8 Maji njihet në të gjithë botën si Dita Ndërkombëtare e Talasemisë, në të cilën zhvillohen aktivitete të gjera për sensibilizimin e popullatës të ndihmojë kategoritë e prekura nga kjo sëmundje e rëndë. Kryefjala e kësaj dite është dhurimi i gjakut për personat e prekur nga sëmundja e talasemisë. Talasemia është një nga sëmundjet gjenetike më të përhapura në botë, ku sipas një studimi të OBSH-së, çdo vit lindin më tepër se 100.000 fëmijë të prekur nga kjo sëmundje.
Kjo shkakton anemi dhe në rast se nuk mjekohet, zemra dhe organet e tjera në trup “pushojnë” së funksionari, si rezultat i mungesës së oksigjenit. Transfuzioni i rregullt i gjakut është i vetmi mjekim i përshtatshëm deri tani për talaseminë. Ai duhet të merret çdo 3-4 javë, në bazë të nevojave të pacienteve që duhet të bëjnë medoemos analiza laboratorike në spitale, për të ditur përqindjen e hemoglobinës së tyre. Federata Ndërkombëtare e Talasemisë, në të cilën përfshihen 91 shtete, po lufton për të gjetur metoda të reja për trajtimin dhe kurimin e talasemikëve, pjesa më e madhe e të cilëve janë fëmijë, por edhe adoleshentë dhe të moshës madhore.
Çfarë është talasemia, si ta parandalojmë?
Talasemitë janë një grup sëmundjesh trashgimtare të karakterizuara nga një defekt gjenetik i sintezës së hemoglobinës, një proteinë e rruazave të kuqe të gjakut. Një ose më shumë defekte në hallkat e këtij zinxhiri shkaktojnë lloje të ndryshme talasemie, në mënyrë të veçantë alfa-talasemitë dhe beta-talasemitë. Alfa-talasemitë gjenden më të përhapura në Afrikë, Azinë jugore, Indi, vendet e lindjes, Kinën jugore dhe në ndonjë rast në vendet e Mesdheut.
Ekzistojnë tre grupe të beta-talasemisë:
- beta-talasemia e vogël (minore)
- beta-talasemia mesatare (intermedia)
- dhe forma më e rëndë beta-talasemia e madhe (major) ose Morbi i Cooley (Kuli), ku prodhimi i pamjaftueshëm i hemoglobinës mund të shkaktojë dëme të rënda të brendshme.
Terapia e transfuzionit
Trajtimi për të cilin ka nevojë një i sëmurë talasemik është transfuzioni i rruazave të kuqe, përçuesit e oksigjenit në organizëm. Janë tre arsyet themeltare për të cilën transfuzioni i gjakut është i domosdoshëm për jetën e të sëmurit:
- T’ju garantojë indeve dhe organeve një sasi të mjaftueshme oksigjeni.
- Për të mos sforcuar palcën në prodhimin e rruazave të kuqe në mënyrë që kockat të rriten normalisht.
- Të parandalojë ose të pengojë sa të jetë e mundur rritjen e dimensioneve të shpretkës dhe sforcimin e organeve të tjera.
Terapia e uljes së përqendrimit të hekurit
Talasemikët akumulojnë në organe një sasi të konsiderueshme hekuri për shkak të transfuzionit të herëpashershëm të gjakut. Akumulimi dhe përqendrimi i hekurit dëmton në mënyrë progresive organet e brendshme, duke shkaktuar sëmundje të zemrës, diabet, cerozën e mëlçisë dhe në këtë mënyrë shkurton jetën e të sëmurëve. Sot ekzistojnë mënyra të ndryshme për të eliminuar hekurin e tepërt në organizëm.
Parandalimi
Talasemia është një sëmundje trashgimtare e transmetuar nga bashkimi i dy individëve mikroçitemikë apo më mirë të themi, mbajtës të talasemisë pa shprehje të sëmundjes, në kodin gjenetik të tyre gjendet një karakteristikë (pjesëza talasemike) që është në gjendje ta transportojë. Një individ mikroçitemik i ka rruazat e kuqe më të vogla se normalja e si pasojë më të varfra në hemoglobinë. Personat mikrocitemik kompensojne këtë diferencë me prodhimin e një numri më të madh rruazash të kuqe dhe kështu bëjnë një jetë normale. Në rast se dy persona mikroçitemik vendosin të bëjnë një fëmijë, mundësia për të lindur një fëmijë i shëndetshëm është vetëm një e katërta ose 25%. Nga katë fëmijë të lindur, tre janë të sëmurë talasemik ose mbajtës së talasemisë.
TALASEMIA NUK PREK RASTËSISHT. ROLI YT NË PARANDALIMIN E SËMUNDJES ËSHTË THEMELOR DHE ËSHTË E MJAFTUESHME NJË ANALIZË GJAKU PËR TË DITUR SE TI DHE BASHKËSHORTI (BASHKËSHORTJA) JENI APO JO TRANSMETUES TË SËMUNDJES.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
