Sa herë kemi dëgjuar se kemi lindur me miliona neurone që, pasi të vdesin, nuk mund të zëvendësohen? A e keni pyetur ndonjëherë veten se si është e mundur që, pavarësisht humbjes së mijëra neuroneve gjatë viteve, aftësia për të mësuar dhe asimiluar informacione të reja vazhdon?
Sekreti qëndron në aftësinë e trurit për të krijuar lidhje të reja nervore nga të mësuarit. Kur kryejmë të njëjtat veprime, por në një mënyrë tjetër, ose kur mësojmë fjalë të reja në një gjuhë tjetër, krijojmë sinapse të reja dhe bëjmë që organi ynë më i rëndësishëm të funksionojë.
Truri është prej plastike
Neuroplasticiteti është një term që i referohet aftësisë së lindur të trurit për t’u përshtatur, për të formuar lidhje të reja nervore dhe për të forcuar sinapset midis neuroneve gjatë gjithë jetës. Kjo ndodh si përgjigje ndaj përvojave të jetuara, zhvillimit dhe mësimit. Studimet e konsiderojnë këtë aftësi “plastike” si një proces të rimodelimit të vazhdueshëm të hartës neurosintetike, e cila na lejon të kryejmë një numër të madh detyrash. Këto përfshijnë asimilimin e informacionit të ri, krijimin e kujtimeve të reja dhe aftësinë për të vazhduar mësimin e diçkaje të re çdo ditë, pavarësisht rënies normale të aftësive njohëse që vjen me plakjen fizike dhe mendore.
Inkurajimi i aftësisë së trurit për të mësuar
Aspekti më interesant i neuroplasticitetit është se ai nuk kërkon ndonjë ndihmë “të jashtme”, domethënë, thjesht duhet të përdorni vendosmërinë tuaj për ta aktivizuar atë. Për këtë arsye, situatat e përditshme hedhin themelin për këtë mësim. Prandaj, zhvillimi i plasticitetit nervor nuk është një detyrë e vështirë, gjithçka varet nga këmbëngulja dhe mundi i investuar.
Strategji për të trajnuar aftësinë e trurit për të mësuar
Studimet sigurojnë se disa zakone ndihmojnë për të mbajtur një nga organet më të rëndësishme në jetën e njeriut aktiv dhe “të ri”:
Jini analitik: vëzhgimi i asaj që na rrethon është një nga parimet nëse duam të vazhdojmë të mësojmë ditë pas dite. Ndër operacionet mendore që mund të kryejmë është memorizimi. Për shembull, duke numëruar sa pemë ka në një pjesë të trotuarit mund të aktivizojë, pothuajse pa e kuptuar, shumë zona të trurit. Midis tyre, pritja e ideve, aftësia për të kujtuar dhe menduar. A mund të kujtojmë se çfarë bëmë kur u zgjuam? Kur ka qenë hera e fundit që keni mësuar përmendësh një këngë?
Flini mjaftueshëm gjumë: marrja e sasisë dhe cilësisë së duhur të gjumit është thelbësore për zhvillimin e duhur të trurit. Konsolidimi i informacionit të mësuar ndodh gjatë pushimit të natës. Studimet tregojnë se njerëzit që vuajnë nga pagjumësia kanë vështirësi në mbajtjen e informacionit të ri.
Sfidoni kufijtë tuaj: Plotësimi i një fjalëkryqi, bërja e një enigmë me bashkim pjesësh figure ose përdorimi i dorës tuaj jo dominuese për të përfunduar detyrat promovon zhvillimin kognitiv. Këto aktivitete, megjithëse janë kaq të thjeshta, kërkojnë përqendrim dhe arsyetim, të cilat në fund do të kontribuojnë në krijimin e lidhjeve të reja nervore.
Truri është ndoshta organi më vital i qenies njerëzore. Zhvillimi i tij nuk kufizohet, pra, në vitet e para të jetës, por është në evolucion dhe ndryshim të vazhdueshëm. Prandaj, vazhdimi i të mësuarit është i pashmangshëm. Neuroplasticiteti është një arritje e përditshme.
Studimi i neuroplasticitetit po lulëzon. Teknikat e neurorehabilitimit po gjejnë gjithnjë e më shumë aplikime. Kohët e fundit është paraqitur një propozim për t’i zbatuar ato së pari tek njerëzit me sindromën Down.
Qëllimi është të përfitoni nga përfitimet e neuroplasticitetit të trurit në mënyrë që të aktivizoni dhe promovoni strukturat e trurit. Përdoret gjithashtu me fëmijët me Çrregullim të Spektrit të Autizmit (ASD).
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
