Megjithatë, ndryshe nga ky i fundit, ai nuk mund të llogarisë në të gjithë përvojën e tij, prandaj fokusohet kryesisht në analizën e asaj bote emocionale nga e cila përpiqet të thithë maksimumin. Është e zakonshme që adoleshenti të shfaqë me këmbëngulje disponim negativ dhe emocione shumë intensive gjatë kësaj trazire të veçantë emocionale, duke i ngatërruar ata pasi ato shpesh janë të njëkohshme.
Ky aktivizim emocional përfshin një mbingarkesë të tillë që adoleshenti nuk është në gjendje të kuptojë plotësisht të gjitha emocionet e tij, të paktën jo në shikim të parë. Në çdo rast, është mirë të merret parasysh se si kjo vorbull përvojash do ta ndihmojë atë të ndërgjegjësohet për grupin kompleks të emocioneve, mendimeve, veprimeve dhe situatave psikosociale që e rrethojnë.
Tre faktorë që shpjegojnë marrëdhëniet komplekse familjare gjatë adoleshencës
Miliona prindër në mbarë planetin do ta njohin veten në situatën për të cilën po flasim, pra në adoleshencë. Një djalë ose një vajzë adoleshente, në dëshirën e tij ose të saj për të mbajtur një qëndrim të bollshëm dhe sfidues, do ta gjejë veten duke u rebeluar kundër normave të vendosura nga familja ose shoqëria. Duhet mbajtur parasysh se për adoleshentin kjo është një fazë shumë konfuze në të cilën është e vështirë të gjesh veten, në të cilën njeriu ndryshon dhe rishpik veten. Është një fazë në të cilën paqëndrueshmëria mbretëron suprem, duke e bërë të vështirë shikimin e dritës në fund të tunelit.
Kompleksiteti i marrëdhënieve familjare gjatë adoleshencës, duke lënë mënjanë dallimet individuale, mund të përmblidhet nga tre faktorët e mëposhtëm.
1.Konfliktet me prindërit dhe me pozitën e dikujt në shoqëri
Ndodh shpesh në këtë fazë që adoleshentët të trajtohen si fëmijë, por u kërkohet të sillen si të rritur, duke ndryshuar në një farë mënyre vizionin e tyre të pjekurisë dhe siguritë që kanë për veten e tyre. Duke vepruar kështu, ato nxisin një fazë konfliktuale mes tyre dhe shoqërisë. Ky është një fenomen shumë specifik i quajtur desinkronizim. Ndodh kur zhvillimi personal i individit ndodh në një fazë gjithnjë e më të hershme, ndërsa integrimi i personit në botën e të rriturve dhe të punës ndodh në një fazë të mëvonshme. Kjo zgjat adoleshencën dhe shumë shpesh përkeqëson konfliktet në familje.
2.Ndryshimet e humorit
Adoleshenti është, sipas përkufizimit, emocionalisht i paqëndrueshëm. Ndryshimet e humorit të tij janë më të papritura se kurrë dhe e bëjnë atë të përjetojë humor ekstrem dhe negativ më shpesh. Mesatarisht, gjatë së njëjtës ditë ata përjetojnë një sasi shumë më të madhe të ndjenjave negative sesa të rriturit dhe para-adoleshentët. Në të njëjtën kohë, ajo bëhet edhe më e paqëndrueshme, intensive dhe negative nëse ai nuk mund të llogarisë në popullaritetin midis bashkëmoshatarëve të tij, nëse ka performancë të dobët akademike ose nëse detyrohet të përjetojë konflikte familjare si divorci. Adoleshenca, duke marrë gjithmonë parasysh dallimet individuale, është një fazë e jetës që rrezikon lehtësisht të bëhet “emocionalisht e ndërlikuar”.
3.Sjellje e rrezikshme
Adoleshentët, të shtyrë nga dëshira për të shkuar kundër asaj që është vendosur, adoptojnë lehtësisht sjellje të paligjshme, antisociale, të pamatura ose shkurtimisht të rrezikshme. Ndryshe nga luhatjet e humorit dhe konfliktet familjare, këto sjellje janë më të zakonshme në adoleshencën e vonë ose në rininë e hershme. Kjo tendencë shpjegohet me impulsivitetin dhe dëshirën për të kërkuar emocione të reja . Këta faktorë, të kombinuar me atë që u specifikua më sipër, na ndihmojnë të kuptojmë se kjo është një periudhë kritike që kërkon mbikëqyrje dhe drejtim prindëror (në distancën e duhur dhe gjithmonë duke marrë parasysh rrethanat).
Nuk duhet harruar se gjatë adoleshencës individi thith gjithçka që sheh dhe përjeton rreth tij, prandaj është mirë të kujdeset për pamjen e jashtme. Nuk ka një shkop magjik që mund të na ndihmojë të menaxhojmë këtë fazë, megjithatë është e mundur të fillojmë një fazë përgatitore për adoleshencën e ngjashme me atë që ndodh kur një fëmijë është gati të lindë në familje.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
