Në vendet e vogla, të cilat përballen me sfida të mëdha politike, ekonomike dhe sociale, shëndeti mendor i qytetarëve po dëmtohet në mënyrë të vazhdueshme. Sistemi qeverisës, politikëbërja, administrata publike, marrëdhëniet ndërkombëtare, mungesa e përfitimeve reale nga studimet evropiane dhe rritja e pandalshme e çmimeve – të gjitha këto janë bërë bashkë për të krijuar një realitet të zymtë dhe të padurueshëm për njerëzit e zakonshëm.
Por ajo që e rëndon edhe më shumë këtë situatë është pikërisht fakti se ende nuk është formuar qeveria. Mungesa e një qeverie funksionale, mungesa e përgjegjësisë politike dhe mosmarrëveshjet e pafundme ndërmjet pozitës dhe opozitës kanë prodhuar një bllokadë që po i kushton shumë qytetarëve. Në një kohë kur njerëzit nuk kanë bukë për të ngrënë, kur çmimet rriten nga dita në ditë, dhe kur shpresat veniten, politika është kthyer në një lojë të ftohtë interesash personale dhe jo në një mekanizëm shërbimi për popullin.
A është normale që në mes të gjithë kësaj krize, pozita dhe opozita të mos jenë në gjendje të ulen dhe të marrin përgjegjësi të përbashkëta? Në vende të vogla, me sfida të mëdha, nuk ka luks për përçarje të pafundme. Nevojitet bashkëpunim minimal, përgjegjësi e ndërsjellë dhe një vetëdije e re se pushteti nuk është privilegj, por detyrë.
Të gjitha dështimet e sistemit përplasen në mendjen e qytetarit
Administrata publike është kthyer në një labirint pa dalje për qytetarin e zakonshëm. Në vend që të shërbejë, ajo shpesh është burim frustrimi, padrejtësie dhe burokracie të thatë. Marrëdhëniet ndërkombëtare përdoren më shumë për foto dhe deklarata, ndërsa rezultatet konkrete mungojnë. Studimet evropiane janë kthyer në tema të bukura konferencash, por jo në zgjidhje reale për shoqërinë. Ndërkohë, çmimet e larta janë bërë një armik i përditshëm. Ato gërryejnë dinjitetin, shpresën dhe balancën psikologjike të çdo familjeje. Kur prindërit nuk mund të përballojnë ushqimin, faturat apo barnat, ata përjetojnë ndjenjë dështimi dhe pafuqie. Kjo ndikon tek fëmijët, te të rinjtë që humbin motivimin, dhe te të moshuarit që ndihen të braktisur.
Pasojat janë të rënda dhe përfshijnë të gjitha moshat
Fëmijët rriten në ambiente me stres, mungesë ushqimi dhe tension të vazhdueshëm.
Të rinjtë arratisen, jo vetëm fizikisht, por edhe shpirtërisht – largohen nga çdo përpjekje për të ndryshuar realitetin.
Të moshuarit përballen me vuajtje të heshtura, pa mbështetje dhe pa siguri për ditët e fundit të jetës.
Gratë mbajnë mbi supe barrën më të rëndë, shpesh në heshtje, duke përballuar dhunë ekonomike dhe emocionale.
Deri kur?
Kjo gjendje po bëhet e padurueshme. Është e padrejtë që një popull të paguajë me shëndetin mendor çmimin e lojërave politike. Është e dëmshme që mosveprimi institucional të shndërrohet në normalitet. Dhe është e rrezikshme që ky kolaps psikologjik të trashëgohet ndër breza.
Në një shtet që nuk punon për njerëzit, vuajtja nuk është aksident – ajo është pasojë direkte. E kur shteti hesht, atëherë edhe shpresa vdes.
*Albina Hyseni ka një përvojë të gjerë në fushën e Administratës Publike, Marrëdhënieve Ndërkombëtare dhe Studimeve Evropiane. Ajo gjithashtu ka njohuri të thelluara në psikologji dhe teknika farmaceutike, duke pasur një qasje multidisiplinare në fushat e saj të specializimit.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
