Rrëfimi i Toby Levy për New York Times: “Nuk ka krahasim midis ankthit të pandemisë dhe terrorit që ndjeva si fëmijë, por mendimi për të humbur një vit tjetër të jetës sime, kur më kanë mbetur disa vjet, më rrëzon”.
“Kam humbur fëmijërinë time, nuk kam pasur kurrë një adoleshencë. Dhe tani, në pleqëri, covid ma shkurton jetën me një vit. Nuk më kanë mbetur shumë”. Toby Levy përjetoi tmerrin e Holokaustit kur ishte fëmijë. Me familjen e saj ajo u detyrua të fshihej për vite me radhë për t’i shpëtuar persekutimit nazist. Tani ajo është 87 vjeçe dhe pandemia e ka detyruar atë të kthehet në izolim, për të mbrojtur veten nga infektimi. Ajo i tha New York Times se çfarë do të thotë të mbijetosh edhe nga një pandemi.
“Unë vazhdoj të jem e zënë dhe kjo më ndihmon”, shkruan ajo në faqet e gazetës, “Po përpiqem të mos dorëzohem. Por mendimi për të humbur një vit më rrëzon. Më bezdis shumë. Po bëj gjithçka për ta mbajtur veten aktive. Edhe me covid, unë tregoj historinë time përmes konferencave në Zoom”.
Toby lindi në vitin 1933 në një qytet të vogël të quajtur Chodorow. Ajo jetonte në qendër të qytetit, në shtëpinë e gjyshit të saj. Rusët pushtuan qytetin nga 1939 në 1941, pastaj gjermanët nga 1941 në 1944: “Babai im ishte i pëlqyer në qytet, nga hebrenjtë dhe jo-hebrenjtë”. Një ditë, në fillim të vitit 1942, dikush paralajmëroi gjyshin: së shpejti shumë hebrenj do të vriteshin, duhej gjetur një vend për t’u fshehur. Babai ndërtoi një vend të sigurt në bodrum, por gjyshi nuk donte të mbyllej atje. Ata e goditën atë ndërsa ishte në kuzhinë, anëtarët e familjes, të cilët ishin fshehur dëgjuan gjithçka, pa mundur të bënin asgjë.
“Jo shumë kohë më vonë, gjermanët thanë se do t’i shpërngulnin hebrenjtë e mbetur në geton e Lvov, kështu që babai dhe tezja ime kërkuan dikë për t’i fshehur ata përgjithmonë,” kujton Toby. Ata gjetën Stephanie, e cila kishte një shtëpi në rrugën kryesore me një kopsht dhe një hambar. Gjithashtu kësaj radhe ishte radha e babait për të gjetur një vend për fshehje.
“Ai ndërtoi një mur brenda stallës, ku flinim nëntë vetë, të shtrënguar si sardelet: prindërit, dy xhaxhallarët, gjyshja nga nëna dhe katër fëmijët e moshës 4, 6, 8 dhe 12 vjeç. Kishim morra. Kishte minj. Por çdo ditë në stallë ishte një mrekulli. Unë nuk jam një person normal. Unë jam një mrekulli. Shumica e hebrenjve të Chodorow nuk u kthyen më. Kështu që, kur erdhi koronavirusi, mendova: Unë jam një mrekulli. Unë do ta mund atë. Unë duhet ta bëj”.
Gjatë luftës ajo kishte shumë gjëra të ndaluara: “Nuk mund të flisja me zë të lartë, nuk mund të qeshja, nuk mund të qaja. Tani mund ta ndiej lirinë. Unë qëndroj në dritare. Gjëja e parë që bëj në mëngjes është të shoh botën. Jam gjallë. Kam ushqim, dal, shkoj shëtitje, bëj pazar. Askush nuk dëshiron të më vrasë”. Megjithatë ajo e ndjen se po i humb diçka: “Kam humbur fëmijërinë, nuk kam pasur kurrë adoleshencë. Dhe tani, në pleqërinë time, pandemia ma shkurton jetën me një vit. Nuk më kanë mbetur aq shumë”.
Toby Levy u bë stërgjyshe gjatë izolimit: “Ky fëmijë nuk do të më njohë kurrë. Është një humbje. Nuk ka asnjë krahasim midis ankthit të koronavirusit dhe terrorit që ndjeva si fëmijë. Kjo ishte një frikë e pakufishme. Kjo do të marrë fund dhe unë tashmë jam duke menduar se çfarë të bëj”.
Burimi / HuffPost
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
